ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü araştırmacıları, dünya genelinde sayılarının 500'e kadar gerilediği tahmin edilen Akdeniz Fokları'nın yaşamsal faaliyetleri ve sayıları hakkında bilimsel bilgilere ulaşmak için, foklara kimlik kartı çıkarmaya başladı.
Mersin'in Erdemli ilçesinde kurulu ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Cemal Gücü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1994 yılından bu yana Akdeniz Foklarının korunmasına yönelik çalışmalar yürüttüklerini anlattı.
Akdeniz'de 300, dünya genelinde ise sayıları 500 dolayında olduğu tahmin edilen bu türe ilişkin yapılacak araştırmalarda güvenilir bir araştırma metodunun bulunmaması nedeniyle çalışmalarının zorlu geçtiğini dile getiren Gücü, ancak 1994 yılından bu yana yürüttükleri çalışmalarla oldukça deneyim kazandıklarını, bunun da uluslararası arenada dikkat çeker hale geldiğini belirtti.
Geçen yıl Birleşmiş Milletler Özel Çevre Koruma Alanları Merkezi (RAC/SPA) ile Akdeniz Fokları'nın dinlenmek ve üremek amacıyla kullandığı mağaraların belirlenmesi üzerine bir çalışma başlattıklarını bildiren Gücü, çalışmaya ilişkin şu bilgileri verdi:
'Hatay-Suriye sınırından Antalya'ya Finike'ye ve KKTC'ye kadar olan tüm sahillerdeki fokların yaşadığı mağaraları tek tek yüzerek belirledik. RAC/SPA'nın desteğiyle, fokların yaşam alanı olarak belirlediğimiz bu mağaralara onlara rahatsızlık vermeden görüntü alabileceğimiz fotokapanlar yerleştirmeye başladık. Bu sayede mağaraya giren fokların haberleri bile olmadan fotoğrafları çekilmeye başlandı.
Fotokapanlardan elde ettiğimiz fotoğraflarla, bir tür kızılötesi izleme sistemi olan foto tanımlama yöntemini kullanarak her fok için ayrı bir kimlik kartı çıkartmaya başladık.'
Doç Dr. Gücü, bugüne kadar 25 fotokapandan 100'ün üzerinde fotoğraf elde ettiklerini dile getirerek, bu fotoğrafları kullanarak 40 fokun kimlik kartını hazırladıklarını kaydetti.
Çalışma sayesinde fokların yaşam alanları, üreme yerleri, göç yollarının yanı sıra bölgede fok sayısının netleştirileceğini anlatan Gücü, sistem sayesinde fokları anlık olarak izleyebilir hale geldiklerini söyledi.
Kimlikler nasıl oluşturuluyor?
Gücü, 6 kişinin yer aldığı proje kapsamında ilk etapta mağaralara yerleştirilen fotokapanlardan gelen fotoğrafları değerlendirerek, fokları tanımlamada vücut üzeri yara, leke gibi özelliklerini belirlediklerini söyledi.
Daha sonra bu özellikleri 'yara grafikleri' diye nitelendirdikleri grafiğe aktardıklarını anlatan Gücü, şunları kaydetti:
'Bu işlemin ardından da fokun tanımlanmasında yeteri kadar özellik belirlenen fok için kimlik çıkartılıyor. Kimliğin üzerinde de fokun tüm belirleyici özelliklerinin bulunduğu fotoğrafı, kullandığı mağaraların haritası, yaşadığı alan ve mümkünse soy ağacını yerleştiriyoruz. Çalışma sayesinde bir başka alanda yeni bir fok gördüğümüz zaman kimlik kontrolünü yapacağız. Çalışmanın en büyük yararı, bölgemizde kaç tane fokun yaşadığını tam olarak netleştirilmesi. Fokların göçleri hakkında bilgi sahibi olmamız da bir diğer amacımız.'
Doç. Dr. Gücü, oluşturdukları geniş kimlik arşivinin Akdeniz Foklarının hangi güzergahı kullanarak nereye gittiklerinin tespitinde bilimsel verilere ulaşacaklarını kaydederek, sözlerini şöyle tamamladı:
'Örneğin, son 60 yıldır hiç fokun görülmediği İsrail'de geçtiğimiz dönemlerde bir fok görüldü. Kimlik arşivimiz sayesinde bu fokun nereden İsrail'e gittiğini belirlememiz mümkün. Ayrıca bu yolla doğumları ve ölümleri de izlememiz mümkün. Bütün bu veriler ise fokların ne derece risk altında olduklarını ortaya koymamız ve Türkiye'nin korumayı uluslararası antlaşmalarla taahhüt ettiği tür için koruma planlarının da buna göre şekillendirebilmemiz mümkün oluyor. Bu veri sistemi sayesinde son dönemde yaşanan değişimlerin nedenlerini de ortaya koymayı hedefliyoruz.'
Haberler