Uskumru sürprizi!

Yeni balık avı sezonunun en güzel sürprizi uskumrunun Marmara Denizi’ne dönmesi oldu. Aşırı avcılık ve kirlilik nedeniyle son 40 yıldır neredeyse hiç görülmeyen uskumru ağ ve oltalara takılırken, balıkçılar yasadışı avcılık ve izin verilen ışıkla avcılık nedeniyle uskumrunun yeniden Marmara’yı terk etmesinden endişe ediyor. 100 gramında 20-25 gram protein bulunan denizlerin en değerli (omega-3 deposu) ve lezzetli balıklarından uskumrunun 1970’lerden beri ilk kez Marmara’ya akın ettiği öğrenildi. Uskumrunun peşinden kılıç balığının da Marmara’ya girmiş olabileceğini düşünen balıkçılar çok umutlu.

Boğaz’dan Körfez’e

137 gün süren balık avı yasağı sona ererken son yılların en ilginç ve sevindirici doğa olaylarından biri Marmara Denizi’nde yaşanıyor. En son 1970’lerde sürüler halinde Marmara’ya giren uskumru, mayıs ayından beri Marmara’nın hemen her yerinde görülüyor. Ağlara dolan uskumrunun kuzeyde boğazın Karadeniz kıyısından, doğuda Eskihisar ve Darıca’ya kadar görülmesi büyük sevinç yaratırken, balıkçılar yasadışı ve kontrolsüz avcılıkla balığın ürkerek Marmara’yı terk etmesinden endişe ediyor.

‘Heyecandan titredim’

İstanbul Su Ürünleri Kooperatifi Güzelce Birliği üyesi Aydoğan Dereli, mayıs ayında karşılaştığı uskumru sürüsünün kendisini çok heyecanlandırdığını ve inanamadığını söyledi. Dereli, “70 yaşındayım, 55 yıldır denizdeyim. 1967’de ışıkla avcılık keşfedilinceye kadar uskumru boldu. Kıyıdan bile tutardık. Işıkla avcılıkla balık ürktü ve Marmara’yı terk etti. 45 yıl sonra gördüğümde kolyoz sandım. Suyun üstü, simsiyah olmuştu ve ne olduğunu anlayamıyordum. Uskumrunun yıllar sonra geri döndüğünü görmek hepimizi çok sevindirdi. Ama aşırı ve ışıkla avcılıkla yine kaçacak. Çünkü, ışığa toplanacak ve gırgırlar kolayca toplayacak. En azından ocak-şubata kadar yumurtlamasına izin verilmeli” dedi.

‘Bir şans daha verildi’

Dereli, “Bu bize Allah’ın ve doğanın bir lütfudur. Doğa bize bir şans daha verdi, Marmara’nın kurtulması için son şansımız uskumru olabilir. Çünkü uskumruyu çok seven kılıç balığı da arkasından gelmiş olabilir. Marmara’da kılıç gören arkadaşlarımız da oldu” dedi.

Vitamin ve protein deposu

Yüzde 15 yağ oranı ile dikkat çeken uskumru, protein açısından çok zengin. Şeker ve karbonhidrat olmayan balık, B1, B2, B3, B6, B12 vitaminleri, fosfat ve D vitamini bulunduruyor. Bir kişinin günlük D vitamini ihtiyacı bir uskumrudan elde edilebiliyor. Özellikle beyin fonksiyonlarının gelişmesi için tüm vitaminleri barındıran uskumru, kansızlık, demir eksikliği gibi sorunlar için de öneriliyor. Kansere karşı koruyucu etkisi olan uskumru, 20-25 cm boyunda ve 100-150 gram ağırlığında. Uskumru, kılıç balığı gibi büyük balıkların da tercihi olduğu için, doğanın besin zinciri açısından çok önemli bir halka.

Kolyoz değil uskumru

34 kooperatiften 3 bin balıkçının üye olduğu İstanbul Su Ürünleri Kooperatifi’nin başkanı Erdoğan Kartal ise, tüm Marmara kıyılarında uskumru sürprizi yaşandığını söyledi. Kartal, “Usta balıkçılar bile önce kolyoz sandı ama uskumruydu ağlara dolan. Yüksek miktarda Omega-3, yağ ve 100 gramındaki 25 gram protein ile harika bir balıktır. Marmara’nın incisidir ve lüfer kadar değerlidir. 45 yıl sonra yakalanması çok büyük bir şans. Yerli balık türleri içinde uskumruyu sayabilirsek ekonomimize ve tezgahlara büyük katkısı olur. Ama ışıkla avcılık ile soyu yine tükenebilir. Çünkü ocak-mart arasında yumurta döker ve göç eder. O vakte kadar ışıkla avcılık bu balığın sonunu getirebilir. Doğanın bize bu hediyesini tüketmeden değerini bilmeliyiz” dedi.