MEVCUT Türk Ticaret Kanunu (TTK) 1956 yılında (56 yıl önce) kabul edilmişti.

Yeni TTK ile bir anlamda 1956 model otomobil gidiyor ve yerine “sıfır kilometre” yeni bir otomobil geliyor.
İki otomobil arasında, sıfır kilometre olan lehine, büyük farklar olduğu kuşkusuz.
Yeni TTK’ya göz attığımızda; değişen dünya ve Türkiye koşullarına, günümüz mevzuat ve teknolojisine uyum, şeffaflık, şirketlerin sağlıklı denetimi gibi “olumlu özellikler” taşıyor.

SEVGİLİLER GÜNÜ YAYINLANDI

Yeni TTK, iktidar ve muhalefet partilerinin ortak desteğiyle Meclis’ten “jet hızıyla” geçerek kabul edildi ve 14 Şubat 2011’de (Sevgililer Günü’nde) Resmi Gazete’de yayınlandı.
Yayım tarihi akılda kalsın diye “sevgililer günü” benzetmesi yaptık. Nedenine gelince;
Yeni TTK’nın Resmi Gazete’de yayımı ile birlikte, kimi 6 ay veya 1 yıl, kimi de 18 ay veya 2-3 yıl sonrası yapılması gereken bazı özel yükümlülükler ve işlemler var. Sevgililer Günü’ne göre süreleri hesaplamak daha pratik!..

YÜZDE 45’İ ÖNCEKİNİN AYNISI

1 Temmuz 2012’den itibaren yürürlüğe girecek. Tamamı sıfırdan yazılmadı. 1535 maddeden oluşan Yeni TTK’nın, 685 maddesi (yani yüzde 45’i), önceki TTK ‘da yer alan maddelerin aynısı.
Sadece bazı sözcükler Türkçeleştirildi, o kadar..
Bütünüyle baktığımızda, Yeni Türk Ticaret Kanunu, beklentilerin büyük kısmını karşılıyor. Ancak daha önce Hürriyet’te yazdığımız, hapis cezasını gerektiren bazı maddeler, internet sitesi, şirketten borç çekme, aşırıya kaçan kırtasiyecilik vs. ile ilgili hatalı düzenleme ve uygulamalar, Kanun’un bütününü gölgeledi.
Nasreddin Hocaya sormuşlar:
- Hocam yaşınız kaç?
- Yetmiş.
10 yıl sonra yine sormuşlar:
- Hocam yaşınız kaç?
- Yetmiş!
- Aman hocam nasıl olur,10 yıl önce de 70 diyordun?
- Eee.. ben erkek adamım. Erkek adam sözünden dönmez!
Yeni Türk Ticaret Kanunu ile ilgili olarak da bu fıkradaki gibi hareket edildi.
“Kanunda hiç bir hata yok, hapis cezaları da nereden çıkartılıyor, yasada doğrudan hapis cezaları yer almıyor, değiştirilmesi gereken hiç bir madde yok. Değişiklik kesinlikle söz konusu değil” diye ısrar edildi ama sonunda “mızrak çuvala sığmadı”.
Tepkiler, dalga dalga büyüdü. Sonunda Yeni TTK’nın değiştirilmesi kaçınılmaz oldu.

Otomobilin patlak lastikleri değişiyor

YENİ Türk Ticaret Kanunu ile ilgili yazılarımdan birinde, “Otomobil çok iyi ama lastikleri patlak” diye benzetme yapmıştım.
Ardından da “son model ve çok güzel bir otomobil ne kadar iyi olursa olsun, lastikleri patlaksa yürüyemez” diyerek, lastiklerin değişmesi gerektiğini belirtmiştim.
Zaman içinde, lastiklerin patlak olduğu fark edildi.
Şimdi lastikler değiştiriliyor ve sorun ortadan kalkıyor.

DEMEK Kİ KRAL ÇIPLAKMIŞ

Yaklaşık sekiz aydır Hürriyet’te, TV programlarında, bazılarına bir kaç kez gittiğim 36 ilde yaptığım konuşmalarda, çok sayıda milletvekiline ve bazı bakanlara
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nu olumlu ve olumsuz yönleriyle açıkladım “Avrupa’da var” diye getirilen uygulamaların ve hapis cezalarının aslında olmadığını, belgeleriyle kanıtladım ve “KRAL ÇIPLAK” diye yazdım.

Sonunda olay fark edildi, yasa değiştiriliyor ve dikkati çektiğimiz yanlışların tamamı düzeltiliyor.
Demek ki; kral çıplakmış!

102 MADDE DEĞİŞİYOR

Yeni TTK’da değişiklik yapan 55 maddelik yasa tasarısına göre; bazı maddelerde, aynı madde ile birden fazla değişiklik yapılması nedeniyle, şimdilik 102 maddede değişiyor.
“Şimdilik” diyoruz çünkü bu değişiklikler, tasarının muhalefet partileriyle görüşülmesi aşamasında biraz daha artacağa benziyor. 1535 maddede 102 madde değişiyor ama bu maddeler hayati önem taşıyan, can alıcı maddeler..

Savaşı kaybeden komutanı çağırıp sormuşlar;
- Savaşı niçin kaybettiniz?
- Bunun 40 tane sebebi var.
- Sayın bakalım..
- Birincisi, barutumuz yoktu. İkincisi..
- Tamam.. 39’unu saymanıza gerek yok!
Değişen maddelerden bazıları vardı ki aynen fıkradaki “barut” gibi önemliydi.

Tüzükler hiç yayınlanmayacak

YENİ Türk Ticaret Kanunu ile ilgili olarak “ikincil mevzuat” diye adlandırılan 3 tüzük (ticaret sicili tüzüğü, denetleme ve elektronik ortamda genel kurul tüzükleri) ile 6 yönetmelik ve 11 genel tebliğin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca yayınlanması gerekiyordu.
Yasa gereği, en geç 14 Şubat 2012 tarihine kadar Resmi Gazete’de yayınlanması gereken tüzük ve yönetmeliklerin, hiç biri ortada yok! Tebliğler de yayınlanmadı.
Yapılacak olan yasa değişikliği ile tüzüklerin yayınlanmasından, bütünüyle vazgeçiliyor!

HAPSE GİRMEYEN İŞADAMI VE VATANDAŞ KALMAYACAKTI

Yeni Türk Ticaret Kanunu, mevcut şekliyle yürürlüğe girseydi, en küçük bir olay (örneğin şirkete 1 lira dahi olsa borçlanma, ticaret unvanını gösteren levhayı asmama, akrabadan vadeli mal alma, defterleri anında ibraz edememe, 14 defter tasdikinden birini unutma, internet sitesinde şirket sırrı dahi olsa istenen bilgileri açıklamama vs.)
nedeniyle, hapse girmeyen şirket ortağı ve sade vatandaş kalmayacaktı!
Yapılacak olan değişiklikle, hapis olayı büyük ölçüde kaldırılıyor. Bu güzel bir olay...

ADLİ PARA CEZALARI İDARİYE DÖNÜŞÜYOR

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda, neredeyse “adım başı” idari para cezası vardı.
Sade vatandaşın hatta işadamlarının yüzde 99’u “adli para cezası” ile “idari para cezası” arasındaki “ince çizgiyi” bilmedikleri için başlangıçta ceza olayını fark etmediler.
Bu köşede, Yeni TTK’da “adli para cezası” denilen cezaların;
- Hakimin takdirine bağlı olarak 73 bin liraya kadar uygulanacağını,
- Her olaya ayrı ayrı uygulanacağını,
- Ödenmediği takdirde, “hakimin karşısına çıkmadan” hatta kapısının önünden bile geçmeden, “doğrudan hapse girileceğini”, daha ötesi “hapis cezasının ertelenmesinin kesinlikle söz konusu olmadığını”, açıklayınca kafalar karıştı.

Korkulu rüya bitiyor

İŞADAMLARI, gözleri faltaşı gibi açılmış olarak soruyorlardı;
- Ne yani gazete veya simit almak için şirketten 1 lira çekersem, 73 bin liraya kadar para cezası, ödeyemezsem 730 gün hapse mi gireceğim?
- Yönetim kurulu üyesi olduğum şirketten “taksitle buzdolabı aldı” diye, kaynanam iki yıl hapse mi girecek? İnanmıyorum!
- Faturanın fotokopisi yok diye 73 bin lira ceza olur mu? Eleman fotokopi almadı diye yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin tamamı hapse mi girecek?
- İşyerinde levha yok diye iki yıla kadar hapis, inanılır gibi değil!
Tepkiler çığ gibi büyüyordu.
Neyse, “korkulu rüya” bitiyor.
Yapılacak değişikliklerle, para cezaları bir kaç bin liraya indiriliyor ve hapis olayı gündeme gelmeyen “idari para cezası”na dönüşüyor.
Mayıs 2012 itibariyle, vergi dairelerinde faal gözüken, büyük bir kısmı limited ve anonim
şirketlerden oluşan 665 bin 196 “kurumlar vergisi mükellefi” var.
Son yedi yılda “re’sen terk” işlemine tabi tutularak kaydı silinen kurumlar vergisi mükellefi sayısı ise 235 bin 781.

Yasaya göre; limited, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin, 14 Ağustos 2012 tarihine kadar, “şirket ana sözleşmelerini”, Yeni TTK ile uyumlu hale getirmeleri gerekiyor.
Şirket ana sözleşmelerinin değiştirilmesi, son derece önemli. Özellikle, Yeni TTK’da yer alan bazı özel avantajlardan yararlanabilme, sorumlulukları devretme, cezalara muhatap olmama, şirket yönetimine hakim olma ya da azlık (azınlık) hakları gibi olanaklar şirket ortakları için çok önemli.
Bu yazı dizimizde, 14 Ağustos’a kadar yapmanız gereken anasözleşme değişikliğine esas olabilecek önemli noktalara da yer vereceğimiz için açıklamalarımızı dikkatle izlemenizde yarar var.

Prof. Şükrü Kızılot-Hürriyet