Lulu ismi verilen orka, gerçtiğimiz günlerde balıkçı ağlarına takılıp hayatını kaybetmişti. Ama biliminsanlarının yaptıkları araştırmalar çok farklı bir gerçeği ortaya çıkardı. Lulu’nun vücudunda şimdiye kadar rastlanmış seviyelerde poliklorobifenil (PCB) zehirlenmesi görülmüş.
Araştırmacılar Lulu’nun 8 orkadan oluşan sürüsünün de aynı durumda olduğundan şüpheleniyor. Bu canlıların vücudunda da Lulu’da bulunduğu gibi güvenli seviyelerden 20 kat daha fazla PCB bulunabileceği belirtiliyor.
Birleşik Krallık’ta 1970’lerde yasaklanan bu madde maalesef doğada hala var olmakta. Türkiye’de ise PCB’ler 2015 yılında çıkarılan bir yasa ile yasaklanmasına rağmen, bu ürünlerin bertarafı ancak 2025 yılında tamamlanabilecek.
Balinanın midesinden 30 plastik poşet çıktı
Geçtiğimiz yüzyılda fazlaca üretilen bu madde, sıcaklık ve basınca oldukça dayanıklı olmasından dolayı plastik ambalajlardan yalıtıma, elektrik kablolarından yağ bazlı boyalara kadar oldukça geniş bir kullanım alanına sahipti.
Ama yapılan araştırmalar, PCB’lerin karaciğer ve böbrek hastalıklarına, tiroid hormonu bozukluklarına ve beyin gelişimine ve doğmamış çocuklara olumsuz etkilere, kısırlığa ve kansere yol açtığını gösteriyor. O yüzden bu madde 1970’lerden itibaren yasaklanmıştı.
Buna rağmen PCBler düzgün bertaraf edilmediği zaman doğada çözünmesi oldukça uzun bir zaman alıyor, aynı zamanda yer altı sularına ve su kaynaklarına karışabiliyor. PCBlerin etkisi su kaynaklarından denizlere karıştıkça ve beslenme zincirinden yukarıya doğru çıktıkça daha fazla hissediliyor. Orkalar ve yunuslar besin zincirinin en süt noktalarında oldukları için en çok etkilenenlerden. Balinanın midesinden 30 plastik poşet çıktı
PCB ölçümleri için hayvanların yağ dokuları inceleniyor. Lulu gibi deniz canlıları için PCB zehirlenmesinden önceki güvenli sınır 20-40mg/kg iken , Lulu’nun değerleri 957mg/kg olarak ölçülmüş.
Lulu’nun vücudunda PCB’nin bu kadar yüksek seviyelerde bulunmasının bir sebebi de yaşı. 20 yaşındaki canlının uzun yıllar boyunca sudaki ve besin zincirindeki PCB maddesinden etkilendiği düşünülüyor.
PCB’ler deniz canlılarının beyin gelişimini de etkiliyor. Normal bir durumda orka gibi deniz canlıları kendilerini balıkçı ağlarından kurtarabiliyor, ama Lulu’nun durumundaki bir canlının hem beyin hem de vücut kabiliyetinin PCB zehirlenmesi yüzünden etkilendiği düşünülüyor.
Sadece Avrupa’da 1 milyon tondan fazla PCB’li ürün berteraf edilmeyi bekliyor. Genelde yakılan bu ürünlerin düzgün bir şekilde bertaraf edilmesi için 1000 °C’nin üstünde sıcaklıklar gerekiyor. Avrupalı uzmanlar hala bu atıkların nasıl yok edileceği konusunda projeler geliştirmekte. Balinanın midesinden 30 plastik poşet çıktı
ViraHaber.com