Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın, nesli yok olma tehlikesindeki mersin balığının, yetiştiricilik tekniklerini geliştirip, doğal stokların korunması ve desteklenmesi amacıyla başlattığı “Türkiye'deki Mersin Balığı Popülasyonunun İyileştirilmesi: Habitat Değerlendirme ve Stok Takviyesi Projesi” tamamlanma aşamasına geldi.
Bakanlık tarafından, Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nün (DSİ) işbirliğinde hazırlanan proje, doğal stokların takviyesini, mersin balığı yaşam alanları ile göç yollarının rehabilitasyonunu, Türkiye'de ticari amaçlı mersin balığı yetiştiriciliğinin geliştirilmesine katkı sağlayacak sürdürülebilir ve sorumlu bir balıkçılık yönetiminin geliştirilmesini ve Karadeniz'deki mersin balığı popülasyonlarının iyileştirilmesi sürecine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü'nün koordinasyonunda başlatılan projede, sektörde faaliyet gösteren birçok enstitü ve sivil toplum örgütünün yanı sıra, üniversitelerde görevli uzmanlar görev alıyor.
Projenin hazırlık çalışmaları
Proje kapsamında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı arasında imzalanan protokolle DSİ Amasya Yedikır Su Ürünleri İstasyonu proje süresince mersin balığı üretimine tahsis edildi. Daha önce sazan üretimi yapılan istasyon, gerekli düzenlemeler ve ekipman takviyesiyle mersin balığı yetiştiriciliğine uygun hale getirildi.
Öncelikle Sakarya, Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirlerindeki mersin balığı yaşam alanları ile bu nehirlerin hidrolojik yapısı ve su kalitesi incelenirken, DSİ 7. Bölge Müdürlüğü'ne bağlı Amasya ve Suluova'daki su ürünleri istasyonlarının teknik kapasitesi de iyileştirildi.
SUMAE tarafından mersin balıklarının genetik yapısını belirleme çalışmaları yürütülürken, projede görevli personelin yurt dışında eğitimleri yapıldı, dünya çapında uzmanlar eğitim için Türkiye'ye getirildi.
Bu arada, Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere ülke genelinde mersin balığının korunması konusunda tanıtım ve bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirildi.
Balık yumurtaları Rusya'dan
Anaç stok oluşturma ve balıklandırma amacıyla Mayıs 2010'da Rusya'dan getirtilen döllenmiş “karaca” ve “sivriburun” mersin balığı yumurtaları, Yedikır'daki istasyonda kuluçkalandırıldı.
Üretilen yavrular, Kahramanmaraş, Gümüşhane, Sakarya, Samsun, Trabzon, Rize ve Artvin'deki 12 özel sektör işletmesine gönderildi. Üniversite ve araştırma enstitülerine gönderilen yavruların büyüme performansları takip edildi.
Balıkların bir kısmı da projenin amacına uygun olarak markalandıktan sonra tespit edilen noktalarda doğal yaşam ortamlarına bırakıldı.
Havyarın kilosu 5-10 bin dolar
Mersin balığının “siyah havyar” adı verilen işlenmiş yumurtası, dünya çapında ekonomik değeri çok yüksek bir gıda olarak biliniyor.
Hazar Denizi ve Karadeniz çevresindeki mersin balığından alınan yumurtalar, havyara dönüştürülerek dünya piyasalarında kilosu 5-10 bin dolar arasında satılıyor.
Türkiye'de 5 türden 3'ü yok oldu
Türkiye'de Karadeniz kıyılarında, 1940–1970 yılları arasında yoğun olarak avcılığı yapılan, havyarı ihraç edilen ve bazı yıllar avı 150 tona kadar yükselen mersin balığı popülasyonu, aşırı avcılık, kirlilik, akarsu yataklarının değiştirilmesi ve barajların inşası gibi nedenlerle üreme ve yaşam alanlarının tehlikeye girmesiyle azalmaya başladı. Bunun sonucunda ülke sularında daha önce bulunan 5 türden 3'ü tamamen yok olurken, 2 tür ise ciddi manada yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.
1970'li yılların ortalarında Türkiye sularındaki mersin balığı popülasyonundaki azalmanın fark edilmesi üzerine, 1975-1976 yıllarında Kızılırmak, Yeşilırmak ve Sakarya nehirlerinde avlanması yasaklanırken, diğer bölgelerde ise büyüklüklerine göre av sınırlaması getirildi. Avlanması 1996 yılından itibaren de tamamen yasaklandı.
A.A.