Uygulama Kıbrıs meselesinin başladığı yıllarda 1963 yılında Milli Güvenlik Kurulu’nda alınan kararla Bakanlar Kurulu’ndan geçirilerek yürürlüğü girmişti. Aradan geçen yıllar sonunda belirli dönemlerde güncellenen ve kaptanların savaş durumunda açması gerektiği belirtilerek verilen kriptolu belgeler güncelliğini kaybettiği gerekçesiyle uygulama yeniden gözden geçirildi.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve MİT işbirliği ile seçilen ticaret gemilerine verilen Muhabere Zarfları ve Kaptan Talimat Kitapları’nın kimilerinin gemi armatörlerine teslim edildiği bazılarının ise gemi kaptanlarına elden teslim edildiği belirlendi.
‘Üçüncü kişi’ ihtimali
Bu gemilerden bazılarının yabancı bandralı gemi durumuna gelmesi üzerine ise gizli belgelerin üçüncü kişilerin eline geçmesi ihtimali gündeme geldi. Durum Milli Güvenlik Kurulu görüşmelerinde yeniden masaya yatırıldı. Belgelerin Ulusal güvenliğe tehdit oluşturabileceği gerekçesiyle imha edilmek üzere toplatılması kararı alındı. Tüm Gemi acentalarına ve Liman Başkanlıklarına durum belirtilerek belgelerin imha etmesi için çalışma başlatıldı.
Bazıları kayboldu
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı acentaların derhal belgeleri teslim etmesi konusunda uyardı. Gemilerden bazıları ellerindeki Muhabere Zarfı, Kaptan Talimat Kitaplarını getirdi. Ancak birçoğunun akıbeti hakkında henüz net bir bilginin olmadığı öğrenildi. Bunun üzerine uygulamanın kaldırılması için karar alındı. Uygulama 12 Aralık 2016’daki 9622 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Milli güvenliği tehdit edebileceği gerekçesiyle yürürlükten kaldırıldı.
Kaptan kamarasındaki kasada saklanıyor
Kaptanın Talimat Kitabı ve Muhabere Zarfı, 20-25 sayfalık gizli belgelerden oluşuyor. Kaptanlara savaş ve olağan üstü hal durumlarında nasıl davranması gerektiği ve Türk Ticaret gemi filolarının korunması için konvoy düzenleri, güvenli limanlar, Donanma ile haberleşme ve koordinasyonun nasıl sağlanacağına dair belgeler içeriyor. Muhabere Zarfı, gemi armatörlerine ve acentaların merkezlerindeki kasalarda ve gemi kaptanlarının kaptan kamarasındaki kasada saklanması talimatı ile teslim ediliyor. Kaptanlara GİZLİ damgalı zarf içinde verilen talimatlar için savaş ve acil durum kodunun iletildiği durumunda açılması belirtiliyor.
Kaynak: Mehmet Ali Demir / Vatan