Son yılların en çok tartışılan ve dikkatleri üzerine çeken konularından biri de Küba’nın ekonomi reformu oldu. Özellikle tarım ve hizmet sektörlerinde Küba vatandaşlarına kendi hesaplarına çalışma seçeneği getiren ve hatta teşviklerle vatandaşları bu alanlara yönlendiren yasa ve yönetmelik değişikliklerine ek olarak geçtiğimiz Nisan ayında Küba Ulusal Meclisi tarafından onaylanan 118 Nolu yabancı yatırım yasası, Resmi Gazete’de yayınlanması ile yürürlüğe girdi.

Yasa ile altyapı modernizasyonundan ihracat hacminin artmasına, modern teknolojilerin ithalatından yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasına kadar çeşitli sektörlerde yabancı yatırımcıların ilgisi çekilmek isteniyor. Yabancı yatırımcılar yalnızca eğitim, sağlık ve savunma alanlarında faaliyet gösteremeyecek. Yasada tüm sektörlerde Küba vatandaşları için yeni iş olanakları yaratılması da vurgulanmış bulunuyor.

Yabancı yatırım yasasında vurgulanan başlıklardan birini de “Özel Kalkınma Bölgesi” (ZEDM) oluşturuyor. Aralarında Brezilya, Çin, İspanya, Rusya ve İtalya da bulunan 15’in üzerinde ülkeden yatırımcılar Mariel Özel Kalkınma Bölgesi’nde faaliyet göstermek için girişimlerde bulundular bile.

Mariel: 'Küba’nın Dünya’ya açılan kapısı'

Başkent Havana’nın 45 km batısında bulunan Mariel Limanı, ABD kıyılarına en yakın liman olma özelliğini taşıyor. Bu özelliği Mariel limanını ABD ablukası olmadan evvel iki ülke arasında ulaşım yolları arasında önemli bir konuma yerleştiriyordu.

Günümüzde Havana limanı yaklaşım kanalı ancak 2500 TEU’luk(*) 70'li yılların yük gemilerini karşılayacak kapasitede. Amerikalar ticaret ağında Meksika Körfezi ve civarında, ABD kıyıları dahil, günümüzde kullanılan büyük yük gemilerini karşılayabilecek bir liman bulunmuyor. Bu durum Küba’da inşaatı tamamlanan Mariel mega limanını ve yapımı süren özel kalkınma bölgesini Karayipler’in önemli ticaret noktaları arasında öncelikli hale getiriyor. Karayipler’de faaliyette bulunan yüksek kapasiteli limanlara sahip ülkeler arasında Jamaika, Dominik Cumhuriyeti ve Bahamalar bulunuyor. Panama Kanalı’nın modernizasyonu ile 12500 TEU’luk yük gemilerinin transferi sağlanacak ve Küba’nın Mariel limanı bu gemileri karşılayabilecek. Böylece bölgenin ticaret ağı üzerinde Mariel limanı birincil önemde dağıtım merkezi ve malzeme deposu özelliği gösterecek.

Mariel Kalkınma Bölgesi 957 Milyon Dolar maliyetinde olup Küba’nın modern tarihi boyunca gerçekleştirdiği en büyük yatırımlardan birini teşkil ediyor. Mariel, Brezilya Ulusal Kalkınma Bankası (BNDES) kredisi ile Brezilyalı yüklenici firma Odebrecht tarafından inşa ediliyor. Liman’ın işletmeciliği Mersin ve Panama limanlarını da işleten Singapurlu şirketler grubu PSA tarafından gerçekleştiriliyor.

Venezuela düğümü

Venezuela’da Hugo Chavez liderliğinde gerçekleşen Bolivarcı Devrim’den beri Küba ticaretinin önemli bir kısmını Venezuela ile yapıyor. Venezuela Küba’ya her gün piyasaların altında fiyatla petrol gönderiyor. Kübalı doktorlar Venezuela’da halka sağlık hizmetleri sunmaya devam ediyor. Ancak Venezuela’da özel sektörün ülke ekonomisinde büyük bir paya sahip olması, spekülasyonlarla yarattıkları yüksek enflasyon oranları ve güvensizlik Chavez sonrası Venezuela’da dengeleri değiştirebilecek olasılıklar barındırıyor. Bugün Venezuela’da oluşacak herhangi bir değişiklikten Küba dış ticareti de önemli derecede etkilenecektir. O sebeple Küba dış ticaret ağını çeşitli ülkelerle geliştirip ülke ekonomisinin sürdürülebilir çerçevede kalmasını planlıyor. Brezilya bu planda önemli bir aktör. Brezilya Venezuela’da da yatırımlar yapmaya istekli. Venezuela toprakları henüz işlenmemiş hammadde varlığının büyüklüğü ve ihracatının neredeyse tamamının petrol olması ile biliniyor. Brezilya'nın olası Venezuela yatırımları Mariel Limanı aracılığı ile dünya pazarlarına girebilir.

Karayip ve Latin Amerika Devletleri Topluluğu (CELAC) üyesi ülkeler arasında kalkınma ve ekonomik büyüme başlıklarında entegrasyona önem veriliyor. Mariel Özel Kalkınma Bölgesi, topluluğun entegrasyon planlarıyla da örtüşüyor. Kalkınma bölgesinde uygulanan vergi indirimleri ve anlaşmalar çerçevesinde açlıkla mücadele edilen bölgelere gıda ve zirai stokların dağıtımı konularında besin kaynaklarına ulaşım kolaylığı sağlanabilir.

Küba’nın çeşitli Latin Amerika ülkeleriyle yapmış olduğu ticaret anlaşmaları ve Mariel’de faaliyet gösterecek yatırımcılar için teklif ettiği vergi indirimleri ve garantiler Latin Amerika pazarına girmek isteyen yatırımcılara önemli fırsatlar sunuyor. Kübalılar belki de bu sebeple Mariel için “Küba’nın Dünya’ya açılan bir kapısı” diyorlar.

Mariel Özel Kalkınma Bölgesi yönetim ve denetim mekanizmaları nasıldır? Mariel ile Küba’da özel sektörün oluşmasına izin mi veriliyor? Yabancı yatırımcılar için sunulan olanaklar ve şartlar nelerdir? Küba toplumu yeni kalkınma planından nasıl etkilenecek? Bu sorulara ikinci bir yazıyla yanıt vereceğiz.

virahaber.com