İran'a yönelik Amerika'nın yaptırımları ile Tahran'dan kaçış başladı. İlk kaçanlar da petrol şirketleri ile otomobil firmaları oldu. Bunlar arasında bir Rus şirketi dikkat çekti. İşte İran yaptırımları ve ülkeden kaçanların listesi:
ABD Başkanı Donald Trump'ın, İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinin ardından işaretini verdiği yaptırımların ilk aşaması başladı. Yaptırımlarla birlikte uluslararası dev şirketler İran'dan kaçarken, 1 milyon kişinin işsiz kalacağı tahmin ediliyor. İran para birimi tümen dolar karşısında tarihinin en düşük seviyelerine indi.
İran'dan kaçan şirketler
Yaptırımlarda ilk etap olan 90 günlük sürenin başlaması ile İran'ı terkeden şirketlerin başında petrol firmaları, otomobil ve uçak şirketleri geliyor. ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere firmalarının kaçışı beklendik bir gelişme olarak görülürken, Rus şirketlerinin de furyaya katılması şaşırtıcı oldu. Bunlardan en dikkati çekeni ise Rusya’nın demir çelik üreticileri MMK ile Severstal şirketlerinin İran'a çelik ihracatını durduklarını açıklamasıydı.
Rusya ile İran arasında yakın ilişkiler bulunuyor. Süreçte İran'ın nükleer programına Rusya da destek vermişti. Haliyle Rus firmaların batılı ülkelerle birlikte herkesten önce İran'dan kaçması sürpriz oldu.
İlk kaçanlar petrol ve doğalgaz şirketleri
İran'da büyük yatırımlar yapan küresel şirketlerin birçoğu ABD'nin yaptırım tehditlerinin ardından birer birer İran'dan çekildi. İran'da Güney Pars doğalgaz sahasında İran hükümetiyle 4 milyar 200 milyon avroluk yatırım anlaşmasına imza atan Total, İran’a yönelik yaptırımların sona ermesi sonrasında bu ülke ile iş birliği yapan ilk Batılı şirket olmuştu.
ABD'nin yaptırımları nedeniyle İran'dan çekilen Total, ABD'nin, Fransız ve Avrupalı yetkililerin desteğiyle ülkede yatırım yaptığı proje konusunda özel bir ayrıcalık sağlaması halinde projeye devam edebileceklerini açıklasa da Avrupa ülkeleri şu ana kadar bu konuda bir ilerleme sağlayamadı.
Peugeot, Renault ve Citroen ticareti durdurdu
Yaptırımlar İran'da petrolden sonra gelen ikinci büyük sektör olan otomotiv sektörünü de etkileyecek. Sektörde çalışanların sayısı 1 milyonun üzerinde. Buna işaret eden İran Çalışma Bakanı Ali Rebii, önceki gün yaptığı açıklamada, "Yaptırımlar nedeniyle yaklaşık 1 milyon kişi işsiz kalabilir ancak bunun olmaması için önlem alacağız." dedi.
İranla nükleer anlaşmanın ardından gözünü İran pazarına diken Avrupalı otomobil üreticileri Peugeot, Renault ve Citroen gibi şirketler ABD yaptırımları nedeniyle Tahran'la ticareti durdurduklarını açıkladılar. Almanya'nın Siemens şirketi de AB'nin nükleer anlaşmayı yürürlükte tutabilmek için Tahran'la sürdürdüğü "olağanüstü" çabalara rağmen İran'la ilişkilerini sonlandıran büyük firmalar arasında yerini aldı.
Dünyanın en büyük üçüncü konteyner işletmecisi CMA CGM şirketi de ABD yaptırımlarından korunmak amacıyla İran piyasasından çekildiğini duyurdu. CMA CGM ile İran Denizcilik Kurumu arasında, 2016'da, ortak hatların işletimi, faaliyet alanları değişimi veya kiralanması ile terminallerin kullanımı konularını içeren bir iş birliği anlaşması imzalanmıştı.
Boeing ve Airbus İran anlaşmaları iptal
Nükleer anlaşmanın ardından Obama yönetimi, İran'a 1979'daki devrimden bu yana uygulanan sivil havacılık ambargosunu kaldırdı.
İran, ABD'li uçak üreticisi Boeing şirketiyle 2016'da ülkenin ulusal havayolu şirketi İran Air için 80 uçak, 2017'de de Aseman Havayolları için 30 uçak almak için toplamda yaklaşık 20 milyar dolarlık anlaşma imzalamıştı.
Tahran yönetimi ayrıca Fransız Airbus ile de 2016'da 100 uçak için 19 milyar dolarlık anlaşma imzalamıştı ancak, Trump'ın çekilme açıklamasının ardından ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Boeing ile Airbus'ın, İranlı şirketlere yolcu uçağı satma lisanslarının iptal edildiğini duyurdu.
Vira Haber