Allianoi: Suların Yutmaya Hazırlandığı Antik SPA

COŞKUN ARAL

İzmir?in 100 kilometre kuzeyindeki Bergama, Anadolu coğrafyasının en eski medeniyetlerine tanıklık etmiş bir yerleşim merkezidir. Eski çağlardan Roma ve Bizans dönemlerine kadar birçok medeniyete kucak açmış bu bölgede, Bergama adeta bir altın gibi parlar. Neredeyse 500 bine yakın turistin ziyaret ettiği Bergama?da, yepyeni bir antik kent doğdu. Bu kentin kaderi henüz doğum sancılarını çekerken çizildi. Bu kent yok olmaya mahkûm edilmiş Allianoi?dir.Eski bir sağlık merkeziAntik Yunan mitolojisinde Asklepios, hastalara şifa dağıtan bir tanrıydı. Apollon, oğlu Asklepios?u yarı at yarı insan olan Khiron?a emanet etti. Khiron ona okuma, yazma ve önemli hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların formüllerini öğretti. Asklepios?un ünü kısa sürede yayıldı. Ölüleri de diriltiyordu, ama Zeus buna kızdığı için Asklepios?u öldürttü. Yunanlılar Asklepios?un adını yaşatmak amacı ile aynı isimle sağlık merkezleri yaptılar. Allianoi da bunlardan biri. Sağlık Tanrısı Asklepios?un yurdu olan Allianoi, Bergama?nın 18 kilometre kuzeydoğusunda bulunuyor. Hellenistik Çağ sonrasında kurulan bu sağlık merkezi, tam 1800 yaşında. Bugün kullanılan sıcak suyu olan, dünyanın doğa tarafından en iyi korunmuş ve en sağlam kalabilmiş sağlık yurtlarından birisi olarak hâlâ ayakta. Allianoi; sadece antik dönemde değil, Osmanlı Dönemi?nde de önemli bir sağlık merkeziymiş. Burası ?paşa ılıcası? olarak da anılıyor. Bu özelliği sayesinde yıllarca hidroterapi merkezi olarak faaliyet göstermiş. Allianoi, Batı Anadolu?nun en önemli termal kaynaklarından biri. Bölge topraklarından 45 derece kükürtlü su çıkıyor. Kent sadece şifalı sularıyla değil, cerrahi operasyonlarıyla da ünlü. Antik kent sular altında kalacakIlıcada 1994 yılında başlayan kazılar, 1998 yılında hız kazanmış. Buradaki kazılar bilinen kazılara benzemiyor, çünkü çok yakında Bakırçay-Kınık Sulama Projesi içindeki Yortanlı Barajı, bu sağlık merkezini yutacak. Herkes kurtarmak için kazıyor. Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ahmet Yaraş, zamanın daraldığını biliyor. Allianoi?u kurtarmak için giriştiği çabalar sayesinde, bugüne kadar gün ışığında kalabilmiş kentin ömrü gün geçtikçe kısalıyor. Ege?nin Zeugma?sı olan Allianoi, her gün bir adım daha sona yaklaşıyor. Baraj faaliyete geçtikten sonra Allianoi, gölün tam ortasında, 17 metre derinlikte gömülmüş olacak. Bu da, kentin tamamen yok olması demek. 40-50 yıl ömür biçilen baraj, 1800 yıllık kültür hazinesini bir anda yutacak. Allianoi?nu 50 bin metrekarelik bir alana yayıldığı tahmin ediliyor. Ancak bugün, antik buluntular üzerinde dozerler dolaşıyor. Yolun diğer yakası, çoktan kaybedilmiş durumda. Tüm çabalar ılıca etrafındaki buluntuları kurtarmak için sarf ediliyor. Aslında ılıcayı kurtarmak mümkün. Baraj planında değişiklik yapılması halinde, Allianoi kurtulabilir. Ahmet Yaraş ve ekibi, Allianoi?u kurtarmak için projeler üretmişler. Sağlık merkezinin baraj gölünün içinde bir ada olarak korunması bunlardan biri.Allianoi, suyun gazabından kurtulabilecek mi?Ekip, adeta iğneyle kuyu kazıyor. Her gün yeni buluntular gün ışığına çıkıyor. Herkes canını dişine takmış, suyla şifa dağıtan bu merkezi, suyun gazabından kurtarmaya çalışıyor. Bugüne kadar kazılarda çok sayıda eser ortaya çıkarılmış. Bunlar arasında heykeltıraşlık eserler, tıp aletleri, çanak çömlekler, sikkeler var. Ama en önemlisi hiç bozulmadan günümüze kadar ayakta kalmayı başarabilmiş su perisi Nymphe?nin heykeli. Nymphe 1800 yıl sonra tekrar gün ışığına çıkarıldı. O, yüzlerce yıl insanlara kendi suyuyla şifa dağıttı. Eşsiz bir eser konumundaki Nymphe, 1.60 cm. boyunda ve 250 kg. ağırlığında. Bugün Bergama Müzesi?nde sergileniyor. Ait olduğu yerden uzakta, şehrinin sular altında kalmasını bekliyor. İnsanoğlunun kendi geçmişine sırt çevirişini izliyor.