Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü, iklim değişikliği nedeniyle bu yıl su seviyesindeki düşüşle son 15 yılın en büyük kaybını yaşıyor. Deniz seviyesinden bin 650 metre yükseklikte, 3 bin 712 kilometre karalik alanı ve 451 metre derinliğiyle Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü, son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle seviyesinde düşüş yaşıyor.Büyüklüğü nedeniyle bölge halkı tarafından deniz olarak da adlandırılan Van Gölü'nün son 15 yılın en düşük seviyeyi aşması, başta sahillerdeki yerleşim alanlarında yaşayan vatandaşları endişelendirirken, yapılan araştırmalarda göl suyundaki düşüşün 2 metreyi geçtiği belirlendi.

Düşüşle ilgili açıklama yapan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Fuat Doğu, son yıllarda izledikleri düşüşün aslında binlerce yıldır olagelen doğal bir işleyiş olduğunu ifade etti.Düşüşün anormal bir durum olmadığını aktaran Doğu, "Göl seviyesinin ve özellikle kapalı göllerin tüm dünyada bilinen bir gerçeği var ki, iklime bağlı olarak seviyesi alçalır veya yükselir. Tabi halkımız bu gerçeği bilmek zorunda değil. Bu bakımdan telaşa kapılabilir. Aslında iklim değişikliğiyle ilgili yapılan bu olgu göl için doğal bir süreç. Tabi bu doğal olmakla beraber sonuçları, günlük insanı, yaşamımızı, bugünü enterese ediyor" diye konuştu.

Her 10 yılda bir düşüş yaşanıyor

Göldeki seviye düşüşünün özel bir araştırma veya çözülebilecek bir problem olmadığına vurgu yapan Doğu, düşüşün doğal bir olay olduğunu ve azalmaların on yılda bir periyodik olarak gerçekleştiğini ifade etti.Doğu, "İklimlerde gördüğümüz salınımın sonucu olarak göl seviyesinde de belli seviyede alçalma ve yükselmeler yaşanıyor. Şimdi biz bugün düşük zamanı yaşıyoruz. Aşağı yukarı 2003-2004'lerde göl seviyesinde meydana gelen ve bin 648 metreye kadar inen düşüş, 10-11 yıl içerisinde 1-2 metre olarak gözlemleniyor. Tabiki su bilançosu gelir ve gidere bağlı. Göl kapalı olduğu için gölü besleyen kaynaklar, akarsular ve yağmurla beslendiği oranda göl seviyesi yükselecek. Eğer yağış ortalamaları yükselirse 2-3 yılı izleyen yıllarda göl seviyesinde 10-15 santim, yarım metrelik yükselmeler olur. Ama 3-4 yıllık yağış miktarında düşmeler ve buharlaşmalar sonucunda böyle bir durum ortaya çıkabiliyor" şeklinde konuştu.

Düşüşte iklim değişikliği etkili oluyor

Daha çok buharlaşma, suyun hızlı tüketilmesi, tarla ve tarım alanlarında daha çok kullanılması gibi nedenlerle gölün girdisinin azaldığını kaydeden Doğu, konuşmasına şöyle devam etti: "Bunlar böyle 1-2 metrelik oynamalara neden olan sebepler değil. Esas neden iklimlerde gördüğümüz ve 2-3 yıldır Van Gölü'nde kendini gösteren düşme. Kıyılarda görülen değişimi iki gruba ayırmamız lazım. Şimdi göl seviyesi bir veya bir buçuk metre yükseldiği zaman kumsal alanlar sular altında kalıyor. Göl seviyesi şimdilerdeki gibi düştüğü zaman ise kumsal alanlar büyüyor. Burada 15-20 santimlik bir oynama bile karşımıza yatak mesafede 15-20 metrelik bir çekilme olarak çıkıyor. Hatta bu olay basında eksik ya da yanlış yorumlanabiliyor. 'Göl 15 metre çekildi' denildiği zaman bunu yatayda anlamak lazım. Yoksa dikey mesafedeki azalma yaşanırsa felaket demektir. Aslında Van Gölü için 1-2 metrelik seviyelerdeki çekilmeler bile yine gölün varlığı için tehdit değil."Kapladığı alan, derinlik ve büyük su varlığıyla gölün 10-20 yıllık periyotlarla meydana gelen çekilmeden çok fazla etkilenmeyeceğini vurgulayan Doğu, sadece kıyı ve sığ yerlerde bataklıkların büyüyeceğini, sazlıkların genişleyeceğini, kumlu alan ve plajların ortaya çıkabileceğini söyledi.

Göl, 2 metrenin üzerinde seviye kaybetti

Göldeki 2 metreyi aşan düşüşün doğal bir sonuç olmakla beraber önemli bir tespit olduğunu kaydeden Doğu, seviyenin düşmesiyle Tatvan-Van arasında çalışan feribotlar açısından problem oluşturduğunu söyledi.Seviye yükselmesi veya düşmesinin günlük yaşamı tehdit eden büyük bir risk olduğunu, 10-15 yıl içerisinde Tatvan ve Van iskelelerinde su seviyesinin yükselmesi nedeniyle gemilerin yanaşma ve rıhtım problemi yaşadığını hatırlattı.Doğu, "Yalnız son iki yıldır gölde giderek artan ve 2007 yılında en yüksek seviye olan bin 650 metreye göre, göl hemen hemen 2 metrenin üzerinde seviye kaybına uğradı. Tabi bu telaş, endişe edilecek bir durum. Fakat Van Gölü'nü komşumuz İran'ın Urumiye Gölü'yle karşılaştırırsak, oradaki çevre felaketini Van Gölü yaşamayacak. Urumiye, aşırı sulama, gölün ortasından geçen yanlış karayolu yapımı, su döngüsünün bozulması ve en önemlisi küresel iklim değişikliği nedeniyle göl su varlığının her halde yarısını kaybetti. Yani gölün 4'te ikisi kayboldu. Sebebi ise sığlık olması. Van Gölü için böyle bir yakın tehlike görmüyoruz. Ama kıyı kesiminde ortaya çıkan eski su altı düzlükleri, bugün bize gölün çok fazla geniş alanlarla seviye kaybettiği izlenimi vermekle beraber bu bir göreceli durum" dedi. Doğu, son olarak Van Gölü'nün su seviyesindeki düşüşle değil, hızla kirletilmesi nedeniyle 50 yıla kadar kaybedilebileceğini, bunun için Van ve sahil ilçeleriyle Bitlis'in Tatvan ile Ahlat ilçe sahillerinin kirlenmeye karşı korunması gerektiğini ifade etti.

virahaber.com