Hazar Denizi'ne kıyısı olan 5 ülkenin Dışişleri Bakanları 5 Aralık'ta Moskova'da bir araya geldi. Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan'ın bulunduğu toplantıda Hazar Denizi'nin kullanımı üzerine bir anlaşmaya varıldı.
Anlaşma bölgedeki çeşitli deniz yatakları ve derinliklerini kapsıyor. Ayrıca Hazar Denizi'nden diğer denizlere ulaşımlar, karşılıklı ticaret, yeraltından geçen enerji transferi kabloları ve boru hatları üzerinde düzenlemeler de anlaşmaya dahil edildi.
Tarafların ayrıca 2010 yılında imzalanan "Hazar Denizi'ndeki Saha Güvenliği İşbirliği Anlaşması"na ek protokoller hazırladığı öğrenildi. Yapılan anlaşmalarda Hazar Denizi'ndeki çevre problemlerine karşı alınan önlemlerin uygulanmasında işbirliği kararı alındı.
Halefov: Uluslararası hukuk kuralları mevcut
Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Halef Halefov, kıyıdaş ülkelerin Hazar'ın hukuki statüsüyle ilgili anlaşma taslağı üzerinde mutabakat sağladığını belirterek, "Anlaşma süresiz olacak. Anlaşma taslağı hiçbir devlete hiçbir alanda üstünlük sağlamıyor. Herkes eşit haklara sahip olacak." dedi.
Halefov, Hazar'ın hukuki statüsünün belirlenmesi için yapılan müzakerelerde gelinen durumu değerlendirdi.Müzakerelerin, kıyıdaş ülkeler Azerbaycan, Rusya, İran, Türkmenistan ve Kazakistan arasında 21 yıl önce başladığını hatırlatan Halefov, çalışma gruplarının bugüne kadar 49 toplantı gerçekleştirdiğini dile getirdi.
Rusya'da yapılan bakanlar toplantısının çok verimli geçtiğini bildiren Halefov, "Uzun yıllardır devam eden sürecin bu toplantıda başarıyla sona erdiğini söyleyebiliriz. Toplantıda Hazar'ın hukuki statüsüyle ilgili anlaşmanın taslağı üzerinde mutabakat sağlanmıştır. Anlaşma taslağının normatif ve teknik detayları da sona erdikten sonra devlet başkanlarına sunulacak." diye konuştu.
Hazar'ın yüzeyinin sahilden 15 deniz mili mesafeye kadar olan bölgelerin her ülkenin kendi arazisi olarak kabul edildiğini kaydeden Halefov, bu mesafeye 10 deniz mili eklenerek toplam 25 milin her ülkenin balıkçılık alanı olarak belirlendiğini, diğer kısımların ortak kullanıma açık ve tarafsız bölge olacağını ifade etti.Halefov, anlaşma taslağının çerçeve niteliğinde olduğunu dile getirerek, "Anlaşma taslağı, kıyıdaş ülkelerin iş birliği ilkelerini ve yasal sorumluluklarını içeriyor. Taslak, 5 devlet için de eşit şartlar getiriyor. Hazar'ın dibi, yan yana ve karşı karşıya olan ülkeler arasında bölgelere bölünecek. Anlaşma taslağında askeri dengenin korunması, biyolojik kaynakların korunması, gemicilik faaliyeti, Hazar'ın dibi ile kablo ve boru hatlarının çekilmesi gibi konuları belirleyen maddeler yer alıyor." bilgisini paylaştı.
"Herkes eşit haklara sahip olacak"
Hazar'ın dibinin ne şekilde bölüneceğine yönelik şimdilik bir detay veremeyeceğini söyleyen Halefov, "Deniz dibinin bölünmesi konusunda uluslararası hukuk kuralları mevcuttur. Burada ülkenin kara sahası ve kara sahasının devamı olarak adalar da dikkate alınır. Ülke sınırlarının uzunluğuna bağlı olarak, üzerinde mutabık kalınan yöntemle paylaşım yapılacak. Boru hatları konusunda ise hatlar hangi ülkelerin bölgesinden geçecekse o ülkeler karşılıklı olarak anlaşma sağlayacak." şeklinde konuştu.Daha önce Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan arasında Hazar'ın dibinin bölünmesi konusunda mutabakat sağlandığını hatırlatan Halefov, Azerbaycan olarak İran ve Türkmenistan ile bu konudaki müzakereleri sürdüreceklerini kaydetti.
Yıllar süren müzakere sürecinin kolay geçmediğini aktaran Halefov, "Birçok alanda büyük fikir ayrılığı oldu. Nihayet 21 yıl sonra anlaşma taslağı üzerinde uzlaşı sağlandı. Anlaşma süresiz olacak. Anlaşma taslağı hiçbir devlete hiçbir alanda üstünlük sağlamıyor. Herkes eşit haklara sahip olacak" ifadelerini kullandı.
Lavrov : Anlaşmaya varıldı
Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Hazar Denizi'nin Hukuki Statüsü Sözleşmesine açık tüm önemli konular hakkında bir anlaşmaya vardıklarını söyledi. Lavrov, "Hazar Denizi'nin Hukuki Statüsü Sözleşmesine açık tüm önemli konular hakkında bir anlaşmaya vardık. Büyük memnuniyetle söyleyebilirim ki, Hazar'ın hukuki statüsü ile ilgili sözleşmede açık kalan tüm önemli konularda sonuç elde ettik" dedi. Tüm belgelerin uzmanlar düzeyinde hazırlandığını açıklayan Lavrov, "Kararlarımızın sözleşme ile birlikte onay için zirveye çıkarılmasını hedefliyoruz. Görüşmede özellikle deniz ortamının korunması ile ilgili yapılan Tahran anlaşmasının icrasındaki sorunu konuştuk. Bu anlaşma etrafında çevreye etkinin değerlendirilmesine yönelik protokolün kabulü konusunda anlaşmaya vardık. Biz görüşmeyi olumlu olarak değerlendiriyoruz. 20 yıllık işin çalışmalarını neredeyse bitirdik. Hazırladığımız sözleşmenin metni diğer ülke başkanlarına sunulacak ve umuyoruz ki, onlar tarafından da desteklenecek" şeklinde konuştu.
Belge Kazakistan'da önümüzdeki yılbaşında gerçekleştirilmesi planlanan Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları 5. Zirvesi'nde imzalanması planlanıyor.
3 yılda bir toplanan Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkelerin toplantısı daha önce Bakü, Tahran, Aşkabat ve Astrahan'da düzenlenmişti.
Vira Haber