18.07.2022 Pazartesi günü, Yalova Çiftlikköy gemi demir sahasında “Yalova Pilot 2” isimli pilot motorundan kılavuzluk hizmeti vereceği “Alhena” adlı tankere transferi sürecinde denize düştüğünü ve bir süre sonra Deniz Polisi botuyla denizden alınıp ilk müdahalenin yapıldığını, daha sonra 112 Acil Servis ekipleri tarafından Yalova Devlet Hastanesine kaldırdığını, maalesef tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadığını büyük bir üzüntüyle öğrendiğimiz meslek şehidimiz Kapt. Cafer Kıribrahim kazasına ilişkin basın açıklamamızdır.
Öncelikle meslek şehidimize Allah’tan rahmet, kederli ailesine, sevenlerine, meslektaşlarına ve denizcilik camiamıza başsağlığı dileriz. Çok değerli kılavuz kaptan meslektaşımız Kaptan Cafer Kıribrahim’in görevi başında meslek şehidi olması, duyduğumuz büyük üzüntünün yanında, benzer iş kazalarının olmaması, can kayıpları ve yaralanmaların yaşanmaması, daha emniyetli çalışma koşullarının sağlanması için hepimize sorumluluklar yüklüyor.
Kılavuz kaptan transferi sürecinde meslektaşımızın denize düştüğünü, bir süre sudan alınamadığını ve vefatını üzülerek öğrendik. Bu konuda gerek donanım gerekse mevzuat ve standartlar olmak üzere her türlü önlem tekrar gözden geçirilmeli ve değerlendirilmelidir. Mevcut durum tespit edilmeli, başka iş kazaları olmaması için ivedilikle eksiklikler varsa giderilmeli, kusurlar varsa düzeltilmeli ve mevcut olan geliştirilmelidir. Kılavuzluk mesleğinin emniyet, hizmet kalitesi ve verimliliğinin sağlanması için ele alınması gereken başlıca konuları devletimizin dikkatine sunarız:
Hava ve Deniz Koşullarına İlişkin Sınır Değerlerin Limanlar Özelinde ilgili Mevzuatta Yer Alması:
Kılavuz kaptanlar yaz kış, gece gündüz, bayram, tatil, iş günü ayırt etmeden sürekli verilen bir hizmetin sağlayıcılarıdır. Bu süreklilik herkesin de kabul edebileceği ve birçok gelişmiş ülkenin limanlarında uygulandığı gibi hizmetin emniyetli olarak sürdürülemeyeceği koşulları kapsamamalıdır. Fakat ne yazıktır ki, ülkemizde münferit uygulamalar harici ulusal mevzuatımızda limanlarımızda kılavuzluk hizmetinin emniyetle verilebileceği hava ve deniz koşullarının sınır değerlerinin belirlenmesi ve uygulanması yeterli değildir. Limanlarımızda hava ve deniz durumunun sınır değerleri dışında hizmet verilmesinin manevra ve seyir emniyetini riske sokmasının yanı sıra, hizmeti veren kılavuz kaptanların kötü hava ve deniz koşullarında gerçekleştirilmeye çalışılan kılavuz kaptan transferi sürecinde ve/veya nedeniyle yaralanmalarına hatta ölümlerine neden olabilir. Bu nedenle limanlar, rıhtımlar, gemi tipi, verilecek hizmet türü gibi ölçütler göz önüne alınarak, sınır değerlerin belirlenip Limanlar Yönetmeliğinde yer alması uygun olacaktır.
Pilot Motoru Standartları:
Kılavuz kaptan transferinin önemli bir kısmı pilot motoru, helikopter ve benzeri deniz ve hava araçlarıyla kılavuz kaptanın ulaşımına ilişkindir. Yaygın olarak kullanılan pilot motorlarının maalesef yasal gereklilikleri ve ulusal standartları henüz belirlenememiştir. Pilot motorlarının asgari teknik donanım ve donatım kuralları bir mevzuat metniyle tanımlanmalıdır. Bu kurallar pilot motorunda hizmet esnasında teknede bulunacak personel sayısını ve vasıflarını da kapsamalıdır. Bu standartlar denize düşen bir insanın gecikmeksizin, zarar görmeden denizden çıkarılması için gereken teknik donatım (vinç donanımı, “jason’s cradle” gibi denizden insan kurtarma teçhizat, donanım ve donatım) kullanacak personelin vasıf ve sayıları ile eğitim ve talim gerekleri de dikkate alınarak belirlenmelidir. Pilot motoru inşasında son yıllarda dünyadaki gelişimi de takip ederek, örnek model, proje, şartname ve benzer rehber olabilecek çalışmalar kullanılarak yeni tekneler inşa edilmeli, mevcut eski tekneler de bunlara uygun hale getirilmelidir.
Kılavuz Kaptan Transfer Donanım ve Düzenlemelerinin Denetlenmesi:
Kılavuz kaptanın istirahat ettiği yer olan kılavuzluk istasyonundan, hizmet vereceği gemiye veya tersi istikamette gemiden istasyona intikalinin tüm aşamalarının emniyet yönünden denetlenmesi gerekir. İstasyonun, pilot motorunun ve geminin, kılavuz kaptan transferine ilişkin her yönüyle emniyetli olduğundan, aradaki geçişleri sağlayacak her türlü donanımın ve düzenlemenin usulünce temin edildiğinden emin olunmalıdır. Liman Devleti Kontrollerinde, Kılavuz Kaptan Transferine ilişkin donanım ve düzenlemelerin kontrolünün de mutlaka yapılması faydalı olacaktır. Gemide bulunan pilot çarmıhı, iskele ve diğer donanımların, sağlamlık ve emniyetli donatılmış olduklarının denetlenmesi önemli ve gereklidir. Aynı şekilde gemiye intikalde kullanılan pilot motoru ve her türlü araç ve donanımın emniyetli insan transferine uygunluğu denetlenmelidir.
Yıpranma Hakkımızın İadesi ve Mesleğin “Ağır ve Tehlikeli İş” olarak kabul edilmesi:
Kılavuz kaptanlar da dahil olmak üzere tüm denizci meslektaşlarımızın 2008 yılında ellerinden alınan yıpranma hakkının bir an önce hak sahiplerine iadesi gerekir. İş kazalarındaki yaralanma ve ölümler genel olarak denizcilik mesleğinin zorluğu ve yıpratıcılığını fazlasıyla ispatlamaktadır. Kılavuz kaptanlar, kazaların en yoğun yaşandığı limanlarda, dar, sığ ve kısıtlı sularda, faklı gemilerde, yoğun ve ağır bir iş temposuyla çalışırlar. Hizmet verecekleri gemilere katılıp ayrılmalarını, hareket halindeki bir deniz aracından, hareket halindeki diğer bir deniz aracına, tutundukları çarmıh adı verilen bir ip merdivenle gerçekleştirmeleri, hizmet süresince gemide oluşabilecek her türlü riske her zaman kendileri de fiilen hizmet verilen gemide bulunarak maruz kalmaları, mesleğin rutin ve bilinen zorluklarının yalnızca birkaçıdır. Denizcilik mesleği genel olarak ve kılavuz kaptanlar her zaman yüksek fedakarlıkla ve mahrumiyet içinde görev yapmışlardır. Denizcilerin rutin çalışmaları, normal seferleri diğer insanlar için adeta maceradır. Uzaklık, ayrılık, mahrumiyet, vardiyalı çalışma, geceleri de çalışmak zorunluluğu, mevsimlere veya iklim şartlarına, soğuk veya sıcağa, güneşe, rüzgâra, dalgalara maruz kalmak denizciliğin bilinen zorluklarıdır.
Bunlarla birlikte, farklı çalışma ortamlarının, farklı gemilerin kendine özgü zorlukları vardır. Tedarik zincirinin devamlılığını sağlayan denizciler savaş, salgın hastalıklar gibi beklenmeyen zorluklarda da çalışmaya devam ederek dünyada hayatın tüm insanlık için devam etmesini sağlayan, bu nedenle de dünyada önemli bir hizmet sağladığı düşünülen, kilit çalışan, kritik çalışan veya temel çalışan gibi isimlerle anılan meslekler arasında sayılmışlardır. Denizciler çalışma koşulları ve özlük hakları konusunda hak ettikleri hukuki güvencelerden mahrum bırakılmamalıdırlar. Kılavuz Kaptanlık ve genel olarak Denizcilik mesleği bu nedenlerle yıpranma haklarından yararlandırılmalıdırlar. Bunun için 5510 sayılı Kanunun 40. Maddesi kapsamına alınarak, fiili hizmet süresi zammından faydalanmalarına imkân sağlanmalıdır. Ayrıca mesleğimiz 16.06.20004 tarih ve 25494 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmelidir.
Kpt. Gürhan AKTÜRK
Yönetim Kurulu Genel Sekreteri
Kpt. Mutlu DÜNDAR
Yönetim Kurulu Başkanı