TÜDAV Başkanı, İÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Öztürk proje için, “Kıyılarımızdaki anormal denizanası patlamalarını, zarar verici etkilerini anlamak, öğrenmek, konuyu bilimsel bir düzleme taşımak ve karar vericilere yol göstermek amaçlı bir proje. Avrupa ülkelerinde ‘Citizen Science’ denilen kolay ve masrafsız bir şekilde, toplumsal fayda için veri toplamayı amaçlayan çalışmanın bize uyarlanmış hali” diyor. Zehirli denizanaları Akdenize kıyı ülkelerde her yıl binlerce insanı hastanelik ediyor, ölümlere yol açıyor, nükleer santralleri kilitliyor, turizme ve balıkçılığa büyük darbe vuruyor.
SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN YÜRÜYECEK PROJE
TÜDAV, proje çerçevesinde, kıyılarımızda denizanalarını fotoğraflayıp belgeleyecek gönüllüler için www.yayakarsa.org, denizanasi@tudav.org, tudav@tudav.org web sayfası mail adresleri, twitter ve Instagram adresleri oluşturdu. TÜDAV’dan projeyle ilgili şu açıklama yapıldı:
“Son yıllarda İklim değişikliği ve besin ağındaki değişimlerle birlikte Akdeniz ve Karadeniz’de yoğun denizanası artışları görülmektedir. Ayrıca Süveyş Kanalı yoluyla gelen ‘Lessepsian türler’, Doğu Akdeniz Havzası’nda güncel/önemli sorunlar yaratıyor. Bu denizanaları ve benzeri canlılar, balık ağlarının gözlerini tıkamakta, balıkçılığımıza zarar vermektedir. Denize girenlerin temas etmeleri halinde, özellikle yaşlı ve bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor. Denizanası teması nedeniyle geçen yıllarda, Avrupa’da ve ülkemizde binlerce kişinin hastanelere gittiğini biliyoruz. Projenin amacı, kıyılarımızdaki anormal denizanası patlamalarını, zararlı etkilerini anlamak, öğrenmek, konuyu bilimsel bir düzleme taşımak, karar vericilere yol göstermek, toplanan verilerin, toplayanların da ortak olacağı yayınlarla bilim dünyasına aktarılmasıdır. Bir cep telefonuyla çektiğiniz, sizin için önemsiz bir denizanası veya başka bir canlı, deniz bilimciler için birçok bilimsel anlam ve önem taşıyabilir. Projemize destek, denizel canlı kaynaklarımızın bilinmesine, yabancı türlerin etkilerinin anlaşılmasına, toplumsal bir faydaya hizmet edecek. Denizanası gözlemlerinin haftalık raporlarının bir araya getirilmesi ve denizanası patlamalarına ilişkin bir veritabanı oluşturulmasını planlıyoruz.
YÜZEN TEHLİKE YA DA KATİL DENİZANALARI
İNGİLTERE: Britanya kıyılarında Denizanası Tehlikesi-Temmuz2013. Denizlerin ısınmaya devam etmesi ile aşırı üreme olacağı tahmin ediliyor. Devon ve Cornwall sahilleri en fazla etkilenen alanlar.
İSPANYA: Çoğalan denizanalarının işgali, İspanya sahillerinde binden fazla tatilciyi etkilemiş ve ilkyardım desteği almaları gerekmiştir.
FRANSA: ‘Yüzen tehlike’ denizanası istilası-Temmuz 2008. Nice ve Cannes arasında, 10 millik bir alanda kurtarma ekipleri bir gün içinde 500’den fazla denizanası sokması vakasına müdahale etti.
İTALYA: Katil denizanası saldırısı-Ağustos 2010. Maria Furcas (69) Sardinya adası sularında yüzerken ‘Portekiz Savaşçısı’ türü istilacı denizanasının sokması nedeniyle bacağında ani bir acı ve alerjik reaksiyon nedeni ile hayatını kaybetti.
MALTA: Ocak 2013. Malta ve Gozo’nun kuzey kıyılarında denizanası gözlem ekipleri leylak rengi, yakıcı denizanalarının (Pelagia noctiluca) aşırı artışını rapor etti.
KIBRIS: Ağustos 2012. Kıbrıs Ayia Napa sularında yüzen Kerry Sowersby’s denizanası sokması sonucu hayatını kaybetti, vücudunda ölümcül bir reaksiyon sonucu aşırı derecede adrenalin tespit edildi.
İSRAİL: Temmuz 2011. Denizanası istilası 3 ayrı nükleer santralın gücünün kesilmesine neden oldu. İsrail kıyılarında nükleer güç santrali, deniz suyu soğutma sistemlerinin denizanası istilası ile tıkanması sonucu faaliyetine ara verdi. Benzer bir durum İskoçya kıyılarında Torness güç santralinin iki ünitesinin de geçici olarak devre dışı kalmasına neden olmuştu. Japonya Shimane reaktörü benzer bir durumla karşılaşmıştı.
NEDEN ÇOĞALIYORLAR?
İklim değişikliği, Akdeniz’in ısınması, Kızıldeniz kökenli denizanalarının girişi ve yabancı türlerin girişi (örneğin Taraklı Medüz tankerlerin ballast suyuyla Atlantik’ten gelmişti), denizanalarını yiyen deniz canlılarının (örneğin deniz kaplumbağaları) azalması ve kirlenme, evsel kökenli deniz kirlenmesi üremeyi hızlandırıyor.
virahaber.com