Gaters projesi AB’nin H2020 araştırma programı altında yürütülmekte olan 3 yıl süreli, 6M EUR bütçeli ve 18 ortaklı bir proje olup, İskoçya’nın Strathlcyde Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Mehmet Atlar ve üç Türk Araştırmacı tarafından koordine ediliyor. Projede, Türkiye’den Gürdesan, Çapa Denizcilik, İTÜ ve Hidroteknik gibi, üçü endüstri ve biri akademik olmak üzere dört Türk ortak görev alıyor.
Gate Rudder sisteminin en önemli üç özelliği: Kısmi bir nozul gibi pervanenin etrafında çalışan ikiz dümen yelpazelerinin ek itme kuvveti üretmesi. Bu özellik klasik pervane arkasındaki dümenin çıkardığı ek direnci de yok edip, gemiye yüzde 15 ve üzerinde bir enerji tasarrufu sağlayabilme kabiliyeti verebiliyor. Birbirinden bağımsız da kontrol edilebilen ikiz dümen yelpazeleri gemiye, özellikle düşük hızlı liman ve iskele manevralarında, klasik dümene göre, büyük avantaj sağlıyor. Pervanenin itme gücü, gerektiğinde gate rudder ile paylaşılarak azaltılıp, daha az enerji, kavitasyon ve titreşim ile geminin su altı gürültü seviyesinde de 10-15dB civarında bir düşme sağlanabiliyor.
Gate Rudder teknolojisi 2012-2013 yıllarında, ilk defa Japonya’da bir gemi işletmecisi ve mühendis olan Mr. Sadomoto Kuribayashi ile tanıtılmış ve halihazırda Strathclyde Üniversitesi’nde Hon. Profesör olarak çalışan Dr. Noriyuki Sasaki ve KOBİ büyüklüğündeki bir Japon endüstri grubu tarafından patenti alındı. Prof. Atlar ve ekibi 2014’den beri hem Newcastle Üniversitesi hem de Strathclyde Üniversitesi’nde, uzun yıllardır iş arkadaşı olan Dr. Sasaki ve Japon endüstri grubu ile işbirliği yaparak, Gate Rudder sistemini “retrofit” olarak GATERS projesi kapsamında geliştirerek, ilk kez gerçek bir gemiye uygulama başarısını gerçekleştirdi. Retrofit Gate Rudder sistemi bir Türk işletmecisi olan Çapa Denizcilik’in 90m boyundaki koster gemisi “M/V ERGE” icin GATERS grubu tarafından dizayn edilerek; model test ve nümerik hesaplamalarına İTÜ önemli katkılarda bulunmuş; GÜRDESAN A.Ş. tüm Gate Rudder sistemini Gebze fabrikasında imal edip, Altınova’daki tersanesinde ERGE’ye donatmış; Hidroteknik de ERGE’nin Gate Rudder öncesi (Ocak 2023) ve sonrası (Mayıs 2023) seyir tecrübelerini yönetmiştir. Sistemin dümen makinalarını bir Türk firması olan Data Hidrolik imal ederken, Autopilot sistemini de bir diğer Türk firması Özsay, Japon firmasa Tokyo Keikki GATERS proje ekibi ile ERGE’ye monte ederek, Bureau Veritas (İstanbul) ERGE’nin klaslama işlerini merkez Paris grubuyla tarihlerinde ilk Gate Rudder klaslaması yapıldı.Son üç aydır devam eden klasik flaplı dümen sisteminin sökülüp, yeni Gate Rudder sisteminin takılarak işlemleri geçen ayın sonunda tamamlanarak, M/V ERGE’nin Gate Rudder’li ilk seyir tecrübeleri 30 Nisan, 1-2 Mayıs 2023 günlerinde gerçekleşti.
Seyir tecrübelerinde geminin güç ve manevra performansı oldukça başarılı gerçekleşti ve herhangi bir teknik problemle karşılaşılmadı.Halen Gate Rudder’in dünya genelindeki ticari lisans hakkı, Japon patent ajansından 2020 yılında Wartsila firması tarafından belli bir süre için kiralanmış durumda. Ancak GATERS projesi ortakları 15,000DWT kapasiteye kadar olan gemilerin retrofit uygulamaları için bu lisans kısıtlamasının dışında tutuyor.
Vira Haber