Kartal istimbotu uzun süre Denizcilik İşletmeleri’nde hizmet verirken 1974’te özel sektörde faaliyet gösteren Metear Denizcilik’e satıldı. 1911 yılında yapılan bot yenilenip makinesi güçlendirilerek Kartal II ismiyle romörkör olarak hizmete devam etti. Geçtiğimiz yıl 105 yaşındayken ekonomik ömrünü tamamlayan ve hurdaya ayrılmak üzere Tuzla’ya çekilen Kartal’ın müze olması için denizciler harekete geçti. Metear Denizcilik’in sahibi Aret Hovagimyan ve deniz tarihi araştırmacısı Arif Ertik’in girişimleriyle hurdaya gitmesi engellenen gemi, Tuzla açıklarında yarı batık şekilde bekliyor. Geminin sökülerek yok edilmesini istemeyen sahibi Aret Hovagimyan, “Tamamen yenilenmeye ve pahalı bir bakıma ihtiyacı var. Müze gemi olması için elimden geleni yaparım” dedi.

Kurtuluş Savaşı tarihçisi Sinan Meydan ise şunları söyledi:

“Kartal, milli mücadele tarihimizde çok önemli. Çünkü, İstiklal Savaşı’nın başlayacağını Atatürk Kartal istimbotunda verdi. Atatürk, 13 Kasım 1918’de söylediği ‘Geldikleri Gibi Giderler’ sözüyle 19 Mayıs’ta kıvılcımı yaktı. Aklında ki milli mücadeleyi ilk kez bu istimbotta dile getirdi. Bence umudun ve kurtuluş mücadelesinin başladığı yer Kartal istimbotudur. Bu gemiyi koruyarak tarihe geçen sözün gerçeğe dönüştüğünü anlatmak boynumuzun borcudur. Bandırma Vapuru’nu günümüze getiremedik bu istimbotu korumalıyız. Bandırma’dan bile önemli bir tarihe sahip.” 

‘Müze gemi olmalı’

Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz ise; “2 yıldır Tuzla’da kaderini bekleyen istimbot ya jilet olacak ya da Türk halkı onu bağrına basıp tekrar Mustafa Kemal’in Kartal’ı yapacak. Nusret, Bandırma, Alemdar, Yavuz ve nice tarihi gemide ki yanlışı tekrar etmeyelim. Kartal 106 yıldır direndiyse mutlaka bir nedeni vardır. Bu bekleyişin nedeni, Türk tarihinin en büyük liderinin en unutulmaz sözüne sadakat. 106 yaşında ve halen denizde olan başka bir gemimiz yok. Kartal, ‘Geldikleri Gibi Giderler’ sözünün abidesi olarak müze gemi olmalı” dedi.

Ata’nın Milli Mücadele’yi ilk dillendirdiği yer

7. Ordu Komutanlığı’nda görevli Mustafa Kemal, 10 Kasım 1918’de Adana’dan trenle yola çıktı. Mirliva (Tümgeneral) Mustafa Kemal, 13 Kasım 1918 Çarşamba günü öğle saatlerinde vardığı Haydarpaşa Garı’nda kendisini bekleyen Kartal istimbotuyla Galata’ya doğru yola çıktı. Mustafa Kemal; İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan 61 parçalık işgalci donanmayı gördüğünde yaveri Cevad Abbas’a tarihe geçen sözü söylemişti. Cevat Abbas, 1939 yılında yayımladığı “Ebedî Şef Kurtarıcı Atatürk’ün Zengin Tarihinden Birkaç Yaprak”’ isimli kitabında  “Atatürk ile askeri ulaşımın köhne bir motoru ile deniz ortasında yaslanan bir çelik ormanının içinden geçiyorduk. Atatürk’ün zarif dudaklarından ‘Geldikleri gibi giderler!’ Cümlesini işittiğim zaman, mütarekenin doğurduğu derin ve elemli ümitsizliği derhal unutmuştum...” diye yazmıştı. 1911 yılında Hollanda’da yapılan istimbot önce Enterprise ismini aldı. Fransızlar tarafından İstanbul’a getirilen 80 tonluk 22 metre boyundaki tekneye, milli mücadelenin kazanılmasıyla Seyr-i Sefain idaresince Kartal adı verildi. Yarım saatliğine de olsa Atatürk’ü taşıdığı için Kartal ismi verilen tekne yük için kullanıldı. 1933’te İstanbul Liman İşletmesi’ne, 1939’da Devlet Demiryollarına, 1952’de Denizcilik Bankası İstanbul Liman İşletmesi’ne devredilen tekne 14 Temmuz 1942’de Çanakkale’de batan Atılay denizaltısının aranmasında kullanıldı. 1974 yılında 63 yaşında Kartal II adıyla yenilenerek özel sektöre geçti. 2015 yılında ise ekonomik ömrünü tamamladı.

Haber: Gökhan Karakaş / Milliyet