Türkiye denizcilik sektörü ile ilgili önemli açıklamalarda bulunan Gemi Brokerleri Derneği (GBD) Yönetim Kurulu Başkanı Semih Dinçel, uygulamadaki brokerlik çalışma şekillerini anlattı. Denizcilik sektörü ile ilgili 2020 yılı öngörülerine de değinen Dinçel, “2020 yılı başından itibaren yakıt maliyetlerinin artması ile navlunların yükseleceğini öngörüyorum. Asgariden yakıt maliyetinin artışı kadar navlun fiyatları artacak, dolayısıyla bu artış armatörün hanesine girecek bir kazanç değil. Scrubber takmış gemi sahipleriyse LSFO ile HSFO arasındaki farkı kazanç olarak hanelerine ekleyip scrubber maliyetini çıkarmaya çalışacaklar. Burada Heavy Fuel Oil bulamama tehlikesi var sonuçta çok tartışmalı altı aylık bir süreç bizi bekliyor” dedi.
Öncelikle Gemi Brokerleri Derneği’ni kısaca tanıtarak, faaliyetleri ve amaçları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gemi Brokerleri Derneği 2010 yılının Mayıs ayında kuruldu. Gemi brokerliği mesleğinin gelişimine ve uluslararası standartlara ulaşmasına katkı sunma misyonuyla derneğimizi kurduk.
Bununla beraber uluslararası faaliyetlerde bulunarak , yurt içinde ve dışında dernek ya da kuruluşların etkinliklerine katılıyor ve bu kuruluşlarla proje bazında ortak çalışmalar yapıyoruz. Üyelerimiz arasındaki sosyal, ekonomik ve kültürel dayanışmayı sağlamak ve geliştirmek, bilgi, tecrübe ve deneyimleri paylaşmak için düzenli sosyal ve sanatsal faaliyetler yapmaktayız. Bu mesleğe gönül vermiş başlangıç aşamasındaki kişilere her hafta belirli saatlerde temel brokerlik eğitimler veriyoruz. Dört aylık bir sürede mesai saatleri dışında sürdürülüyor.
Derneğinizin planları hakkında bilgi verir misiniz?
5’inci Uluslararası İstanbul Bosphorus Gemi Brokerleri Yemeği organizasyonumuz var. Bu yıl aralık ayı ortasından itibaren sektörü daha yeni öğrenen brokerler için kurs düzenleyeceğiz. Sektörde yeni işe başlamış arkadaşların bu eğitime gelmesini destekliyoruz. Temel brokerlik eğitimlerimiz ile sadece üyelerimize özel meslekteki uzmanların katılacağı eğitimler düzenleyeceğiz. Bu eğitimleri küçük bir ücret karşılığında vereceğiz.
Bunun dışında hafta içi ücretsiz seminerler düzenleyip sektör ve dışındaki duayen isimleri çağırmayı planlıyoruz. Ekonomistleri de buraya davet ederek, piyasalar hakkında bilgi alacağız. Mesela 10 Aralık’ta Amiral Cem Gürdeniz’i derneğimize davet ettik. ‘Mavi Vatan’ konu başlığı ile Doğu Akdeniz’de güncel yaşananları bize anlatacak. Daha sonra 22.dönem Deniz Kuvvetleri Komutanı Metin Ataç bizlerle olacak. Ayrıca, her ayın ilk pazartesi akşamı brokerleri bir araya getiriyoruz. Telefonla birbiri ile konuşan brokerleri bu organizasyonlarda yüz yüze getiriyoruz. Kuruluş yıl dönümlerimizde de kokteyl düzenliyoruz. Bunun yanı sıra her ay bir tiyatro ya da sinema etkinliğine katılıyoruz.
Türkiye denizcilik sektörü içinde gemi brokerleri 2019 yılında nasıl bir performans ortaya koydu? Size göre anılan dönemde büyüme ya da daralma yaşadı mı?
Brokerlerin üç çeşit çalışma alanı var. Birincisi armatör brokeri, yani armatörün ofisinde ya da kendi ofisinde çalışarak exclusive olarak armatörün gemilerine yapılan brokerlik hizmeti var. İkincisi yük ticareti yapan bir firmanın yüklerini exclusive kontrol ederek, bu yüklere uygun gemileri bağlayan kiralama gemi brokerleri bulunuyor. Gemi brokerleri açısından bu yıl bağlantı sayısında bir azalma yok, ama 2017 ve 2018 e göre daha düşük seyreden navlunlar nedeniyle brokerlik hasılatında azalma var. Kiralama brokerlerinde ise yük hacmi azaldığı için işlerde bir düşme olduğunu gözlemliyoruz. 2019 senesinde 2017 ve 2018’e göre taşınan yük miktarında bir artış var, fakat bağlantı yapılan gemi sayısı daha az. Bu da yüklerin daha büyük tonajlı gemilerle taşındığını gösteriyor. Bir de bu iki tür exclusive esaslı brokerliğin yanı sıra competiti ve tam rekabete açık brokerlik türü var. Bu da en yorucu olanı yani elinizde exclusive ne yük ne de gemi var ve siz ikisini de birleştirmek zorundasınız. Bu tarz brokerlik artık bitiyor. Büyük kapasiteli yabancı şirketler kendi yüklerine uygun gemi bulunması için Türkiye’de birkaç panel brokeri seçiyor ve işlerini bunlar üzerinden armatörlere veriyorlar. Bu anlamda Türk Armatör firmaların da Türk brokerlerine muhakkak altını çizerek söylüyorum destek olması gerekiyor.
Denizcilik sektörü ile ilgili 2020 yılı öngörüleriniz neler? Sizce navlun fiyatları aynı dönemde nasıl seyredecek, bu konudaki öngörülerinizi anlatabilir misiniz?
2019 için inişi çıkışı yoğun bir yıl olacak dedik ve öyle gerçekleşiyor. Baltık Kuru yük indeksi 550 ile 2700 puanlar arasında gitti geldi. 2020 yılı soru işaretleri ile dolu bir yıl olarak geliyor. Sektördeki gemilerin büyük tonajdaki scrubber takmış olacak. Takan gemiler süregelen sülfürlü yakıt yakabilecek. Takmayan gemilerde yakıtın tonunda yaklaşık 300 dolarlık daha fazla gider olacak. Navlun hesabına konu yakıt gideri Low Sulphur Fuel Oil üzerinden ilerleyecek. Dolayısıyla 2020 yılı başından itibaren yakıt maliyetlerinin artması ile navlunların yükseleceğini öngörüyorum. Yakıt maliyetinin artışı kadar navlun fiyatları artmalı. Aslında bu da armatörün cebine girecek bir kazanç değil. Gider olan bir kalemden dolayı navlun artacak. Scrubber takan bir gemide yakıt kazancı taktırmış olduğu scrubber maliyetini amorte etmesinde kullanılacak.
Sizce scrubberı gemisine takan armatörleri ne bekliyor?
Scrubber takan armatörler ucuz yakıtı bulamama gibi bir tehlikeyle karşı karşıya. Global pazarda yaklaşık yüzde 15’i bu parçayı takmış olacak ve gemisine scrubber taktırana bu yakıt verilecek. Dolayısıyla bu yakıt her yerde bulunamaz hale gelebilir. Niye mi, satışı düşeceği için elde tutmanın bir stok maliyeti olacak, bu yüzden scrubber takan gemiler söz konusu yakıtı bulmakta zorluk çekebilir. Çok tartışmalı ve nereye gideceği belli olmayan yaklaşık altı aylık bir süreç yaşayacağız. Bazı liner service veren scrubber taktırmış gemilerin operatörlerden navlun fiyatlarına belli bir miktarda scrubber primi koyuyoruz, 1 Aralık’tan itibaren bunu da ödeyeceksiniz türünden mesajlar alıyoruz. Çünkü onların navlunları tarifelerle belirlenmiş ve o tarifeler bize yetmiyor.
Faaliyet alanınız itibarıyla temel sorunlarınız ve brokerliğin zorlukları hakkında bilgi verir misiniz?
Bakıldığında birçok brokerlerin temel eğitimi farklı ve onlar kendilerini yetiştirmişler. Artık bazı okullarda brokerlik bölümü açıldı ve brokerlikte de ülkemizde birçok sektörde olduğu gibi arz fazlası var, yeterli istihdam talebi yok. Şu da unutulmasın belli bir yaşa geldikten sonra kendi ofisinizi kendi düzeninizi kuramadıysanız bir firmanın içinde çalışarak bu işi yapmak zorlaşıyor. Yaş aldıkça yıpranırsınız ve çalıştığınız gemi ve yük sahibi firmalarda yaş jenerasyon değişikliği yaşanır. Bir şekilde karşınızdaki firmalarda yönetici pozisyonlarına 30’lu yaşlardaki yöneticilere geçer. İkinci kuşak armatörlerdeki muhataplarınız evlatlarına geçer. Siz orada 55-60 yaşında brokerlik yapmaya hala devam ediyorsanız işiniz gerçekten zordur, hemen hemen imkansızdır. Benim gözlemim kendi firmanızı kurduysanız o zaman daha rahat yapabilirsiniz bu mesleği. Üniversite mezunları neredeyse üçte biri işsiz bunu bizim sektörümüzden ayrı tutamayız.
Uzak Yol Kaptanı olmanız ve geçmişte deniz hizmetinizin olması sebebiyle sizce ülkemizde gemilere ara eleman yetiştirme noktasında ne durumdayız?
Bu konuda şunları rahatlıkla söyleyebilirim. Dört ay önce Deniz Ticaret Odası’nın Eğitim Komitesi’nin davetiyle Karadeniz’de denizcilik eğitimi veren okulları kapsayan bir geziye katıldım. Yedi bine yakın öğrenci var, her nedense meslek liselerinin tanımlamalarında ‘’denizcilik’’ kelimesi kaldırılmış ve ehliyetleri düşürülmüş. Bence doğrusu budur. Bu kardeşlerimizin gemilerde yağcı, usta gemici olarak görev almaları, yabancı dilini geliştirerek yurt dışında yabancı gemilerde çalışmaları faydalı olacaktır. Bunlar nasıl iş bulacak gemi adamı ihraç ederek. Filipinli Hindistanlı tayfadan iş yatkınlığı açısında bilgi beceri fazlamız var tek eksik yabancı dil ve iş saatleri dışında sosyal ortama uyum sağlayamamak (bu sıkılganlığın temel nedeni de yetersiz İngilizce)
Vira Haber