Akademik akreditasyon sistemine dayalı olan ve uzun yıllardır Avrupa üniversitelerinde kullanılan sistem Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi akademik programına dahil edilecek. Bu sayede ÇOMÜ öğrencilerinin; bilimsel dalış, teknik dalış, karışım gaz dalgıçlığı ve sanayi dalgıçlığıyla ilgili olan tüm teorik ve uygulama eğitimlerini alarak mezun olabilecekleri ve bu sayede deniz araştırmalarında rahatlıkla yer alabilecekleri belirtiliyor. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi’nde bilimsel dalış eğitimlerinden sorumlu kurs direktörü Uzm. Heikki Turunen'e göre bu sistem Türkiye'de bundan sonraki zamanda yapılacak sualtı araştırmalarına hem teknolojik hem de güvenlik bakımından yeni bir boyut kazandıracak. Turunen, Avrupa Bilimsel Dalıcı sistemine dahil olan öğrenci ve araştırmacıların yurt dışında yapılan uluslararası projelerde yer almasının da kolaylaşacağını ifade ediyor.
Şu an dünyada bir dalıcının bilimsel dalış sertifikasyonuna sahip olabilmesi için Dünya Sualtı Fedarasyonu CMAS'a bağlı federasyonlara ya da özel statüye sahip PADI, NAUI, SSI, TDI vb. kuruluşlara başvurması gerekmekte ve oradan uzmanlık sertifikası alması gerekmekte. 1990'lı yıllarda ilk kez oluşturulan ESD (European Scientific Diver) ve AESD (Advanced European Scientific Diver) dalıcı sistemlerine göre Avrupa'da yeni bir akreditasyon geliştirildi. Akademik akreditasyona dayalı sistem sadece bilimsel araştırmaları gerçekleştiren resmi kurumlara bu izni verdiğinden tüzel kişiler ya da dalış merkezleri tarafından istenildiğinde sertifikasyon alınamamaktadır. Dolayısıyla ESD ya da AESD bilimsel dalıcısı olmak isteyen kişilerin deniz bilimleri ile ilgili araştırma yapan üniversitelerde, enstitülerde ya da araştırma merkezlerinde öğrenci ya da araştırmacı olması gerekiyor.
Ülkemiz uzun zamandır bu sisteme geçmek için çaba harcıyor. Türkiye Bilimsel Dalış Komitesi Başkanı Dr. Volkan Demir, bu sistemin gelişimi ve ülkemizde bilimsel dalışların daha güvenli ve daha teknolojik olarak yapılabilmesi için büyük gayret gösteren rehber kişidir. Demir'in açıklamalarına göre bilimsel dalış, dünyada pek çok ülkede çeşitli organizasyonlar ile tanımlanan ve uzun yıllardır yurt dışındaki sualtı araştırmalarının temelini oluşturan bir yöntem. Dünyadaki organizasyonlar incelendiğinde bunların başında Amerikan Deniz Bilimleri Akademisi (AAUS), Avustralya Dalgıç Akreditasyon Sistemi (ADAS) ve Avrupa Bilimsel Dalış Kurulu (ESDP) gelmekte. Türkiye 2010 yılından beri Avrupa Bilimsel Dalış Kurulu üyesidir ve tam üye statüsü için çalışmalarını sürdürmektedir.
Yapılan açıklamalara göre tüzel kişiler kendini geliştirmek için sadece yurt dışından özel kurslar aracılığı ile bilimsel dalıcı ehliyeti alabiliyorlar. Ancak bunun olumsuz yönlerinden birisi alınan dalış sertifikasyonlarının bilimsel projelerde çalışmak için yeterli olmaması. Çünkü geçerli ehliyete sahip olabilmek için, akademik akreditasyon sistemine dayalı olarak, Deniz Biyolojisi, Deniz Ekolojisi vb. konularda sualtı örnekleme, ölçüm, manta-tow, kuadratlı görsel sayım, foto kuadratlı görsel sayım, transplantasyon vb. gibi çalışmalarda kullanılan bilimsel yöntemlerin öğrenilmesi gerekiyor. Ancak ülkemizde ve yurt dışındaki özel kurslar akademik eğitim veremiyorlar. Bu nedenle de yurt dışındaki üniversitelerde sualtı araştırmaları ile ilgilenen araştırmacılar sadece ESD ve AESD eğitim sistemlerinden eğitim alıyor ve ona göre yetişiyorlar. Uzun zamandır bilimsel ölçüm yöntemlerini Deniz Biyolojisi alanında yaptığı araştırmalarda kullanan ve bu zamana kadar birçok projede aktif görev alan fakültenin araştırmacılarından Dr. Barış Özalp'e göre, bilimsel ölçüm metotlarını bilmek sualtında ekolojik çalışmaların başarısını arttıyor. Özalp'in, bundan önceki yıllarda Japonya, Fransa, Monako ve Yunanistan'da uygulamalı eğitimlerde öğrendiği denizel biyoloji ve ekolojiye ilişkin bilimsel ölçüm yöntemlerini akreditasyonlarda öğrencilerle paylaşacağı ve bu sayede faydalı olacağı bildiriliyor.
Bilimsel Dalıcı sisteminin eğitimi alan öğrenci ve araştırmacılara getirisi oldukça yüksek. Turunen, sisteme uluslararası düzeydeki programların dahil olduğunu ve bu sayede sertifikasyonlara dahil olan kişilerin aynı zamanda Bilimsel Dalıcı, İleri Seviye Bilimsel Dalıcı, Arkeolog Dalgıç, Bilmsel Dalıcı Eğitmenliği, Bilimsel Gaz Dolum, Bilimsel Derin Dalıcı, Bilimsel Mağara Dalıcısı, Bilimsel Batık Dalıcısı, Bilimsel Rebreather Dalıcı, Bilimsel Nitroks Dalıcı, Bilimsel Karışım Gaz Dalgıcı ve Bilmsel Side-Mount Dalıcı programlarında da eğitim seviyelerini yükseltebileceklerini belirtiyor.
Yurt dışında bir ESD dalıcısı, Sualtı Araştırmaları ile ilgili yapılan her projede aranan araştırmacılar oluyorlar.
Ülkemizde sistemin gelişiminde öncü olan ÇOMÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, ileriki yıllarda bu akreditasyonun deniz araştırmaları yapan diğer üniversitelerde de başlatılmasının faydalı olacağını ifade ediyor. Bu sayede ülkemiz sualtı araştırmaları daha ileri bir konum alacak.
Barış Özalp-Çanakkale