Türkiye Denizcilik Federasyonu (TÜRDEF), İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) desteği ve DTO Meclis Eğitim ve İstihdam Komisyonu iş birliğiyle IV. Denizci STK’lar Çalıştayı Piri Reis Üniversitesi’nde yapıldı. Preveze Deniz Zaferin'in 480. Yıl dönümünde Piri Reis Üniversitesi’nde düzenlenen Çalıştayda ağırlıklı olarak Türk gemi adamlarının istihdam sorunu masaya yatırıldı. Çalıştayın açılış konuşmasını TÜRDEF Başkanı Erkan Dereli yaptı. Dereli ivedilikle bütüncül bir rapor hazırlanmazsa Türk gemi adamlarının geleceğini parlak görmediğini söyledi. Dereli'nin ardından söz alan sektör temsilcileri de sektörde Türk gemi adamı eksikliğinin nedenleri üzerine detaylı analizler paylaştı.
Piri Reis Üniversitesi’nde düzenlen toplantıya aralarında Vira Haber Genel Yayın Yönetmeni Hakkı Şen’in Genel Başkanı olduğu Deniz Kültür Derneği ve pek çok denizci STK temsilcisi katıldı. Toplantıda İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Şadan Kaptanoğlu ve Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan da hazır bulundu.
Toplantı ilk olarak çalıştayın organizatörlüğünü de üstlenen TÜRDEF Genel Başkanı Erkan Dereli’nin konuşmasıyla başladı. Türkiye Denizcilik Federasyonu’nun çalışmalarından söz eden Dereli “TÜRDEF 5253 sayılı dernekler kanununa göre 18 Mart 2011 tarihinde Çanakkale Savaşı’nın yıl dönümünde 5 öncü dernek tarafından kurumuştur” dedi. 19 sivil toplum kuruluşunun üyeleri olduğunu belirten Dereli “2015 yılında ilk çalıştayımızı düzenledik. 2016 yılının 18 Mart'taki ikinci çalıştayımıza 52 sivil toplum örgütü destek verdi” dedi. Üçüncü çalıştaydaki Türk gemi adamı istihdamı maddesinin çok ses getirdiğini söyleyen Erkan Dereli bu yöndeki raporlarını sektör temsilcilerine ilettiklerini söyledi.
2025 yılında 147 bin zabit açığı olacak
TÜRDEF Genel Başkanı Dereli, Deniz Ticaret Odası ve Deniz Ticaret Odası Eğitim İstihdam Komisyonu’nun destekleriyle dördüncü çalıştay için bir araya geldiklerini belirtirken, Türk Gemi adamlarının istihdamıyla ilgili bazı istatistikleri paylaştı. Dereli, ICS ve AB Denizcilik Emniyet Kurulu acentesinin yapmış olduğu çalışmaya göre 2016 yılında 16 bin 500, 2020 yılında 92 bin zabit açığının olacağını söyleyip, “2025 yılında ise 147 bin zabit açığı olacağı öngörülmekte” diye açıklamasına devam etti. Dereli’nin paylaştığı raporlar çerçevesinde Çin, Filipinler, Endonezya, Rusya Federasyonu ve Ukrayna en fazla gemi adamı yetiştiren ülkeler olarak yer alıyor. Dereli, AB tarafından ehliyeti onaylanmış, yeterlilik belgesine sahip Türk zabit sayısının 6 bin 377 olduğunu belirtti.
Bazı hukukçular armatörlere açılan davaları gelir kapısı olarak görüyor
Türk sahipli yabancı bayraklı gemi sayısının 840, Türk sahipli Türk bayraklı gemi sayısının ise 974 olduğunu sözlerine ekleyen TÜRDEF Genel Başkanı Erkan Dereli, “Bir gemi adamının ilgili ve bağlantılı olduğu devlet kurumlarının Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK olmasına rağmen bir bütüncül rapor çıkarılamazsa 'ki bu raporun verileri bugün dile getirilecek' ben o zaman Türk gemi adamlarının geleceğini üzülerek söylüyorum ki pek parlak görmüyorum. Çünkü hiçbir bakanlık diğeriyle ne yazık ki senkronize çalışmıyor. Çalışanların lehine olan maddeler yıpranma payında gördüğümüz gibi ilga ediliyor. Ama gemilerde çalışan mürettebatın bazı işveren ve armatörlere açtığı davaların hukukçular tarafından geçim kapısı gibi görülmesi ne yazık ki bugün yabancı mürettebata geçişin önemli sebeplerinden olmuştur” dedi.
Toplantıda söz alan Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan "Özellikle denizci STK'ların önerilerini dikkatle dinleyip eğitim konusunda elimizden geleni yapmalıyız" dedi. Birlikte hareket etmeyi öğrenmemiz gerektiğini de belirten Prof. Dr. Erdoğan son dönemde yaşanan ekonomik müdahale söylentileriyle ilgili “Çıkarlar ilişkisiyle yönetilen bir dünyadayız. En tepesinden en altına biraz da menfaat dengesine göre ama dürüstlükten ödün vermeden devam etmek lazım” dedi.
"Hem işsizlik var hem istihdam açığı var"
Açılış konuşmasında son olarak söz alan DTO Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır konuşmasına Preveze Deniz Zaferi’nin 480. yılı dolayısıyla Barbaros Hayrettin Paşa ve leventlerine Allah’tan rahmet dileyerek başladı. Çakır, toplantının denizcilik sektörü için oldukça önemli olduğunu söylerken, “Ülkemizde yüksek bir genç işsizlik oranı varken, öte yandan dünya ve Türk denizciliği olarak istihdam açığı var. Tabii ki bu çelişkiyi ortadan kaldıracak çalışmalar geçmişte kısmen yapıldı, ama daha detaylı çalışmalara ihtiyacımız var” dedi. Salih Zeki Çakır, öncelikle denizciliğimizin layıkıyla anlaşılmaya ihtiyacı olduğunu belirtti ve ''Bu anlamda, bu sorun sektörü temsil eden kurumların bana göre zaafiyeti olmuştur. Bu sorunun çözülmesi için bundan sonra daha çok çaba gösterilmesi gerekir” dedi.
İngilizce zaafiyeti öne çıkan en büyük sorun
Çalıştay'da ayrıca "Yabancı Sahipli Yabancı Bayraklı Gemilerde Türk Gemi Adamlarının İstihdamının Artırılması Paneli" Kaptan Behzat Esinduy’un moderatörlüğünde gerçekleştirildi.
Panelde denizcilik sektöründe faaliyet gösteren yabancı sahipli yabancı bayraklı gemileri temsilen, Kaptan Duygu Karasu, Kaptan Enver Bilgi, Mühendis Görkem Elmalıpınar, Kaptan Özgür Alemdağ, Kaptan Ömer Faruk Bayar, Kaptan Semih Gürkök, Kaptan Özgür Yılmaz, Kaptan Erhan Esinduy ve Kaptan Murat Alkoç panelde konuşmacı olarak yer aldı.
Konuşmacılar Türk gemi adamlarının istihdamında İngilizce bilmeme konusunu birinci problem olarak görürken, Gürcistan, Romanya, Hindistan, Ukrayna gibi ülkelerin gelişmiş ülkeler olmamasına rağmen gemi adamı istihdamı konusunda Türkiye’nin önünde geldiklerini belirttiler.
Türk gemi adamlarının denizde pişme konusunda biraz sabırsız olduğu ve kısa sürede kaptanlığa yükselmeyi arzu ettikleri, ancak yabancı mürettebatın bu konuda daha sabırlı olduğu toplantıda belirtilen ayrı bir istihdam sorunuydu.
Türk gemi adamların istihdamında özellikle şu başlıkların en büyük sorunları teşkil ettiği de yapılan sunumlarda vurgulandı:
*İngilizce zaafiyeti
*Tayfaların ve zabitlerin kısmen eğitim eksikliği
*Üniversite mezunlarının denizde çalışma oranlarının düşük olması
*Başmühendis ve ikinci mühendis yeterliliklerinde olduğu gibi bazı yeterliliklerde sayısal eksiklikler
*Yabancı ehliyetli Türklerin yaratmış olduğu olumsuz izlenim
Haber: Kemal Can Kayar - Vira Haber