Balık üretimine verilen destek yüzünden daha önce Türkiye’den ithal ettiği alabalığa yüzde 10’a varan oranda ek vergi koyan Avrupa Birliği, İspanya’nın başvurusu ile şimdi de çipura ve levrek için anti-damping ve sübvansiyon soruşturması açtı. İhracat fiyatlarına ortalama 30 kuruş olarak yansıyan destek karşılığında yaklaşık 60 cent (1.7 TL) ek maliyetle karşı karşıya kalındığına dikkat çeken balık ihracatçıları, devletten desteklerin kaldırılmasını ve sektöre Avrupa Birliği nezdinde sahip çıkılmasını istiyor.
Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, İspanya Deniz Ürünleri Üreticileri Birliği’nin (APROMAR), bu ülkeye büyük oranda artış gösteren çipura ve levrek ihracatının önüne geçmek için Türkiye’ye sübvansiyon soruşturması başlattığını açıkladı.
AB’nin ek vergi önlemlerine gerekçe oluşturan doğrudan destekleri istemediklerini ifade eden Tuncay Sagun, “Çünkü bu soruşturmalarla ve nihayetinde ek vergilerle karşı karşıya kalacağımızı biliyoruz. Aynı süreci alabalıkta yaşadık ve ihracatımıza yüzde 10’a varan oranda vergi konuldu. Biz balık istemiyoruz, balık tutmayı öğrenmek istiyoruz ” dedi.
Kaş yapalım derken..
Verilen destekten fazlasının, AB tarafından getirilen telafi edici vergi nedeniyle geri alındığına işaret eden Sagun, gelinen noktayı, “kaş yapılmak istenirken göz çıkarılması” olarak niteledi. Sagun, ihracatçının ek vergi ile oluşan maliyet yükünü doğrudan üreticiye yansıtmak zorunda kaldığına da dikkat çekerek, bu durumun desteği anlamsız hale getirdiği gibi, Türkiye’nin ihraç ettiği balığın Avrupa pazarındaki fiyatının artmasıyla, ihracatta da kayba neden olduğunu söyledi.
İhracatımızdaki artış rahatsız etti
Karşılaştıkları durumun AB ülkelerine ihracata darbe vurabileceğine dikkat çeken Sagun şu görüşleri dile getirdi: “Ülkemiz ihracatta kilogram başına ortalama 1.95 dolar gelir elde ederken, levrek ve çipura ihracatında her kilo başına 5.95 dolar kazanılmaktadır. İspanya’da özellikle çipurada çok iddialıyız. Bizimle rekabet edemedikleri için bu tür yollara başvuruyorlar. En büyük rakibimiz Yunanistan’ı üç yıl önce geride bıraktık. Eğer çipura ve levreğe de vergi gelirse, bu iş en fazla Yunanistan’ın ekmeğine yağ sürecek.”
Sektöre sahip çıkılsın
Açılan soruşturma sürecinde Su Ürünleri İhracatçıları Birliği olarak bir hukuk bürosuyla kendilerini savunacaklarını belirten Tuncay Sagun, “Ancak doğrusu devlet olarak savunma yapmak. Savunma, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı koordinasyonu ile olmalı. Dolayısıyla Tarım Bakanlığımızı konuyla ilgili daha hassas davranmaya çağırıyoruz” dedi.
Levrek ve çipura, su ürünleri ihracatında önemli bir paya sahip. 2014 yılında 693 milyon dolar düzeyinde gerçekleşen su ürünleri ihracatının, 417 milyon dolarla yüzde 60’ından fazlasını çipura ve levrek ihracatı oluşturdu. Bu iki üründe ihracatın yüzde 75’i ise AB ülkelerine gerçekleştiriliyor.
Alabalığa vergi ihracatı düşürdü
Benzer gerekçeyle geçen yıl alabalık için açılan soruşturmanın sonunda Türk ihraç ürünlerine yüzde 8.6-9.7 arasında vergi getirildiğini hatırlatan Tuncay Sagun, vergi yükünün neden olduğu fiyat artışı yüzünden alabalık ihracatında yüzde 10 civarında düşüş yaşandığına dikkat çekti. Sagun, “Yani, pirince giderken evdeki bulgurdan olduk” dedi. Sagun, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın küçük üreticiyi korumak amacıyla bu desteği sürdürme ısrarında olduğunu ifade ederek, “İhracatımıza darbe vuran bu desteği istemiyoruz. Eğer ille de destek vereceğiz deniyorsa, soruşturmaya gerekçe oluşturmayacak yöntemlerle verilebilir. SGK mahsubu ya da prim desteği veya vergi mahsubu şeklinde olabilir” diye konuştu.