Piri Reis Yılı etkinlikleri kapsamında Piri Reis Üniversitesi tarafından organize edilen ve ilk kez düzenlenen “1. Avrasya Türk Denizcilik Tarihi” Kongresi’nin açılışı 5 Kasım Pazartesi günü yapıldı. Ana konusu “Türk Denizcilik Tarihi” olan Kongre, İstanbul Sheraton/Ataköy Otel’de 8 Kasım Perşembe gününe kadar devam edecek.
Piri Reis Mütevelli Heyeti üyesi; 22. Deniz Kuvvetleri Komutanı E.Oramiral Metin Ataç Paşa himayesinde İMEAK DTO ve TÜDEV sponsorluğunda gerçekleştirilen Kongre’nin açılışına Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürü Cemalettin Şevli, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanı Doç. Dr. Ahmet Arı, DTO Yönetim Kurulu Başkanı Metin Kalkavan, DTO Meclis Başkanı Cengiz Kaptanoğlu, Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Kamil Sağ, Emekli Oramiral Metin Ataç, Emekli Oramiral Nazif Özdağdeviren, Türk Denizcileri Eğitim Vakfı Yürütme Kurulu Başkanı Alp Özalp, Feza Güneygin, Doç. Dr. Özlem Kumrular, Doç. Dr. Bülent Arı, Yenikapı Kazıları Başkanı Doç. Dr. Ufuk Kocabaş, Askeri Deniz Müzesi Eski Komutanı Ali Rıza İşipek ve dünyaca ünlü tarihçi İlber Ortaylı’nın yanı sıra denizcilik sektöründen çok sayıda temsilci, tarihçiler, akademisyenler ve Piri Reis Üniversitesi öğrencileri katıldı.
Hem bildiri sayısı hem de ülkelerarası koordinasyon ve işbirliği sağlamada önemli bir görev üstlenen Kongre’nin, üniversiteye adını veren Piri Reis’in UNESCO tarafından ilan edilen 2013 Piri Reis’i Anma Yılı” etkinlikleri öncesinde gerçekleşmesi de güzel bir rastlantı olarak değerlendirildi.
Dört gün sürecek Kongre boyunca, Türk tarihçileri ve 21 ayrı ülkeden gelen uluslararası tarihçiler; deniz savaşları, strateji, sualtı arkeolojisi, mitoloji, arşiv, eğitim, sağlık, balıkçılık, haritacılık, gemi inşa, deniz ticareti, korsanlık konularında daha önce yayınlanmamış konu ve olayları içeren 100’ün üzerinde bildiri sunacak. Akademik yönü öne çıkan Kongre’ye Başbakanlık Osmanlı Arşivler ve Deniz Müzesi dışında İngiltere, Hırvatistan (Dubrovnik), Malta, İspanya (Barselona) gibi ülkelerin deniz müzelerinin temsilcileri de katılıyor.
Türk denizcilik tarihinin Anadolu Selçuklu Beylikleri dönemi de dahil olmak üzere, Birinci Dünya Savaşı’na kadar olan zaman dilimini kapsayan Kongre’de, bir yandan Türk denizcilik tarihini, diğer yandan da Türklerin dünya denizcilik tarihindeki yerlerinin zaman içerisindeki seyri gözler önüne serilecek. Piri Reis Üniversitesi tarafından düzenlenen ve hazırlıklarına iki yıl önce başlanılan I. Uluslararası Avrasya Türk Denizcilik Tarihi Kongresi’nin tüm finansal ihtiyaçları İMEAK DTO tarafından karşılandı.
REKTÖR PROF DR. SAĞ: “DENİZ TARİHÇİLERİ BİRLİĞİ’Nİ KURACAĞIZ”
Kongre’nin açılışında konuşan Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Kamil Sağ, Piri Reis Üniversitesi’nin Türkiye’deki İMEAK Deniz Ticaret Odası’na (DTO) kayıtlı yaklaşık sekiz bin üyesinin desteğiyle Türk Deniz Eğitim Vakfı (TÜDEV) tarafından 2008 yılında kurulduğunu söyledi.
Türkiye’nin ilk ve tek denizcilik ihtisas vakıf üniversitesi olan Piri Reis Üniversitesi’nin İstanbul’un banliyösü Tuzla’da eğitime hizmet ettiğini belirten Osman Kamil Sağ, UNESCO tarafından 2013 yılının “Piri Reis’i Anma Yılı” olarak ilan edildiğini hatırlatarak, “2013 yılı çok önemli bir yıl. Üniversiteye adını veren büyük Türk denizcisi Piri Reis’i anma yılı olacak. Üniversite bu kongreyi bir merdiven olarak görüyor. Deniz Tarihçileri Birliği’nin kurulmasına ön ayak olmak istiyoruz. Bu birliğin amaçları daha sonra açıklanacak. Kongrelerin düzenlenmesi, dergi ve yayınların çıkarılması gibi bir takım amaçlar var. Kongre’nin Mütevelli Heyeti Başkanı Şadan Kalkavan’a bu kongrenin fikir babası olması ve verdiği desteklerden dolayı teşekkür ediyoruz. Ayrıca Türk Denizcileri Eğitim Vakfı Başkanı Alp Özalp, Mütevelli Heyeti Başkan Yardımcısı ve DTO Başkanı Metin Kalkavan, Kongre’nin fahri başkanı ve aynı zamanda kongre organizasyonunun arkasındaki dahi beyin Emekli Oramiral Metin Ataç ile Emekli Oramiral Nazif Özdağdeviren’e de gösterdikleri destekten dolayı teşekkür ediyorum” dedi.
KALKAVAN: “BU KONGRE BİR İLK AMA SONUNCU OLMAYACAK”
Piri Reis Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı ve DTO Yönetim Kurulu Başkanı Metin Kalkavan da konuşmasına kongrenin hikayesini anlatarak başladı. Dünyada hergün yüzbinlerce fikir dolaştığını ifade eden Kalkavan, bu fikirleri uygulamanın yönetim becerisi istediğine dikkati çekerek, “Bizim de yaptığımız oydu. Çok uzun zamandır ıskaladığımız bir alandı. Son yıllarda bulaştık ama iyi ki de bulaştık. Bu fikir Metin Ataç’dan geldi. Tuttuk o güzel büyük fikri sahaya indirdik. Bu kongre bir ilk ama sonuncusu olmayacak. Bunu Türkiye ve dünyanın belli yerlerinde düzenleyeceğiz. Sayın komutanımız çok kötü bir şeye bulaştırdı bizi. Daha önce görmediğimiz, duymadığımız sunumlar duyacağız. Komutanımız bir ara gerçekleşeceğine inanmıyordu ama bakın gördünüz, gerçekleşti” dedi.
Kongreyi farklı kılan tarafın akademik taraf olduğunu ifade eden Metin Kalkavan, kongre boyunca çok ince çalışılmış, Türkiye ve dünyanın çeşitli yerlerinden gelen makaleler ve sunumlar yapılacağını bildirdi. Konuşmasında Kongre’yle ilgili heyecanını dile getiren Kalkavan, “Komutanımız bizi öyle bir şeye bulaştırdı ki, bunun sonu nereye kadar gidecek göreceğiz. Ama denizcilik tarihine çok ciddi el attık. Bütün Akdeniz’e, belki de Cebelitarık’ın dışına çıkacağız. Acaba tarihin bizim bildiğimiz hangi bölümü değişecek, yeni neler duyacağız diye merakla beklediğim bir kongre” diye konuştu.
Kurulduğu günden bu yana herkese kapılarını açan Piri Reis Üniversitesi’nin çok güzel bir ihtisas üniversitesi olduğunu ve henüz emekleme döneminde bulunduğunu ifade eden DTO Başkanı Kalkavan, Emekli Oramiral Metin Ataç’a hitaben, “Sayın Komutanım fikriniz gerçekleşti. Bunun devamını bekliyoruz. Destek bizden uygulama sizden” diyerek kongrenin önümüzdeki yıllarda devamının geleceğinin sinyalini verdi. Kalkavan, kongrenin sadece Türk tarihine değil Akdeniz ülkeleri ve Türkiye ekseninde bu bölgedeki tüm ülkelere hizmet edeceğinin altını çizerek, “Kongre boyunca deniz haritacılığı ve Osmanlı gemilerinde tuzlu suyun nasıl tatlı suya dönüştüğü ve devlet eliyle korsanlık gibi konularda önemli sunumlar yapılacak” şeklinde konuştu. Kongre dolayısıyla Türkiye’ye gelen yabancı katılımcılara, “Bu mevsimde bu kadar güzel bir havayı bulamazdınız” diyen Kalkavan, bu güzel havanın tadını çıkarmalarını tavsiye etti.
DOÇ. DR. ARI: “AKDENİZ’İ GÖL YAPAN BİR DENİZCİLİK GEÇMİŞİMİZ VAR”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanı Doç. Dr. Ahmet Arı da konuşmasında, kuruluşu itibariyle genç ama ruh itibariyle yüzyıllardır bu topraklarda var olan büyük bir amiral adına düzenlenen 1. Avrasya Denizcilik Tarihi Kongre’sinde bulunmaktan gurur duyduğunu söyledi. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın Bakanlar Kurulu toplantısı nedeniyle Kongre’ye katılamadığını ifade eden Arı, geçen yıl UNESCO’nun programı doğrultusunda Piri Reis’in 2013 yılında 500’ncü yılı kutlama programına alınmasında bakanlığın büyük emekleri olduğunu vurguladı.
Kongreye kültür boyutuyla katıldığını ve denizcilik sektörünün kendisine çok yakın bir alan olmadığını dile getiren Arı, “100’ün üzerinde katılımcının yeni üretilen sunumlarıyla buraya katılmaları çok önemli. Akdeniz’i göl yapan bir denizcilik geçmişimiz var. Kongre, Piri Reis’in 500’ncü yılının kutlanacağı 2013 yılına yakın bir zamanda yapılıyor olması açısından da büyük önem arzediyor. Bu yıl aynı zamanda Nabi ve Itri yılıydı. Ancak Piri Reis’te daha şanslıyız. Çünkü bir yıl öncesinden ilan edildi. 2013’e girdiğimizde kutlama etkinliklerine başlayacağız. Bilim Kurulu’na emeklerinden dolayı teşekkür ediyorum” dedi.
ŞEVLİ: “DENİZCİLİK MİRASIMIZI GELECEK NESİLLERE AKTARACAĞIZ”
Kongre’nin açılışında konuşan Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürü Cemalettin Şevli,
konuşmasına başlamadan önce kongreye katılamayan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Bakanlık Müsteşarı Habip Soluk ve Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın selamlarını iletti. Salondaki konuklara, “dünyanın incisi İstanbul’a hoş geldiniz” diyen Genel Müdür Şevli, 1. Avrasya Denizcilik Tarihi Kongresi’nin ana temasının bölgenin en önemli denizci milletlerinden olan Türkiye’nin denizcilik tarihi olduğunu söyledi.
Türklerin denizcilikle ne ölçüde alakalı olduklarını anlamak için tarih boyunca denizlerle ne kadar ve nasıl ilgilendiklerine bakmak gerektiğini dile getiren Şevli, “11. yüzyıldan itibaren Anadolu’ya gelmeye başlayan Türkler kısa sürede denizlere ulaşmış ve kurdukları devletlerle Anadolu’da Türk denizciliğinin başlangıcını vücuda getirmişlerdir. Daha Selçuklular zamanında Alanya ve Sinop gibi önemli liman kentlerinin alınması ile deniz ticaretinde de canlanma başlamıştır. Selçuklular, Alanya’da kurdukları tersane ile Akdeniz için, Sinop’ta kurdukları tersane ile de Karadeniz için bir donanma hazırlamışlardır. Bu gibi önemli liman kentleri sayesinde deniz ticaretinde canlanma başlamıştır. Selçuklu sonrasında, Batı ve Kuzey Anadolu kıyılarında kurulan beylikler de yer aldıkları coğrafi mekanın sahillerde olması nedeniyle denizcilik faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Osmanlılar, Akdeniz’de rakipsiz bir hakimiyet kurmak, Karadeniz ve Hint Denizleri’nde ticareti ve Hac yollarının güvenliğini sağlamak suretiyle bir döneme mührünü vurmuş denizci bir millettir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Karadeniz ve Akdeniz başta olmak üzere Kızıldeniz ve Hint denizlerinde gerçekleştirilmiş başarılı faaliyetler Türkler’in denizci bir millet olduğunun en önemli kanıtıdır. Tarihimizi zenginleştiren deniz seferlerinin yanı sıra sözü edilen denizlerdeki ticaret ağı kontrolünün büyük oranda Osmanlılar’da olması yine kayda değer bir özelliktir. Osmanlılar denizlerdeki ticaretin hem yerli hem yabancı tüccarlar için kurallarını koyup bir anlamda deniz ticareti hukukunun da önünü açmıştır” dedi.
Türk denizcilik faaliyetlerinin gelişerek devam ettiğini ve günümüz denizcilik şartlarına zemin hazırladığını anlatan Şevli, bugün Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olmasının ve stratejik bakımdan önemi tartışılmayacak Boğazlar’a sahip olmasının temelinin buralarda aranması gerektiğini vurguladı. Şevli, konuşmasına şöyle devam etti:
“Yaşadığımız toprakların ‘Türkiye’ olması geçmişte başlayan bu sürecin bir devamıdır. Denizcilik konusunda oluşacak bilinç ise bu süreci daha ileriye taşıyacaktır. Bizler bu bilinç ile hareket ediyoruz. Bugün burada yurtiçinden ve yurtdışından muhtelif tarihçileri, akademisyenleri ve denizcilik tarihi arşivlerini bir araya getirerek bölgemiz denizcilik mirasını gelecek nesillere aktarmayı ve karşılıklı işbirliğini geliştirmeyi hedefliyoruz. İşte bu gibi etkinlikler Avrasya Bölgesi’nin denizcilik tarihinin çalışılması, Karadeniz’de, Türk Boğazları’nda, Akdeniz’de, Hazar Denizi’nde ve Hint Okyanusu’nda gizli kalmış denizcilik kültürlerinin ve denizci toplumların gün yüzüne çıkarılmasına vesile olacaktır.”
2013 yılının, dünyada bilinen en büyük Türk denizcisi Piri Reis tarafından 1513 yılında Gelibolu’da çizilen Piri Reis haritasının 500’ncü yıldönümü olacağını da hatırlatan Genel Müdür Şevli, UNESCO’nun 36’ncı Genel Kurulu’nda 2013 yılını “Piri Reis’i Anma Yılı” ilan edilmesinin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın girişimleri ile Piri Reis Üniversitesi, İTÜ Denizcilik Fakültesi ve DTO’nun ortak çalışmalarının sonucunda gerçekleştiğini vurguladı. Bakanlık olarak Büyük Atatürk’ün gösterdiği hedeflere birlikte ilerlemeyi, “Denizci Millet Denizci Ülke” olarak attıkları adımlara bir yenisini daha eklemenin mutluluğu içinde olduklarını dile getiren Şevli, konuşmasını ünlü Osmanlı alimlerinden İbn-i Kemal’in Padişah II. Bayezid’e ithafen yazdığı, “Padişahım, siz bir şehirde mukimsiz ki anın velinimeti bahirdir ve bahir feth olmayınca gemi gelmez, gemi gelmeyince İstanbul ma’mur olmaz. (Öyle bir yerde ikamet ediyorsunuz ki, bu yerin velinimeti denizdir. Eğer denizi alamazsanız, geminiz olmazsa buraya tüccar gelmez.)” sözleriyle tamamladı.
E. ORAMİRAL ATAÇ: “OSMAN KAMİL SAĞ OLMASAYDI, BU KONGRE OLMAZDI”
Kongre’nin “fahri başkanı” ve organizasyonun arkasındaki dahi beyin Emekli Oramiral Metin Ataç da, iki yılı aşkın bir süre sonunda Kongre’yi gerçekleştirdiklerini belirterek, Kongre’nin dünyada denizcilik tarihi ile ilgili düzenlenen ilk kongre olduğunu söyledi. Ataç, Kongre’nin 100’ü aşan sunum ve ilklere yer vermesi açısından da önemli olduğunu belirterek, “Aynı zamanda tarihi aydınlatması açısından da önemli bir kongre. Bizi ilk olarak Şadan ağabey ateşledi. O ateş bizi buralara kadar getirdi. DTO Başkanımız Metin Kalkavan, kendisi bir tarihçi değil ama korkunç bilgisi olan bir insan. Alp bey, Rıdvan bey ve dışarıdan destekleyen hocalarımız da var. Sayın Rektörümüz Osman Kamil Sağ da bizi her zaman destekledi. Osman Kamil Sağ, olmasaydı bu kongre asla olamazdı” dedi.
VENEDİKLİLER’İN GONDOLU VARSA, İSTANBUL’UN DA KANCABAŞ’I VAR
Lobinin dışındaki balkonda sergilenen tekne hakkında da bilgi veren E. Oramiral Ataç, teknenin 1900’lerde nesli silinmiş ve tarihin karanlık sayfalarına gitmiş olan “kancabaş” teknesi olduğunu belirterek, “Nasıl Venedikliler’in gondolu varsa, İstanbul’un da kancabaşı var. Bu kancabaşı bugün ilk defa görücüye çıkarıyoruz. Aynı Fatih’in karadan gemileri geçirmesi gibi biz de kancabaşı otelin içinden sürüyerek balkona getirdik” dedi. Ataç, konuşmasında Bilim Kurulu’nda görev yapan Feza Güneygin, Doç. Dr. Özlem Kumrular, Doç. Dr. Bülent Arı (Dolmabahçe Sarayı dahil 11 sarayın başkanı), İstanbul Üniversitesi’nden Ufuk Kocabaş, Emekli Oramiral Nazif Özdağdeviren, dünyaca ünlü tarihçi Halil İnalcık, Eski Askeri Müze Komutanı Ali Rıza Işıkel ve Venedik’li Maria Pia Pedanı’ya ayrı ayrı teşekkür etti.
DESTEK VERENLERE TABLO HEDİYE EDİLDİ
Açılış konuşmalarının ardından Piri Reis Üniversitesi Rektörü Osman Kamil Sağ, “Bu eşsiz etkinliğin gerçekleşmesini mümkün kılan kişiler” dediği Kongre Mütevelli Heyeti Başkanı Şadan Kalkavan, Türk Denizcileri Eğitim Vakfı Başkanı Alp Özalp, Mütevelli Heyeti Başkan Yardımcısı ve DTO Yönetim Kurulu Başkanı Metin Kalkavan, Emekli Oramiral Nazif Özdağdeviren, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanı Doç. Dr. Ahmet Arı, Deniz ve İçsular Genel Müdürü Cemalettin Şevli, Genel Sekreter Hasan Nabioğlu ve Emekli Oramiral Metin Ataç’a günün anısına birer tablo hediye etti. Şadan Kalkavan, rahatsızlığı nedeniyle Kongre'ye katılamadı.
İSTANBUL'UN TARİHİ DEĞİŞTİ
Kongre’de daha sonra, İstanbul Üniversitesi’nden Yenikapı Kazıları Başkanı Doç. Dr. Ufuk Kocabaş, Yenikapı-Marmaray Projesi ve metro inşaatı kazılarındaki son güncel bilgileri içeren bir sunum yaptı. Kazılarda elde edilen bulgular hakkında detaylı bilgi veren Doç. Dr. Kocabaş, elde edilen bulgularla tarihin yeniden şekillendiğini ve İstanbul’da ilk yerleşimin İ.Ö. 6 bin 500 yılına kadar gittiğini açıkladı.
Öğleden sonra düzenlenen oturumda da dünyaca ünlü tarihçi İlber Ortaylı, Venedik’ten katılan Maria Pia Pedanı, Leila Maziane sunum yaptılar. Oturuma rahatsızlığı nedeniyle katılamayan ünlü tarihçi Halil İnalcık’ın sunumunu Bülent Arın yaptı.
Kongre kapsamında ayrıca başta Piri Reis’in ünlü haritası olmak üzere denizcilik sektöründe önemli bir yere sahip olan haritaların çini sanatıyla yeniden canlandırıldığı çini sergisi katılımcıların beğenisine sunuldu.
Haber: Şerife Yılmaz
Fotoğraflar: Sevim Tarhan
virahaber.com