Çevre Mühendisleri tesislerin Porsuk Çayı’na 30 kilometre uzaklıkta olduğunu, barajın çökmesiyle 25 milyon metreküp siyanürlü suyun Porsuk Çayı’na karışacağını söyledi:
"Tehlike çok büyük. Porsuk Çayı güzergahında bulunan Kütahya ve Eskişehir’i büyük tehdit bekliyor. Ardından Porsuk, Sakarya ile birleşiyor. Karadeniz’e döküldüğü yere kadar bu tehdit devam ediyor."
Kütahya’ya bağlı Gümüşköy yakınlarında ETİ Gümüş AŞ’de meydana gelen kazada, siyanür barajları yıkılma tehtidi ile karşı karşıya kaldı. Yaklaşık 25 milyon metreküp siyanürlü suyun tutulduğu ve 4 bölümden oluşan barajlada, ikinci ve üçüncü bölümleri ayıran set de yıkıldı. İkinci ve üçüncü bölümdeki sular dördüncü bölüme geçti ve siyanürlü suları bir sedde tutmaya başladı. Eğer bu set de de yıkılırsa Türkiye’de çok büyük bir çevre felaketi yaşanacak.
Macaristan’ın 25 katı
Çevre Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Hasan Şevki Çiftçi, karşı karşıya kalınan tehlikeyi şöyle anlatıyor: “Macaristan’da 1 milyon metreküp alüminyum cevheri barajı yıkarak çevre felaketine sebep oldu. Kütahya’da ise 25 milyon metreküp siyanürlü su bulunuyor. Alüminyum cevheri de çok tehlikelidir ancak siyanür daha tehlikeli bir maddedir.”
Peki böyle bir felaket yaşanırsa, bölge bundan nasıl etkilenir, sınırları nereye kadar uzanır? Bu soruya Çiftçi karamsar bir yanıt verdi: “Bu bölgede en kritik nokta Porsuk Barajı. Baraj, tesislere 27-30 kilometre uzaklıkta. Tesis, barajın su toplama havzasında bulunuyor ve baraj ile tesis arasında bir vadi uzanıyor. Eğer 4. set de yıkılırsa, siyanürlü sular saatler içinde baraja ulaşır. Porsuk, Sakarya Nehri ile de birleşiyor. Sakarya ise Karadeniz’e dökülüyor. Porsuk Barajı yoluyla, siyanürlü suyun Karadeniz’e kadar ulaşması içten bile değil.”
Tarım ve insanlar ölür
Çiftçi, böyle bir kazanın olması durumunda ne kuyu sularının kullanılabileceğini ne de tarım ürünlerinin tüketilebileceğini söyledi: “Siyanür çok tehlikeli bir madde. Eğer bir insan 8 miligram/litre oranında siyanür alırsa zehirlenir. Bir litre suda 0,05 miligram siyanür varsa, bu da zehirli su kabul edilir. Böyle bir durum Türkiye için felekat olur.”
Çiftçi, 4. settin de hemen kuvvetlendirilmesi gerektiğini söyledi: “Felaketin yaşanmaması için hemen 4. seddenin yıkılma tehlikesi ortadan kaldırılmalı ve güçlendirilmeli. Ayrıca siyanür zehirlenmelerine karşı panzehir iğneler bulunuyor. Her ihtimale karşı bu iğneler bölgeye sevk edilmeli. Önlem olarak da yakındaki köyler bir an önce boşaltılmalı.”
‘Hepsini kontrol edemiyoruz’
ÇEVRE ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, yaşanan olayların üçüncü gününde geldiği Kütahya’da ilk olarak Vali Kenan Çiftçi’yi ziyaret etti. Eroğlu, Bakanlık ve DSİ Genel Müdürlüğü uzman ekiplerinin de katıldığı Valilik’teki toplantıda Eti Gümüş A.Ş.’deki gelişmeler ve çalışmalarla ilgili bilgi aldı. Eroğlu barad yaptığı açıklamada, “Devlet olarak inceliyoruz ama hepsini derinlemesine girmemiz mümkün değil. Bu konuda bütün işletme sahiplerine, bilhassa zehirli ve zararlı atıklarla çalışan fabrikaların müdürlerini, yönetim kurulu başkanlarını, sahiplerini ikaz ediyorum. Çünkü bu tür konularda cezaları çok ağır. Olay olduktan sonra para cezasının dışında hapis cezası dahi var. İşletmelerini zaman zaman kontrol etsinler, tedbirler alsınlar, rica ediyoruz. Başbakanımız kadro konusunda sorunumuzu çözdü, Haziran ayından itibaren yeni personel alacağız” dedi.
Üretim durduruldu
Üretimin durdurulduğu tesislerde bulunan 4’üncü baraj setinin 1.5 metre yükseltilerek siyanürlü suyun bir kısmının buraya verileceği, yapımına başlanan 5’inci barajın tamamlanmasının ardından da siyanürlü suların buraya aktarılacağı bildirildi. Eroğlu, “Tüm tedbirler alındı ve her şeyi planladık. Şu anda havuzların dışına hiçbir yerde sızıntı, siyanürlü atık karışması söz konusu değildir. Havuzların arasında, kendi içinde olan bir problemdir. Bunu özellikle bir kez daha belirtiyorum; Dışarı bir gram dahi sızma yoktur” dedi.
Meteoroloji yetkilileri de önümüzdeki çarşamba, perşembe ve cuma günleri bölgede yağış beklendiğini açıkladı. Yağışın siyanür havuzlarında tehlike yaratabileceği, setlerde yine çökmelerin oluşabileceği öne sürülüyor. Eti Gümüş A.Ş.’de daha önce yapımına başlanan 5 nolu yeni baraj havuzu inşaatının DSİ 3’üncü Bölge Müdürlüğü kontrollüğünde yürütüleceği açıklandı. Kütahya Valiliği’nden yapılan açıklamada, üretimin durdurulduğu tesislerde bulunan 4’üncü baraj setinin 1.5 metre yükseltilerek siyanürlü suyun bir kısmının buraya verileceği, 5’inci barajın tamamlanması halinde de siyanürlü suların buraya aktarılacağı bildirildi. Tesislerde ise dün sabah saatlerinden itibaren iş makineleriyle yapılan çalışmaların hızlandırıldığı gözlendi.
VATAN