Avrupa genelinde en büyük doğalgaz ithalatçılarından biri olan Türkiye hızla küreselleşen enerji krizinden payına düşeni alabilir. Brent’i 84,60 ile Ekim 2018’den bu yana en yüksek düzeye geri taşıyan enerji krizinde, Türkiye’nin mevcut doğalgaz sözleşmelerinin rekora ulaşması beklenen talebe yetişmeyeceği ve açığı spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alarak kapatabileceği belirtiliyor.
Doğalgazda Rusya, Azerbaycan ve İran’a, sıvılaştırılmış doğalgazda ise Nijerya, Cezayir ve spot piyasalara bağımlılığı yüksek Türkiye ekonomisi, Reuters’a konuşan bir sektör kaynağına göre artan fiyatlar nedeniyle 5 milyar dolar ek bir maliyet yükünün altında kalabilir.
4 sözleşmenin sadece biri yenilendi
Toplamı yıllık 16 milyar metreküpe denk dört uzun vadeli doğalgaz ithalat sözleşmesinin bu yıl sonlanacağı belirtilen Reuters haberinde, bu sözleşmelerden sadece Azerbaycan’la olanın yenilendiği - ancak eski sözleşme 15 yıllıkken yeni sözleşmenin 3 yıllık olduğu belirtiliyor. Yeni kısa sözleşmede fiyatlar İtalya’nın PSV gösterge doğalgaz fiyatına göre endekslendiği aktarılıyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in iki hafta önce Soçi’de gerçekleşen görüşmesinden doğalgaza ilişkin yeni bir anlaşma haberi çıkmamış olması, sektör kaynaklarına göre pazarlıkların sürdüğü anlamına geliyor. Rusya ile hem özel hem kamu alımı için yapılan ayrı bir sözleşme (4 milyar metreküp/yıl) yıl sonunda, Nijerya LNG sözleşmesi ise (1,3 milyar metreküp/yıl) bu ay içinde sonlanıyor.
“Boru hatlarındaki doğalgazın hepsini kullandık”
Sektör kaynakları “eylül ortası itibariyle Rusya, İran ve Azerbaycan boru hatlarındaki sözleşmesel tüm doğalgaz kullanıldı” diyor ve Türkiye’nin bu açığı LNG ithalatıyla kapatmak zorunda kalacağı görüşünü paylaşıyor. Karadeniz’de bulunan ve 2027’de kullanımına başlanması planlanan doğalgazın beklendiği gibi pazarlıklarda Türkiye’nin elini güçlendirmediği, çünkü bu yıl ülke genelinde yaşanan kuraklığın hidro elektrik santrallerin üretimini düşürdüğü belirtiliyor. Bu da Türkiye’nin atıl bekleyen doğalgazlı elektrik santrallerini tekrar devreye sokmasına ve tam da Avrupa’da fiyatlar artmışken 60 milyar metreküp ile doğalgaz tüketim rekoruna ulaşmasına yol açtığı tahmin ediliyor.
Paris merkezli düşünce kuruluşu OME’nin hidrokarbon çalışmaları direktörü Sobet Karbuz, Reuters’a verdiği demeçte Türkiye’nin açığı spot LNG ithalatı veya Azerbaycan’dan kapatabileceğini, tedarik sorunu muhtemelen yaşamayacağını söylüyor ancak ekliyor: “Tek olumsuz tarafı spot piyasadan alım yaparken ek maliyetler gelecek olması” diyor.
Açık, fiyatların 4’e katlandığı spot piyasadan kapatılacak
Türkiye’nin mevcut sözleşmelerinin toplamının 48 milyar metreküp/ yıl olduğu, 13 milyar metreküpe yakın LNG ithalatı gerekebileceği aktarılıyor. Türkiye’de hane halkları bin metreküp doğalgaza 170 dolar öderken, ısıtma ve küçük ölçekli üreticilere doğalgaz sübvansiyonu sağlanıyor. Hollanda gösterge fiyatlarına göre bin metreküp doğalgaz fiyatı geçen hafta 1.000 doların da üzerine çıkmış, yıl başından bu yana dörde katlanmış durumda. Bu da Reuters kaynaklarına göre geçen çeyreğin fiyatlarıyla spot LNG ithalatı için Türkiye’nin 5 milyar dolar ek bir maliyeti olabileceği anlamına geliyor. Enerji Bakanı Fatih Dönmez de cuma günü yaptığı açıklamada “Tedariğin güvenliği fiyatından daha önemli ve artan talebi karşılamak için spot piyasadan LNG sağlama yoluna başvurduk” açıklaması yapmıştı.
Kriz küreselleşmeye devam ediyor
Japonya da enerji krizinin etkilerini yaşamaya başladı. Petrol, doğalgaz ve kömür fiyatlarındaki artış ülkede elektrik fiyatlarını 9 ayın zirvesine yükseltti. 150 milyar dolarlık enerji piyasası olan Japonya’da Fukushima felaketinden bu yana en kötü enerji krizi yaşandığı belirtiliyor. Spot elektrik fiyatları hafta başında 50,01 (0,44 dolar) yen/kWh ile ocak ayından bu yana en yüksek düzeye yükseldi.
Avrupa’da doğalgaz toptan satış fiyatları sıcaklıkların düşmesiyle birlikte artan taleple yükselişini sürdürüyor. İngiltere’deki kasım vadeli gösterge doğalgaz fiyatı dün 2,20 sterlin/therm düzeyine yükseldi. Hollanda gösterge doğalgazı TTF 2,50 euro artışla 85,25 euro/megawatt saat düzeyinde. Refinitiv analistleri İngiltere’de hava sıcaklıklarının haftasonuna doğru mevsim normallerinin altına düşeceğini, Kuzeybatı Avrupa’da da sıcaklıkların geçmiş ortalamaların altına ineceğini öngörüyor. Bu da sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatı da yavaşlayan Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının tekrar rekorlara yönelmesine neden olabilir.
Rus yetkililerinin piyasayı stabilize etmeye başladığını duyurması ve Gazprom’un Avrupa’ya daha fazla doğalgaz göndermeye başladığını söylemesi şimdilik piyasalarda rallinin ateşini bir nebze söndürmüş olsa da, Avrupa Parlamentosu’nun “Rusya piyasaları manipüle ediyor” iddiası hala masada. İnşaası biten Kuzey Akım 2’nin Almanya’dan onay alması için yapılan baskı da parlamentodaki bazı vekillerin soruşturulmasını istediği bir konu.
İngiltere’de çelik sektörünü temsil eden lobi grubu UK Steel, hükümetin artan enerji fiyatları sonrası faaliyetlerine devam etmekte zorlanan sektöre yardımcı olması gerektiğini söylüyor.
Çin’de çimento, çelik ve alüminyum gibi enerji yoğun sektörlerde üreticilerin tarihi rekorlarda seyreden kömür maliyetlerini karşılayamaması ve otoritelerin krizi sanayi kesintileriyle yönetmeyi tercih etmesi nedeniyle kriz derinleşiyor.
Hindi̇stan’da enerji bakanlığı 6 Ekim itibariyle sadece 8 günlük kömür stoğu kalmış santrallerin yeni kesintiler getireceği iddialarının “asılsız” olduğunu söylese de, kömür krizinin 6 ay boyunca sürebileceğini de söylüyor.
Kaynak: Dünya