Osmanlı Devleti'nin kapitülasyonlar çerçevesinde yabancı ülke gemilerine tanıdığı kabotaj ayrıcalığı Lozan Barış Antlaşması'yla 1923 yılında kaldırıldı. 29 Nisan 1926 tarihinde de 815 sayılı “Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Karasuları Dahilinde İcrayı Sanat ve Ticaret Hakkındaki Kanun” ismi ile kabul edildi.
KAPİTÜLASYON PRANGASINDAN KURTULUŞUMUZUN BAYRAMI
Kanun 1 Temmuz 1926'da ise yürürlüğe girdi. Bu yasaya göre; akarsularda, göllerde, Marmara denizi ile boğazlarda, bütün kara sularında ve bunlar içinde kalan körfez, liman, koy ve benzeri yerlerde, makine, yelken ve kürekle hareket eden araçları bulundurma; bunlarla mal ve yolcu taşıma hakkı Türk yurttaşlarına verildi. Ayrıca; dalgıçlık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, tayfalık ve benzeri mesleklerin Türk yurttaşlarınca yerine getirilebileceği belirtildi. Yabancı gemilerin yalnız Türk limanlarıyla yabancı ülkelerin limanları arasında insan ve yük taşıyabileceği kabul edildi.
Bu yıl, 93. senesi denizciler tarafından kutlanan Kabotaj Bayramı kutlamalarına, denizcilerin odası İMEAK Deniz Ticaret Odası öncülük etti. Bu yıl etkinlikler, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının yer aldığı Taksim'deki Cumhuriyet Anıtı’na İMEAK DTO Başkanı Tamer Kıran'ın çelenk koyması ile başladı. Deniz Ticaret Odası'ndan temsilcilerin de yer aldığı heyet saygı duruşu ve İstiklal Marşı'nın ardından Beşiktaş'a hareket etti.
DENİZCİLER, BÜYÜK TÜRK AMİRALİ BARBAROS’UN SEMTİ BEŞİKTAŞ’TAYDI
İstanbul’da Büyük Türk Amirali Beşiktaş Barbaros Hayrettin Paşa Anıtı önünde düzenlenen etkinlik ise İstiklal Marşı ve saygı duruşuyla başladı. Törene İMEAK Deniz Ticaret Odası Başkanı Tamer Kıran, DTO Başkan Yardımcısı Şadan Kaptanoğlu, İstanbul Vali Yardımcısı Mehmet Kalyoncu, Kıyı Emniyeti Genel Müdürü Durmuş Ünüvar, Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı temsilcileri ve DTO temsilcileri katıldı.
Kabotaj Bayramı’nın 93’üncü yılı nedeniyle düzenlenen törende ilk olarak Tamer Kıran konuşma yaptı. ‘’Denizler, ülkelerin güvenliği ve refahı için vazgeçilmez öneme sahiptir’’ diyen DTO Yönetim Kurulu Başkanı Kıran şunları söyledi: “Tarih boyunca denizi iyi kullanabilen, deniz hak ve menfaatlerini koruyup, geliştirebilen ülkeler diğerlerine göre daha fazla başarıya ulaşmışlar, dünya refahından daha fazla pay sahibi olabilmişlerdir. Tarihimizin her döneminde denizcilik alanında pek çok başarı ve zafer kazanan ulusumuz, Osmanlı devletinin son zamanlarında yabancı ülke gemilerine tanınan ayrıcalıklar nedeniyle maalesef deniz ticaretinde ve denizcilik alanında ilerleme kaydedememiştir.”
LOZAN VURGUSU
Kıran konuşmasına Lozan’ın önemine değinerek devam etti: “Ulusal Kurtuluş Savaşımız sonrasında imzalanan Lozan Antlaşmasıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık ve egemenliği tüm dünyada tescil edilerek, siyasal, ekonomik ve toplumsal yaşam alanlarında yeni bir sayfa açılmıştır. Bu tarihi milattan sadece 3 yıl sonra, büyük Atatürk’ün direktifine istinaden 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe giren Kabotaj Kanunu ile “Türkiye Limanları ve Sahilleri arasındaki yük ve yolcu taşıması ile kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerinin bundan böyle, Türk vatandaşları ile Türk Bayrağı taşıyan gemilerle yapılacağı” tüm dünyaya ilan edilmiştir.”
DENİZCİLİK ÜLKÜSÜ
“350 yıldır süre gelen yabancılara verilen imtiyazları (Kapitülasyonları) sona erdiren bu kanun ile sadece bağımsızlığımız ve denizlerimizdeki hükümranlık haklarımız perçinlenmemiş, aynı zamanda denizciliğimizin gelişmesi için de hayati önemi haiz bir adım atılmıştır” diyen Kıran konuşmasını sürdürdü: “Kabotaj kanunundan 10 yıl sonra, 20 Temmuz 1936’da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile de Türkiye’nin egemenlik haklarındaki bütünlük tesis edilmiştir. Kazanılan bu değerlerin bilinci içerisinde ve Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘Denizciliği Türk’ün büyük milli ülküsü olarak benimsemeli ve az zamanda başarmalıyız’ vasiyeti doğrultusunda, yüce milletimizce büyük bir azim ve kararlılıkla çalışılarak, denizciliğimiz muasır medeniyetler seviyesinin üzerine çıkarılabilmiştir.”
Kıran, Cumhuriyet’in kazanımlarına değinerek, “Türk denizciliği bugün ulaşmış olduğu düzeyi, Cumhuriyet’e, Cumhuriyet’in kazanımı olan Kabotaj Kanunu’na, o ilk yılların inanılmaz çabalarıyla elde edilen düzenlemelere ve sonuçlarına borçludur. Bugün taşımacılıktan balıkçılığa, gemi inşa ve onarımından sigortacılığa, deniz turizminden limancılığa, ikmal hizmetlerinden deniz eğitimine, denizciliğin her alanında gösterdiğimiz gelişme ve başarılar, Cumhuriyet’in ve onun ilk yıllarında elde edilmiş olan Kabotaj Hakkının yarattığı olağanüstü imkân sayesindedir” dedi.
MAVİ VATAN’IN SINIRLARI
Kıran konuşmasını şu sözlerle noktaladı: “Bu vesileyle, Denizcilik sektörümüz adına, Mavi Vatanımız olarak kabul ettiğimiz deniz yetki alanlarımızda hak ve menfaatlerimizin korunmasına büyük önem atfettiğimizi ifade etmek ve şu an Doğu Akdeniz başta olmak üzere denizlerimizde bu yönde yoğun ve etkin bir gayret ortaya koyan denizcilerimize şükranlarımızı sunmak istiyorum. Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, tarihimizin tüm büyük denizcilerini, deniz savaşlarında, deniz kazalarında hayatını kaybeden bütün şehitlerimizi, bu mesleğe emeği geçen ve ebediyete intikal eden tüm denizcilerimizi rahmet ve minnetle anıyor, bu sektörün gelişmesinde ve ilerlemesinde emeği geçen tüm denizcilerin ve tüm halkımızın Denizcilik ve Kabotaj Bayramı'nı kutluyorum.”
ROTAMIZ PUSULANIN DÖRT BİR YÖNÜ
Törene katılan İstanbul Vali Yardımcısı Mehmet Kalyoncu, Kıyı Emniyeti Genel Müdürü Durmuş Ünüvar’da birer konuşma yaptılar. Törende kısa bir konuşma yapan İstanbul Vali Yardımcısı Mehmet Kalyoncu “Türk denizciliği askeri anlamda geldiği yerle dosta güven düşmana korku vermektedir. 3 tarafı denizlerle çevrili kıtaları buluşturan İstanbul ve Çanakkale Boğazı gibi eşsiz ve stratejik kıymetlerin sahibiyiz. Büyük denizci atalarımız; Çaka Beylerin, Karamürsel Alplerin, Barbaros Hayrettinlerin masmavi mirası bizimdir. Rotamız pusulanın dört bir yönüdür’’ dedi ve Deniz Kuvvetlerinin teknolojik imkânlarının milli teknolojilerle artırıldığını örneklerle anlattı. Ali Yerlikaya konuşmasında bol bol denizcilerin büyük komutanı Barbaros Hayrettin Paşa’ya atıflar yaparak, ona Hayrettin isminin bizzat, Yavuz Sultan Selim tarafından verildiğini söyledi.
Kıyı Emniyeti Genel Müdürü Durmuş Ünüvar, “Türk denizciliğinin bağımsızlığı ve denizciliğimizin bu günlere gelmesi açısından büyük önemi olan Kabotaj Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal egemenlik ve bağımsızlık sembollerindendir. Genç Türkiye Cumhuriyeti kuruluşu ile ilan ettiği tam bağımsızlığı karasularındaki egemenliği ile pekiştirmiştir” ifadelerini kullandı. Ünüvar, konuşmasında denizcilik sektöründe son yıllarda nasıl bir atılım yapıldığını sayılar vererek anlattı.
Yapılan konuşmaları ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi engelliler mehteran takımı ve eski ismi Yüksek Denizcilik Okulu olan İstanbul Teknik Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Bando takımı da gösteri yaptı. Bando gösterilerinin ardından protokol Barbaros Hayrettin Paşa’nın türbesini ziyaret ederek dua etti.
Protokol ve beraberindeki heyet Beşiktaş Barbaros Meydanı’ındaki kutlamaların ardından, Beşiktaş İskelesi’ne yanaşan Semiramis 1 teknesine geçti. Burada şehit olan kahraman denizcilerimiz adına denize çelenk bırakıldı.
Vira Haber