Dünya üzerinde kalıcı insan yerleşimi olmayan tek kıta olan Antarktika’da bilimsel araştırma yapmak için gezen ve buz dağının tabakasının altına dalan bilim insanları arasında bir Türk de yer aldı. Balinadan foklara kadar yüzlerce deniz canlısının var olması için gerekli besin zincirinin en önemli halkası olan Antarktik Krilli’ni (Euphausiasuperba) daha iyi anlamayı amaçlayan bilim insanları, buz dağının derinliklerine özel donanımlarla indi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü Dr. Noyan Yılmaz,zorlu kış aylarının yaşandığı buzul kıtada dünyanın en zor çalışma koşullarında yaşadı. Dr. Yılmaz,dünyada bu dalışı yapan ilk 10 kişi arasına girdi.
Dalış ekibine alındı
Yerkürenin enerji kaynaklarının azalmasıyla önemi her geçen gün daha fazla anlaşılan Antarktika’ya Türk bilim üssü kurulması için çalışmalar sürdürülürken, yine bir bilim adamımız kıtadaki bilimsel bir çalışmaya katıldı. Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege’de birçok bilimsel araştırmada yer alan İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Bölümü’nden Dr. Noyan Yılmaz, Almanya’nın Alfred Wegener Kutup ve Deniz Araştırmaları Enstitüsü’nün (AWI) Antarktika’da sürdürdüğü çalışmalara davet edildi. Plankton dinamikleri, pelajik besin ağı ve denizel biyo çeşitliliği uzmanı olan Yılmaz, Avrupa Bilim Fonu tarafından verilen Uzman Bilimsel Dalgıç Belgesi sahibi de olduğu için aysberglerin (buz dağı) altına inecek dalış ekibine de alındı.
En zor iklim şartları
‘Polarstern’ adlı buzkıran araştırma gemisi ile 14 Ağustos-16 Ekim 2013 tarihleri arasında düzenlenen Antarktika çalışmalarına katılan Dr. Noyan Yılmaz, dünyanın en zor iklim koşullarında çalıştı. Güney Yarımküre’de kış yaşandığı için sürekli soğukla mücadele eden bilim adamları eksi 60 dereceyi gördü. 11 ülkeden 51 bilim insanını oluşturduğu ekipte deniz biyologları, ozon üzerine araştırmalar yürüten atmosfer kimyacıları, deniz buzul fiziği uzmanları ve oşinograflar yer aldı. Buzul altına inen bilim insanları ise 3 Alman, 2 Güney Afrikalı ve Dr. Noyan Yılmaz’dan oluştu.
Küresel ısınma etkisi
Denizdeki tüm canlıların varlığı için gerekli besin zincirinin ilk ve en önemli halkası olan mikroskobik bir canlı olan ‘krill’leri araştıran bilim insanları, küresel ısınmaya bağlı olarak azalan buzulların ‘krill’ oranına da etkisini ortaya koydu. Buzullar azaldıkça ‘krill’lerin de azaldığını belirleyen bilim adamları, balıkların böylece daha az besleyici değeri olan başka bir canlıyı yediğini gördü.
Buz dağlarının altına dalan Dr. Yılmaz, “Antarktika’da 1.8 derece olan deniz suyunda oldukça katı olan Alman bilimsel dalış standartlarına uygun 60 dalış yaptık. 1 metre kalınlığındaki buza delikler açtık. Buzulların altı 4 bin-6 bin metre derinliğindeydi” dedi.Dr. Yılmaz “Dünyanın en uzak ve zorlayıcı coğrafyasındaki dalışlarla tecrübe kazandım” dedi.
Türk üssü kurulacak
Buzulların erimesi halinde tüm dünyadaki deniz suyu seviyesinde 70 metrelik bir yükselmenin olacağının tahmin edildiğini söyleyen Dr. Noyan Yılmaz, “Beyaz kıtanın geleceği için söz sahibi olmanın tek yolu Antarktika’nın daha iyi anlaşılması yönünde bilimsel katkı sağlamak. Son dönemlerde 29 ülkeye ait 101 bilimsel araştırma üssünün bulunduğu kıtada bir Türk üssünün kurulması gündemde. Ülkemizin orada bayrağını dalgalandırması politik açıdan da çok önemli” dedi. Antarktika’da bilimsel araştırmalar yapan bilim insanlarından İstanbul Teknik Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Burcu Özsoy Çiçek de, “Türk bilim insanları buzul kıtada yaptıkları çalışmalarla göz dolduruyor. Kıtadaki üsleri bulunan ülkelerin hepsi Türkiye’nin dünya bilimine getireceği katkıyı biliyor. Prof. Dr. Bayram Öztürkönderliğinde yürüttüğümüz çalışmalar umarım Türk üssünün kurulmasını sağlayacak” diye konuştu.
Gökhan Karakaş/Milliyet