Türk dış politikası uzun yıllar gündem yaratma yerine, başka aktörlerin oluşturduğu gündemleri takip etme ve müttefiklik adı altında ülke çıkarları ile örtüşmeyen, hatta zaman zaman çelişen seçeneklerin peşine takılma çizgileri arasında sıkışıp kalmıştır. Özellikle son on yılda Türk dış politikasındaki önceliklerin değiştiğine, Türkiye'nin pasif dış politika gömleğini üzerinden çıkardığına tanıklık ediyoruz.

2002 yılından itibaren onu uluslararası sistemde düzen kurucu merkez bir ülke konumuna taşıyacak alt yapının inşa edildiği siyasi istikrar yanında kaydedilen ekonomik büyüme ve kalkınma Türkiye'nin kendine güvenini artırdı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın sık sık altını çizdiği "kendine güven" vurgusu dış politika kararlarının alınmasında önemli bir dayanak oldu. Avrupa Birliği, ortak bir dış politika inşasında üyeleri arasındaki belirsizliklerle ve ekonomik krizlerle mücadele ederken, ABD başlattığı ve sürdürdüğü savaşların aşındırdığı imajını tamir etme çabası sürdürürken, Türkiye kaybettiği yılları Afrika, Balkanlar ve Güney Amerika açılımlarıyla telafi etmeyi başardı.

Stratejik derinlik, merkez ve düzen kurucu ülke olmak, komşularla sıfır sorun, proaktif dış politika gibi kavramları siyasete dönüştüren ve uygulamaya koyan yeni Türk dış politikasının tasarımcısı Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, gündemi takip eden değil önceden belirleyen bir liderlik sergilemektedir. Dış politika tutumlarına göre ülkeler iddialı ve iddiasız olarak basitçe ikiye ayrılabilir. Tahmin edileceği üzere ikinci grup hayli kalabalık olduğu halde, birinci gruba ABD gibi, Rusya gibi, Çin gibi sayılı ülkeler girer... Türkiye'nin son on yılda izlediği dış politika tutumu ve hamleleri ikinci gruptan çıkıp birinci gruba girme çabası içinde değerlendirilebilir.
Türkiye’nin tarihi, coğrafyası, sahip olduğu kültürel değerler onu böyle bir konuma doğal olarak itmekle beraber, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun danışman olduğu dönemden beri savunduğu ''stratejik derinlik'' felsefesi bu kabul üzerine oturuyor.

'Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'

Türkiye'nin getirmiş olduğu yeni dış politika anlayışı sayesinde bölgesinde artan jeoekonomik etkinliğini hisseden Arap ülkeleri, komşularla sıfır problem modelinin açmış olduğu fırsat alanlarına nüfus etmeye başlamışlardır. Türkiye, Ürdün, Lübnan ve Suriye'yi içine alan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi tesis edilmesi ve bu ülkeler arasında serbest ticaret ve dolaşım alanı oluşturulması ve vizelerin kaldırılmasının altında bahsetmiş olduğumuz yeni güvenlik kültürünün dinamizmi yatmaktadır.

Bu tür girişimler ilişkilerin doğasını sıfır toplamlı oyun politikasından kazan kazan politikasına dönüştürmektedir. Özellikle ülkeler arası ekonomik bağımlılığın artması ise bizi ilerde yaşanacak olan bölgesel krizlerin çabuk ve düşük maliyetlerle aşılmasını sağlayacak mekanizmalar geliştirmesine zemin hazırlayacak ve potansiyel çatışma alanlarının devreye girme ihtimalini minimuma çekecektir. Bu anlamda Türkiye'nin son dönemde jeo ekonomik anlamda kazanmış olduğu dinamizmin bölgesel aktörler tarafindan dikkatle izlendiği bilinmektedir.

'Arap Serbest Ticaret Bölgesi'

Son dönemde Ortadoğu ülkeleri arasındaki siyasal ve ekonomik ilişkiler, anlaşmalar ve buna benzer girişimleri incelediğimizde çok yoğun bir diplomasi trafiği ile karşı karşıya kalmamız böyle bir anlayışın Türkiye sınırları ötesinde de etkinlik kazandığını gözler önüne sermektedir. Özellikle 2007'den sonra Ürdün, Mısır ve Suriye'nin Arap Serbest Ticaret Bölgesi (Arap Free Trade Area) çerçevesinde kendi aralarında ekonomik entegrasyona ivme kazandırmış olması güzel bir örnek olarak karşımızda durmaktadır.

Dolayısıyla bu model Arap dünyasında var olan güvenlik kültürünün çatışmacı doğasını parçalama potansiyeline sahiptir. Daha çok güven arttırıcı önlemler siyaseti olarak başlayan komşularla sıfır sorun politikası önce sorunların üstesinden gelinebilecek ortak mekanizmalar inşa ettirmiş ve ardından da işbirliği alanlarının genişletilmesinin önünü açmıştır. Bu anlamda komşularla sıfır problem modeli sadece Türkiye'yi dönüştürecek bir vizyonu değil aynı zamanda bütün Arap dünyasına dinamizm katacak unsurları da taşımaktadır.

virahaber.com