İMEAK Deniz Ticaret Odası’nda ‘Gemi adamları Sağlık Yönergesi ile Mürettebat Eğitimi ve Deniz Yaşamına Uyum Koşullarının Değerlendirilmesi’ konulu panel düzenlendi.
Salih Zeki Çakır’ın moderatörlüğünde düzenlenen panele sektör paydaşları yoğun ilgi gösterdi. Panelde; gemilerde personel arasında üzücü ve elim hadise yaşanmaması ve gemi personelinin psikolojik ve moral olarak sağlığına ilişkin alınacak tedbirler, yönergelerin içeriği, eğitim süreci konuşuldu.
Panelin açılış konuşmasını İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır yaptı. Salih Zeki Çakır, yaptığı konuşmada: “Bora Ekşi kardeşimizin uğradığı saldırıya binaen ilgili komite ve Denizcilik Federasyonunun yaptığı çalışma ile özellikle gemi adamlarının seçimi, belgelendirmesi ve eğitiminde oluşan aksaklıkları masaya yatırılıp farkındalık oluşturulması ve personel müdürlerimizin yeniden bilgilerinin güncellenmesi ve süreçlerde yaşanan aksaklıkların masaya yatırılması temasıyla böyle bir çalışma yapıldı. “ ifadelerini kullandı.
Salih Zeki Çakır’ın ardından Türkiye Denizcilik Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Dereli söz aldı.
“Ülkemizde madde kullanımı arttı”
Dünyada ve Türkiye’de alkol ve madde bağımlığı tüketimi giderek arttığını ve kullanım yaşının giderek düştüğün ifade eden Dereli, “Ne yazık ki AB, 2019 yılında Uyuşturucu ve Bağımlılığı İzleme Merkezi 2017 raporunu hazırladı. Ülkemizde maalesef 8 milyon adet MDMA adı ile anılan sentetik uyuşturucu yakalanmış. Tonlarca uyuşturucu madde ele geçirilmiş. Ele geçirilen uyuşturucu miktarı 28 AB ülkesinden fazla. Türkiye’de en çok 15 ile 34 yaş arasındaki erkekler uyuşturucu kullanıyor. Bu maddelere kolaylıkla ulaşılabiliyor. Sadece 1 TL ile bu maddeler alınabiliyor. Kullanım yaşı 9-10 yaşlara kadar düşmüş bulunmaktadır. Ceza İnfaz Kurumuna giren 216 bin hükümlünün 7 binin uyuşturucu madde veya kullanımından girmiş. 16 bin ise satma suçundan dolayı hüküm giymiş. Ülkemizde madde bağımlılığı ve alkol ile ilgili toplam olay sayısı ve olaylarda şüpheli olarak ele geçirilen insan sayısında yüzde 50lere varan artış söz konusu. Bu olaylara karışan kişi sayısı 2018 yılında 216 bin” dedi.
“Kaliteli deniz insanlar yetiştirmeliyiz”
Türkiye’de gemiadamları eğitimi ile ilgili olarak yağcı, gemici yetiştirilmesinin örgün bir eğitimle yerleştirmediği eleştirisinde bulunan Dereli, daha önceki yıllarda devlet teşekküllerinin varlığının bir okul niteliğinde olduğunu söyledi. Orada yetişen mürettebatın armatör gemilerinde ve yabancı gemilere gittiğini dile getiren dereli “32 günlük eğitimle yağcı – gemici raporu alarak sağlık raporu ile birlikte gemilerde çalışılabiliyor. Bu konuyu irdelememiz gerekiyor. Kaliteli deniz insanlarını yetiştirip ihraç etmek amacımız olmalıdır” dedi.
Düzenlenen panele konuşmacı olarak Dr. Psikiyatr Tulga Tolun Şatır, Prof. Dr. Özcan Arslan ve Kaptan Barış Ziya Kaya katıldı.
İlk konuşmacı Dr. Psikiyatr Tulga Tolun Şatır, “Gemiadalarının İşe Alım Süreçlerinde Psikiyatrik Değerlendirmeler ve Takip eden Değerlendirmeler ile Karşılaşılan Sorunlar” başlığı ile bir konuşma yaptı.
Dr. Psikiyatr Tulga Tolun Şatır’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şu şekilde:
Yönetmeliğin içeriği,
Sosyal yapı,
Toplumun ve denizci adayının psikiyatriye bakışı,
Ekonomik ve yanlış rekabet ortamı,
İnsan kaynakları bölümüne personel bulma,
Denizdeki yaşanan herhangi bir olayın idari mi, psikiyatri ile ilgili mi olduğunu ayırt etme.
“Yönetmelik yeterli değil”
Gemi adamları yönetmeliğinin karmaşık ve yeterli olmadığını, 2001 yılındaki yönetmeliğinin daha rahat kullanıldığını dile getiren Şatır, “Bu konudaki en iyi yönetmelikler Ordunun ve THY pilotlarının kullandığı yönetmelikler. Bu yönetmeliklerden feyz alınabilir. 14 yaşındaki öğrencinin denizcilik lisesine başlaması ile 30 yıllık kaptanın göreve başlaması için aynı yönetmeliği kullanıyoruz, aynı rahatsızlıkların olup olmadığına bakıyoruz. Karşılaşılan en önemli sorun anti sosyal kişilik bozukluğuna sahip kişinin neden olduğu sorunlar olarak görünüyor” dedi.
“Son derece zor şartlar”
Panele başka bir programda olduğu için bulunamayan İMEAK Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Kıran, uzaktan bağlantı ile katılım sağladı. Tamer Kıran, yaptığı bağlantıda Bora Ekşi cinayeti nedeniyle tarifsiz bir acı duyduklarını söyledi. Kıran sözlerine şöyle devam etti: “ Bizim mesleğimiz çalışma şartları itibariyle son derece zorlu. Hem işiniz hem de eviniz aynı bina içerisinde. Evden, aileden, sevdiklerinden ve ülkenden ayrı yaşıyorsunuz. Her gün üzerine gelen yeni regülasyonlar sebebiyle daha da zorlaşan bir çalışma ortamı. Mesleği icra ederken çalışanların içinde bulunduğu psikolojik durum gayet anlaşılır. Biz, Deniz Ticaret odası olarak idaremizle, yanı Ulaştırma ve Altyapı, Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler bakanlıkları ile bu konuda üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Kuralsa kural, yönetmelik değişikliği ise yönetmelik değişikliği, her ne gerektiğine kanaat getirirseniz biz o anlamda çalışmaya, onu takip etmeye hazır olduğumuzu bilginize sunuyorum. Merhum kaptanımız Bora Ekşi’ye tekrar Allah’tan rahmet diliyorum”.
Prof. Dr. Özcan Arslan, “Gemi adamlarının İşe Alımı, Değerlendirilmesi ve Eğitimi” konulu bir sunum yaptı. Prof. Dr. Özcan Arslan, yapılan araştırmalara göre gemi kazalarının büyük bir çoğunluğunun insan kaynaklı olduğunu vurguladı.
Gemiadamı kaynaklarının Gemi adamı Kursları, liseler, meslek yüksekokulları, fakülteler ve Deniz Kuvvetleri kaynaklı olduğunu ifade eden Arslan, niteliğin artırılması için bu kaynaklara kadar inilmesi gerektiğini söyledi.
“Personel departmanına gereken önem verilmiyor”
Panelde son olarak Kaptan Barış Ziya Kaya “Denizcilik Şirketlerindeki Gemi adamlarının İşe Alım Süreçleri” konulu konuşma yaptı. Kaya, konuşmasında gemilerde çalışan insan kaynakları personelinin önemini vurguladı. Endüstri olarak 4. dönemi yaşadığımızı söyleyen Kaya, denizde insan faktörünün her zaman önemli unsur olmaya devam edeceğini ifade etti.
Kaya, “BIMCO, 2025 yılında 147,500 zabite ihtiyaç duyacak şeklinde araştırma sonucu yayınladı. Personel geldiğinde İnsan Kaynakları Departmanı ile temas kuruyor. Kurumsal şirketlerde en güçlü departmanlar Finans ve İnsan Kaynakları departmanıdır. Denizcilikte durum bu şekilde değil. Personel departmanlarına şirketlerde gereken değerin verilmesi gerekiyor. Personel Müdürü; işveren ile işçi arasında köprüdür. İnsan Kaynakları süreçlerinin denizciliğe uyarlanması zor ancak personel müdürlerinin önce kendini geliştirmesi gerekiyor” dedi.
"Psikometrik testler önemli"
Her şirketin kurum kültürüne ve işlettikleri gemilere göre strateji geliştirdiğini dile getiren Kaya, mülakat sırasında davranışsal olarak test edilmesinin önem arz ettiğine dikkat çekti. Seçme ve yerleştirme süreçlerinde mülakatlar çok önemli olduğunu söyleyen Kaya şöyle devam etti: “ Seçme ve yerleştirme süreçlerinde psikometrik testler ve kişilik envanteri de son derece önemli. Şirketler, gemiye gönderecekleri personelleri gemiye katılım öncesi tam teşekküllü bir hastanede sağlık taraması yaptırmalılar. Türk denizcilerine özel psikolojik destek birimi kurulabilir ve bu birime ulaşabilecek psikolojik danışma hattı hayata geçirilebilir. Ayrıca denizcilik firmalarına kendi bünyesi içerisinde temel eğitimleri almış bir kişi tayin edilerek bir psikolojik destek danışma hattı kurulabilir”.
İstanbul Medipol Üniversitesi'nden Yüşa Başoğlu 'Uzun Dönem Denizcilerde Dengenin Etkilenimleri' başlıklı sunumda denizcilerin denge kaynaklı sağlık sorunları ve çözümüne ilişkin açıklamalar yaptı.
Panelin sonunda İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır, konuşmacılara günün anısına plaket takdim etti. Toplu fotoğraf çekiminin ardından panel sona erdi.