''Acil Müdahale Merkezlerinin Oluşturulması ve Denizlerimizde Mevcut Durumun Tespiti Fizibilite Projesi'' kapsamında, deniz kazalarından dolayı oluşacak kirlilik ile mücadele için 20 acil müdahale istasyonu kurulacak.
Edinilen bilgiye göre, 2005'de, deniz çevresinin korunması amacıyla, ''Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun''un çıkartılmasının ardından Denizcilik Müsteşarlığı bir dizi çalışma başlattı.
Hangi deniz ve kıyı alanlarının petrol ve diğer zararlı maddelere karşı hassas olduğu, riskin seviyesi, korunması gereken deniz ve kıyı alanları, buralardaki doğal kaynaklar ile kıyı tesisleri, muhtemel kirlilik sebepleri ve özellikleri, kirliliğin olaydan sonraki müdahale aşamasında muhtemel hareketi ve buna etki edecek sabit ve değişken etkenler ile buna benzer diğer hususların bilimsel olarak incelenmesi ve acil müdahale merkezlerinin kurulmasına temel oluşturulması amacıyla ''Acil Müdahale Merkezlerinin Oluşturulması ve Denizlerimizde Mevcut Durumun Tespiti Fizibilite Projesi'' TÜBİTAM MAM Çevre Enstitüsünce tamamlandı.
Proje kapsamında, denizde meydana gelecek bir kaza sonucunda, petrol ve diğer zararlı maddelerle oluşacak deniz kirlenmesine müdahale edilmesi için kaç adet acil müdahale merkezi kurulacağı ve bu merkezlerin nerelere kurulacağı planlandı. Acil müdahale merkezlerinde hangi ekipmanların bulunacağı, deniz kirlenmesine nasıl müdahale edileceği de belirlendi. Deniz çevresinin ve kıyılarının kirlenmesine karşı hassasiyetler ve acil durumlarda alınacak tedbirler ile deniz ortamını kirletici maddelerin etkilerini içeren bir veri tabanı oluşturarak müdahalede etkinliği tespit edildi. Ayrıca, olası bir kaza sonucunda petrol ve diğer zararlı maddelerden kaynaklanan kirliliğin yayılımının hangi sürede nasıl olacağına ilişkin çalışmalar da yapıldı.
Kazalara 20 İstasyondan Müdahale Edilecek
Tüm kıyılarda, bölgesel ve ulusal seviyede meydana gelecek bir kazaya müdahale için 1'i ulusal, 2'si bölgesel olmak üzere toplam 20 müdahale istasyonu kurulacak. Müdahale istasyonlarının yerleri belirlenirken Türkiye kıyıları, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz olmak üzere dört bölge olarak ele alındı ve petrol kazası olması halinde kaza noktasına en hızlı ulaşılabilecek noktalar tespit edildi. Kazaların bölge sınırları içindeki deniz alanında düzgün dağıldığı varsayılarak, belli bir sürede kazaya ulaşabilmek için en uygun yerler, birbirine yaklaşık eşit uzaklıkta yer alan ve içinde korunaklı bir limanı ve mümkünse bir liman başkanlığı olan yerleşimlerden seçildi. Ulusal sınırların uç noktalarında, komşu ülke karasularında olabilecek petrol kazaları ve bunları Türkiye kıyılarına doğru sürükleyebilecek rüzgar ve akıntı şartları da gözönünde tutuldu.
Petrol ve diğer zararlı maddelerden kaynaklı kirlenmelere karşı çok büyük bir riske sahip olan boğazlar bölgesinin merkezinde yer alan, Marmara Denizi'ne hakim ve boğazlara yakın konumda bulunan Tekirdağ'a Ulusal Acil Müdahale Merkezi kurulacak. Antalya ve Samsun'da da Bölgesel Acil Müdahale Merkezi kurulacak. Ayrıca, Girne, İskenderun, Mersin, Anamur, Fethiye, Turgut Reis, Çeşme, Aliağa, Çanakkale, Büyükdere, İstanbul, İğneada, İzmit, Karadeniz Ereğli, İnebolu, Trabzon ve Hopa'da da ''Konteyner Depo Alanı (KDA)'' olarak tanımlanan acil müdahale merkezleri yapılacak. Bu merkezlerde toplam acil müdahalede kullanılacak malzemelerin bulunacağı 420 konteyner konuşlandırılacak. Merkezlere ulaşım şartları, hastane, ambulans, lojistik malzemeler ve havaalanı gibi acil müdahale durumunda ihtiyaç duyulabilecek tüm altyapı bilgileri sistemine entegre edilerek karar vericilerin kullanımına hazır hale getirildi.
Türkiye Kıyılarının Risk Haritası
Proje kapsamında, Genelkurmay Başkanlığı tarafından Türkiye kıyılarının hava fotoğrafları çekildi. Daha sonra, ''Gemi trafiği ve kaza istatistiğine bağlı riskli alanlar'' ile ''hassas alanlara bağlı riskli alanlardır'' tespit edildi ve risk analizi yapıldı. Riskli ve az riskli bölgeler ile çevresel açıdan hassas alanların tespit edilmesinin ardından Türkiye sahillerinde ve Türk sularında duyarlılık haritaları oluşturuldu. Böylece, tüm Türkiye kıyılarının risk haritaları çıkarıldı.
Türkiye kıyılarının risk haritasında, İstanbul ve Çanakkale boğazları ile Marmara Denizi gemi trafiği ve kazalar açısından oldukça riskli alan olarak tespit edilirken, Ege ve Akdeniz kıyılarının büyük bir kısmı ise hassas alanlara bağlı riskli alanlar kapsamında değerlendirildi.
Hassas alanlar olarak tespit edilen bölgelerdeki riskin gemi sayısındaki sıklıktan değil bölgenin hassaslığından kaynaklandığı vurgulandı ve hassas bölgelerdeki olası bir kazada doğal kaynaklarda ciddi ve tamiri çok uzun yıllara dayalı bozulmalar meydana gelebileceğine dikkat çekildi. Hassas bölgelerde yaşayan fok ve kaplumbağa gibi tehlike altındaki türlerin yaşam alanlarının olası deniz kazalarından hasar görebileceği, yavruların zarar görmesinin türün yok olmasına neden olabileceği tespiti yapıldı.
Risk haritasında İskenderun Körfezi, önemli doğa alanlarının ve ham petrol boru hattı terminalinin olması nedeniyle, ''çok özel konuma sahip'' olarak nitelendirildi. Körfezde, petrol ve diğer zararlı madde trafiğinin yoğun olmasının kaza ihtimalini artırdığı vurgulandı.
KIYILARDAKİ OLASI SIĞINMA ALANLARI
Proje çerçevesinde, yangın, patlama, mekanik ve yapısal bozukluklar dahil gemi hasarları, çatışma, kirlilik, bozulan gemi dengesi ve karaya oturma gibi olaylar sonucunda, can, mal, seyir ve çevre emniyeti açısından tehlike veya tehdit altında bulunan gemilerin emniyetli ve güvenli deniz alanlarına yönlendirilmesi amacıyla, kıyılarda olası sığınma alanları belirlendi. Belirlenen alanlara ihtiyaç duyulması halinde o günkü koşullara ve diğer parametrelere göre en uygun alanın seçilmesine olanak sağlayacak bir sistem geliştirildi. Böylece farklı seçenekleri değerlendirerek olası en uygun alanın seçilmesi hedeflendi.
AA