Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi'nde balıklarda sık görülen hastalıklarla mücadele etmek ve yetiştiricilikte antibiyotik kullanımının önüne geçmek amacıyla dünyada ilk kez hastalığa yol açan bakterinin iki geni çıkarılarak aşı üretildi.
KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Deniz Ekolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhan Altınok, proje danışmanlığını Mississippi State Üniversitesi'nde görevli Doç. Dr. Attilla Karşı'nın yaptığı, orijinal adı 'aroA ve aroC Mutant Yersinia Ruckeri ve Vibrio Anguillarum'un Canlı Aşı Olarak Kullanılması' projesinin, KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve Trabzon Merkez Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü ortaklığında yürütüldüğünü söyledi.
TÜBİTAK'ın desteklediği projeyle balıklarda sık görülen bakteriyel hastalıklarla mücadele için aşı geliştirmenin amaçlandığını belirten proje lideri Prof. Dr. Altınok, "Türkiye'de tatlı su ve deniz balıkları yetiştiriciliğinde en çok balık kaybına yersinioz (kızılağız) ve vibriosiz hastalığı neden olmaktadır. Yaptığımız çalışmayla bu hastalıklara yol açan bakterilerin geniyle oynadık. Bakteriden aroA ve aroC genlerini çıkartarak, bakterilerin çoğalma yeteneğini kaybettik" dedi.
Prof. Dr. Altınok, iki geniyle oynanan bakterinin balığa verilmesiyle balığın hastalıklara karşı bağışıklık sistemi geliştirdiğini ifade ederek, "Böylece balıklar hastalanmıyor. aroA ve aroC genleri üzerinde tek tek çalışma denendi ama ikisi ilk defa bir arada bizim tarafımızdan gerçekleştirildi. Bu da aşının güvenilirliğini ve etkinliğini artırdı. Bunu da dünyada başarıyla ilk kez biz yaptık" diye konuştu.
"Aşılar yüzde 95'in üzerinde koruma sağlıyor"
Gelinen noktada mutant aşıları elde ettiklerini vurgulayan Altınok, şöyle devam etti: "Aşılarımız deneme aşamasında. Elde ettiğimiz ilk verilere göre aşılar yüzde 95'in üzerinde koruma sağlıyor. Projeyi hazırlamadaki asıl amacımız, balık yetiştiriciliğinde antibiyotik kullanımının önüne geçmek. Araştırmalar çerçevesinde yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere karşı bakterilerin yüzde 90'ından fazlasının dirençli olduğunu görüyoruz. Çıkış noktamız bu oldu. Antibiyotik kullanımını azaltmak için kullanımı kolay canlı aşı geliştirdik."
Prof. Dr. Altınok, hazırlanan aşının iki hastalıkla mücadelede etkili olduğunu anlatarak, şunları kaydetti: "İlerleyen zamanda karma aşı yapıp, yaygın bakteriyel hastalıklara karşı koruma sağlamayı amaçlıyoruz. Bunu yaptığımız zaman balık çiftliklerinde antibiyotik kullanımı minimuma inecek, hatta kullanılmayacak da diyebiliriz. Kullanılmadığı zaman hem ekonomik olarak antibiyotiğe harcanan paralar kısıtlanmış olacak hem de antibiyotiklerce çevrenin kirletilmesi ve antibiyotiğe dirençli bakterilerin çoğalması engellenecek. Antibiyotik kalıntısı olan balık tüketildiğinde insanlar da antibiyotiğe maruz kalıyor. Böylece bunun da önüne geçilmiş olunacak. Antibiyotikler ucuz değil. Görüştüğüm bir çiftlik sahibi antibiyotik için yılık 100 bin liranın üzerinde harcama yaptığını söyledi. Bu ciddi bir külfet."
Canlı aşının balıkların yemine katılarak kolay tekilde kullanılabileceğini belirten Altınok, "Balıklar yerken aşılanıyor. Balık sabah, akşam olmak üzere günde iki kez yemlenerek aşılanabiliyor. Oldukça basit bu işlemle balıkların bağışıklık sistemi geliştiriliyor" dedi.
Prof. Dr. İlhan Altınok, 2013 yılının sonuna doğru çalışmaların sonlandırılmasını planladıklarını ifade ederek, ardından patent başvurusunda bulunacaklarını kaydetti.
virahaber.com