Türkiye'de Tarım ve Orman Bakanlığının izin verdiği sahalarda dalgıçların topladığı deniz patlıcanı, özellikle Uzak Doğu mutfaklarında tercih ediliyor.
Ege İhracatçı Birlikleri verilerine göre av miktarına göre yıllık 10 milyon dolara kadar çıkan deniz hıyarı ihracatı, 2022'nin 8 ayında 2 milyon 435 bin dolara ulaştı.
Çin, Hong Kong, Malezya ve ABD'ye gönderilen bu ürünün kontrollü ortamda yetiştirilerek döviz girdisinin artırılması için EÜ Su Ürünleri Fakültesinin Urla yerleşkesinde KOSGEB desteğiyle "Ticari Ölçekli Deniz Hıyarı Yetiştiriciliğine Yönelik Kuluçkahane Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme" projesi başlatıldı.
Projenin yürütücüsü olan EÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon, AA muhabirine, deniz patlıcanının ekolojik dengenin sağlanması için su tabanındaki atık organik maddeyi tükettiğini söyledi.
Tolon, "Bunun yanında besin davranışı gereği deniz tabanını karıştırarak oksijenlendirilmesini sağlıyor. Bu sayede deniz tabanındaki şartları diğer canlılar için de uygun hale getirerek deniz dibi yaşamının sürdürülebilirliğini destekliyor." dedi.
Bu türün ekolojik dengenin ayrılmaz bir parçası olduğuna işaret eden Tolon, yaklaşık 12 yıldır deniz hıyarı yetiştiriciliği konusunda akademik çalışmalar yürüttüklerini ifade etti.
"Yavru yetiştiriciliği aşamasına geçeceğiz"
Tesiste deniz patlıcanını ekonomiye kazandırmak amacıyla çalışmalar gerçekleştirdiklerini dile getiren Tolon, şunları kaydetti:
"Geldiğimiz noktada anaçtan yumurta alıp, yumurtadan lavral evreye ve yavru boya getirme süreçlerini tamamladık. Optimal büyütmeyi nasıl sağlayabiliriz konusunda araştırma ve geliştirmelere devam ediyoruz. Özellikle ticari ölçekte bu türün yetiştiriciliği konusunda Avrupa'da araştırma yapan tek üniversiteyiz. Daha önceki çalışmalarımızda ve diğer ülkelerde laboratuvar şartlarında üretimleri olumlu sonuçlar vermekle birlikte ticari ölçeğe geçildiğinde durum değişmeye başlıyor. Ticari ölçek dediğimizde, üretimin ekonomik boyutunu yani laboratuvar çalışmalarındaki sınırlı sayıdan ekonomik olarak değerlendirilebilecek geniş rakamlara geçişi değerlendiriyoruz. Bizim kuluçka tesisimizde şu anda yıllık 25 milyon larva kapasitemiz var. Deniz patlıcanının artık laboratuvar boyutundan çıkıp Türkiye'nin su ürünleri yetiştiriciliğinde bir alternatif tür olmasını amaçlıyoruz. Kuluçka aşamasından sonra bu yıl yavru yetiştiriciliği aşamasına geçeceğiz."
Doç. Dr. Tolon, çalışmalarını destekleyen Ege Teknopark bünyesindeki firmada 4 öğrenciye de istihdam sağladıklarını sözlerine ekledi.