İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır’ın başkanlığını yaptığı toplantıya Vali Yardımcısı Şevket Atlı, Ticaret Bakanlığı Uluslararası Hizmet Ticareti Genel Müdürü Dr. Emre Orhan Öztelli ile Trabzonspor Kulübü Başkanı Ahmet Ağaoğlu katıldı.
Toplantıda Deniz Ticaret Odası'nın 07.04.2022 tarihli ve 49 sayılı toplantı zabıtları ile 2022 Mart ayı mizanı görüşüldü ve oy birliğiyle onaylandı. Ardından Yönetim Kurulu asil üyelerinden Tamer Haşimoğlu'nun istifası sonrasında yerine yedek üye olan Orhan Gülcek'in Yönetim Kurulu Asil Üyesi olarak görev yapacağı duyuruldu.
Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu'nun nisan ayı faaliyetleri sunumunun ardından İMEAK Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Tamer Kıran bir konuşma yaptı. Dünyada ekonomiden uluslararası ilişkilere kadar birçok dengeyi alt üst eden Rusya-Ukrayna savaşında 2,5 ay geçtiğini hatırlatan Başkan Kıran, ufukta henüz savaşın sona ereceğine dair bir emare görünmediğini ifade etti. Yakın bölgemizde yaşanan bu krizin Türkiye ekonomisine olumsuz etkileri dışındaki bir diğer önemli konunun ise savaş ortamında mahsur kalan Türk gemilerinin ve personelinin güvenli bir şekilde o bölgeden ayrılmaları olduğuna dikkat çeken Başkan Kıran, “Ukrayna’nın limanlarında savaşın başlamasından itibaren yaklaşık 90 geminin mahsur kaldığı tespit edilmişti. Bu gemilerden 21 tanesi Türk sahipli ve işletmeli gemilerdir. Ukrayna’daki gelişmeler krizin başlangıcından itibaren Odamızca yakından takip edilmektedir. Geçen süreç zarfında ilgili Bakanlıklarımız nezdinde Ukrayna limanlarında kalan bu gemilerin mayınlı liman sahalarından güvenli bir koridor açılarak kurtarılmaları başta olmak üzere savaş nedeniyle karşılaştıkları sigorta prim artışları için müteaddit defalar girişimde bulunduk, bulunmaya devam ediyoruz. İlgili Bakanlıklarımızın da bu konuda Rusya Federasyonu ve Ukrayna’daki mevkiidaşları ile yoğun temaslarda bulunduklarını biliyoruz. En büyük beklenti ve temennimiz bu çabaların olumlu sonuç vermesidir” diye konuştu.
Rusya'ya Uygulanan Yaptırımlar
Bir diğer önemli konun ise ABD ve AB ülkelerinin i Rusya Federasyonu’na yönelik yaptırımlarını genişletmesi olduğunu kaydeden Başkan Kıran şöyle devam etti: “Bizleri de ilgilendiren bir yaptırım konusu Rusya gemilerinin ve Rusya tarafından işletilen gemilerin AB limanlarına erişiminin yasaklanması hususudur. Avrupa Birliği (AB), Rusya’ya karşı kömür ve diğer katı fosil yakıtların satın alınması, ithal edilmesi veya AB’ye ulaştırılmasını içeren 5. yaptırım paketini kabul etti. Buna göre, Ağustos 2022’den itibaren yılda 8 milyar Euro değerindeki Rusya menşeili veya Rusya’dan ihraç edilen kömür ve diğer katı fosil yakıtların satın alınması, ithal edilmesi veya AB’ye aktarılmasının yasaklanması kararlaştırıldı.”
Savaşın küresel ekonomideki makroekonomik tahminleri de oldukça etkilediğini değerlendiren Başkan Kıran, IMF’nin 19 Nisan tarihinde yayınlanan raporuna göre küresel büyüme tahmininin yüzde 3,6 seviyesine çekildiğini, benzer şekilde Euro bölgesi büyüme tahmininin de yüzde 3.9’dan yüzde 2.8’e revize edildiğini kaydetti. Küresel büyüme tahminlerinin aşağı yönlü revizyonunun bir diğer nedeninin ise Çin’de Covid-19 salgınının tekrar güçlenmesi ve bu durumun hem Çin ekonomisini hem küresel ticaret ve tedarik zincirlerinde olumsuz etkilemeye başlaması olduğunu söyleyen Başkan Kıran, “Dünyanın en önemli ekonomi aktörlerinden Amerika Birleşik Devletleri’nde Merkez Bankası FED, beklentiler paralelinde faiz oranını 0,50 puan arttırarak borç almayı 0,75 ve borç vermeyi yüzde 1 seviyesine getirdi. Önümüzdeki iki toplantıda sıkıştırmanın ellişer baz puan olarak devam etmesi kuvvetle muhtemel gözüküyor. Faiz artırımlarının neticesinde ABD’de yüzde 8 seviyesine gelmiş olan yıllık enflasyonun azalma eğilimine geçmesi bekleniyor. Faiz arttırma sürecine Avrupa Merkez Bankası’nın da artık eşlik edeceğinin anlaşılmasını eklersek küresel olarak enflasyonda da düşüş eğiliminin başlaması olasılığının yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Rusya-Ukrayna savaşı, Çin’de devam eden salgın ve başta FED olmak üzere merkez bankalarının sıkılaşma adımlarının küresel ekonomide yaratacağı olası yavaşlamadan ekonomimizin de etkileneceği aşikardır. Uluslararası kuruluşların son tahminlerinde Türkiye ekonomisinin 2022 yılı büyüme tahmini genelde 2 – 3 arasında değişmektedir. İlk çeyrek yüzde 7 civarında büyüdüğünü tahmin ettiğimiz ekonomimizin takip eden çeyreklerde yavaşlama olsa bile mevcut koşullarda yıllık yüzde 4 üzerinde büyüyeceğini tahmin ediyoruz” dedi.
Küresel gelişmelerin yoğun hissedildiği ülkemizde en öne çıkan unsurlardan birisinin yüksek enflasyon konusu olduğunu vurgulayan Başkan Kıran, Tüketici fiyatları enflasyonu TÜFE’nin nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 7.25 artış gösterdiğini ve yıllık enflasyon nisanda yüzde 69.97 seviyesine ulaştığını söyledi. Enflasyondaki artışın genele yayılırken gıda ve konut fiyatlarının başı çektiğini dile getiren Başkan Kıran, “Savaşın baskı oluşturduğu diğer ana kalem olan enerji maliyetleri ulaştırma enflasyonunu yüksek tutmaya devam ediyor. Devreye alınan politikaların enflasyon ile mücadeleye mutlaka katkı vereceğine inanıyoruz. Dış konjoktüre de bağlı oluşan yüksek seviyedeki enflasyonun ivmesinin önümüzdeki kısa sürede azalması hepimizin ortak temennisi” diye konuştu.
Denizcilik Piyasaları Değerlendirmesi
Denizcilik piyasalarında mart ayında konteyner ve tanker indekslerinde düşüş yaşanırken, nisan ayında bu düşüşlerin ivme kaybettiğini ifade eden Başkan Kıran, şöyle konuştu: “Baltık kuruyük indeksi mart ayında aylık bazda yüzde 14 artış kaydederken nisan ayında ancak yüzde 2 artışla 2 bin 404 seviyesinden kapattı. Diğer taraftan global gemi filosu 2022 Mayıs ayının başında yıllık bazda yüzde 2.6 artarak 2 milyar 210 milyon DTW tona ulaştı. Toplam filo içinde mart-mayıs ayı başında kuruyük gemi filosu 955 milyon ton, konteyner filosu 296 milyon ton ve TEU bazında da 24 milyon 960 bin TEU, kuru tanker-ham petrol tankeri 440 milyon tona ulaştı. Rusya- Ukrayna çatışması ile güçlenen enflasyonun potansiyel etkilerinin dikkatle izlendiği bir dönemde denizcilik sektöründeki dikkatin çoğu emtia fiyatları ve deniz kaynaklı talep üzerindeki olası etkilere odaklandı. Bununla birlikte yeni inşa fiyatlarının neredeyse 20 yıldır en keskin artışı görmesiyle birlikte gemi-inşa sektöründe de enflasyonist eğilimler beklenmeye başlandı. Clarkson yeni gemi inşa fiyat endeksi nisan ayı sonu itibari ile yıllık bazda 24 puan artışla Mayıs 2009’dan beri bu yana en yüksek seviyeyi gördü.”
Denizcilik Sektöründe Yaşanan Önemli Gelişmeler
Nisan ayında denizcilik sektörünü yakından ilgilendiren önemli gelişmeler olduğunu hatırlatan Başkan Kıran, “Merkez Bankası tarafından 18 Nisan tarihinde Merkez Bankası’na yapılacak döviz satışına dair uygulama talimatı yayınlanmış, görülmeyen işlemler genelgesi kapsamında döviz kazandırıcı hizmet bedeli, dövizin satılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu tebliğe göre görülmeyen işlemler listesinde yer alan navlun gibi denizcilik sektörünü ilgilendiren döviz gelirlerinin yüzde 40’ın Türk lirasına çevrilme mecburiyeti olmamakla birlikte ihracat bedeli dövizin ise yüzde 40’ının Merkez Bankası’na satılmak üzere bankaya satılma zorunluluğu getirildi. Bu kapsamda gemi satışları da ihracat kapsamına girdiğinden satış bedelinin yüzde 40'ının Türk lirasına çevrilme zorunluluğu olduğunu hatırlatmak istedim” dedi.
Yine Resmi Gazete’de 19 Nisan 2022 tarihinde yayınlanan 66 nolu tebliğ ile yapılan değişiklikle döviz cinsinden veya döviz endeksli düzenlenebilecek taşıtlar hariç menkul satış sözleşmelerine konu ödeme yükümlülüklerinin TL cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu kılındığı bilgisini veren Başkan Kıran, şu açıklamayı yaptı: “Bu uygulama ile bazı sıkıntıların yaşanabileceğini ön görüyoruz. Döviz cinsinden veya dövize endeksli bedelin TL karşılığını tarafların anlaşarak belirlemesi kolay olmadığından kısıtlamanın alıcı ve satıcıyı karşı karşıya getirebileceği, itilaflara neden olabileceği, dövize çek düzenlememesi neticesinde ticari ortamda problem yaşanabileceği, ihraç kayıtlı teslimlerde kısıtlamanın uygulanıp uygulanmayacağı konusundaki belirsizlik oluşacağı tahmin ettiğimiz sıkıntılar arasında. Yine 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6. maddesinde serbest bölgelerde kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağının açıkça hükme bağlandığından serbest bölgelerde TL ödeme şartı aranmaması gerektiğini de düşünüyoruz. Denizcilik sektörümüzün uluslararası yapısı ile gelir ve giderlerinin döviz üzerinden hesaplanması çerçevesinde kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımı işlemlerinde tanınan istisnanın denizcilik sektörünü de kapsamasının uygun olacağını değerlendiriyoruz.”
Başkan Kıran, ayrıca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan kıyı tesisi işletme izni ve kıyı tesisi işletmecileri hakkında yönetmelik taslağı hakkındaki İMEAK Deniz Ticaret Odası görüşünün, sektörden gelen görüşler çerçevesinde hazırlanan bir yazı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na gönderildiğini söyledi.
Hizmet ihracatının tanımlanması, sınıflandırılması ve desteklenmesi hakkındaki kararın da 20 Nisan tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdiğini hatırlatan Başkan Kıran, söz konusu kararda diğer sektörlere yönelik destek unsurları arasında gemi acenteliği faaliyetlerine yer verilmediği ve bu sebeple Ticaret Bakanlığı Uluslararası Hizmet Ticaret Genel Müdürlüğü’ne gönderilen yazı ile ilgili bölüme gemi acenteliği faaliyetinin ilave edilmesi talep edildiğini kaydetti.
Blue Digital Focus Projesi
İMEAK Deniz Ticaret Odası’nın küresel denizcilikte gelişen teknolojileri takip ederek, dijitalleşmenin sektöre sunduğu imkanların fırsata dönüştürülmesi için çalışmalara da katkıda bulunduğuna dikkat çeken Başkan Kıran, “Hızla gelişen dijital teknolojinin denizcilik sektörümüzdeki yansımalarının doğru ve planlı bir şekilde entegrasyonu önem arz etmektedir. Bu kapsamda, Odamızın destek ve katkılarıyla Denizcilik Endüstrisi Odak Dijital Olgunluk Öz Değerlendirme Yazılımı Geliştirme ve Uygulama Projesi, kısa adı ile Blue Digital Focus projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Metin Çelik ve Dr. Kadir Çiçek tarafından gerçekleştirildi. Proje çerçevesinde, denizcilik organizasyonlarının teknik yönetim, operasyon yönetimi, denetim yönetimi, eğitim ve personel yönetimi gibi odak süreçleri çerçevesinde özelleştirilmiş göstergeler üzerinden dijital olgunluk düzeylerini analiz ederek, raporlamaya yönelik bir model ve yazılım geliştirilerek üyelerimizin ücretsiz online kullanımına sunulmaktadır. Bu çalışma ile oluşturulan portal üzerinden firmalarımızın kendi girdileri ile ön değerlendirmeleri yapıldıktan sonra uluslararası düzeyde geçerliliği olan bir model, ölçütler ve ölçek üzerinden denizcilik sektörü firmalarının dijital olgunluk düzeylerinin tespiti yapılarak, ilgili paydaşlarımıza katkı sağlanması hedeflenmektedir” diye konuştu.
İMEAK Deniz Ticaret Odası’nın Milli Eğitim Bakanlığı ile iki yıl önce 9 okulu kapsayan Mesleki Eğitim İş Birliği Protokolü’nü imzaladığını hatırlatan Başkan Kıran, eğitim kalitesinin yükseltilmesi, okullardaki eksik materyallerin tamamlanması gibi hususlarda başlatılan iş birliğinin güzel bir şekilde sürdürdüklerini dile getirerek şöyle konuştu: “ Son olarak programlarının yoğunluğu nedeniyle yoğunlaştırılmış İngilizce programı uygulanamayan Anadolu Teknik Programı (ATP) mezunlarının İngilizce eksikliği sebebiyle mezuniyet sonrası istihdam sıkıntısı yaşamalarını önlemek amacıyla Odamızca Milli Eğitim Bakanlığı nezdinde yapılan girişimler olumlu sonuçlandı. Protokol kapsamında yer alan ve Anadolu Teknik Programı (ATP) uygulayan okullarımızdan Ziya Kalkavan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Çeşme Ulusoy Denizcilik Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Fettah Tamince Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Hasan Kemal Yardımcı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılından itibaren eğitim programlarına İngilizce Hazırlık Sınıfı ilave edildi. Uluslararası bir iş olan denizcilik mesleğine adım atmaya hazırlanan gençlerimiz adına bu gelişmeyi memnuniyetle karşıladığımızı belirtmek isterim.”
Başkan Kıran, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Kurtuluş Savaşımızı başlatmak üzere Samsun’a çıkmıştı. Bu anlamlı günün 103. yıldönümünde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları ile bu vatan için canlarını seve seve feda eden aziz şehitlerimizi rahmet ve minnetle anarken, Türk gençliğinin 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramını kutluyor, hepinizi sevgi ve saygı ile selamlıyorum" diyerek sözlerine son verdi.
Ardından, İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Çelik ve Dr. Kadir Çelik, "Blue Digital Focus: Denizcilik Endüstrisi Odak Dijital Olgunluk Özdeğerlendirme ve Yazılımı Geliştirme ve Uygulama Projesi" isimli bir sunum gerçekleştirdi.
Vira Haber