Son üç yıldır çeşitli nedenlerle gerçekleştirilemeyen Suudi Arabistan milli petrol şirketi Saudi Aramco'nun ilk halka arzı (IPO) için gerekli onay dün verilirken, söz konusu IPO Suudi Borsası Tadawul'da 11 Aralık'ta yapılacak.

IPO için yatırımcılara yönelik şirketin finansal tabloları, faaliyetleri ve yönetimi hakkında kapsamlı bilgilerin yer aldığı raporun 10 Kasım'da yayımlanması planlanırken, hisse fiyatlamasının 17 Kasım'da başlaması ve 4 Aralık'ta Aramco'nun hisse başına nihai fiyatının duyurulması bekleniyor.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Aramco'nun yüzde 5'inin halka arzı sayesinde yaklaşık 100 milyar dolar gelir elde etme hedefini ortaya koyarken, bu hedefin tutturulması durumunda şirketin piyasa değeri 2 trilyon doları bulacak.

Analistler ise 11 Aralık'ta Suudi borsası Tadawul'da yapılacak IPO'nun ardından, Aramco'nun piyasa değerinin yaklaşık 1,5 trilyon dolar olmasını bekliyor.

Söz konusu miktarın bugünkü piyasa değeri 1,14 trilyon dolar olan Apple, 1,1 trilyon dolar olan Microsoft, 878 milyar dolar olan Alphabet ve 294 milyar dolar olan ExxonMobil gibi teknoloji ve enerji şirketlerinin değerlerini geçmesi öngörülüyor.

Dünyadaki her 8 varil petrolün 1 varili Saudi Aramco tarafından üretilirken, şirketin geçen yıl elde ettiği 111 milyar dolarlık net kar, Google'ın ana kuruluşu olan Alphabet, Apple ve ExxonMobil'in 2018'deki toplam net karını geride bıraktı.

Riskler ve endişeler

Aramco'nun IPO'sunun gerçekleşmesi için ABD'li uluslararası yatırım bankacılığı devlerinden JPMorgan, Goldman Sachs, Citigroup ve Morgan Stanley çalışmalarını sürdürürken, şirketin öncelikle yüzde 1-2'lik kısmının Tadawul'da arz edilmesi ve Suudi borsasına yabancı yatırımcıların çekilmesi planlanıyor.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman, ülkesindeki varlıklı şirketlere ve vatandaşlara Aramco hisselerini satın alma çağrısında bulunurken, yatırımcı talebine bağlı olarak 2021'de hisselerin yüzde 3-4'lük kısmının ise Tokyo, Hong Kong, Londra veya New York borsalarına arz edilmesi isteniyor.

İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılmasıyla (Brexit) ile ilgili belirsizlikler ve ABD Kongresinin 11 Eylül saldırıları mağdurlarıyla ailelerinin Suudi hükümetine dava açmasına izin vermesi, Londra ve New York borsalarında Aramco'nun IPO'larının gerçekleşmesiyle ilgili en büyük engeller olarak görülüyor.

Bunun yanı sıra, Aramco'nun Suudi kraliyet ailesine çok yakın olması yönetim yapısıyla ilgili endişeleri beraberinde getiriyor. Aramco'nun Suudi Arabistan'da kalan petrol rezervleri hakkında bilgileri paylaşmaması da şeffaflık konusunda soru işaretleri oluşturuyor.

Aramco'ya 14 Eylül'de düzenlenen saldırı sonucunda ülkenin petrol üretiminde oluşan kesinti, küresel petrol arzının yüzde 6'sını etkilemiş ve petrol fiyatlarında sert artışa neden olmuştu.

Geçen yıl, ABD ve Çin'in ardından dünyada en çok savunma harcaması yapan Suudi Arabistan'ın en değerli şirketi Aramco'nun güvenliği de yatırımcıları endişelendiren konuların başında geliyor.

Petrol fiyatlarının düşük seyretmesi nedeniyle Aramco'nun IPO süreci son 3 yıldır "yılan hikayesi"ne dönerken, Veliaht Prens Muhammed bin Selman IPO'dan elde edilecek gelirlerle petrol ihracatına bağlı ülkesinin ekonomisini çeşitlendirmeyi amaçlıyor.

Vira Haber