6-7 Temmuz 1770’de Rus donanmasının Çeşme’de demirli Osmanlı gemilerine yaptığı baskında batan Yevstafiy adlı kalyonun sırrı ortaya çıktı... Deniz araştırmacısı Mahmut Suner, Çariçe 2. Katherina’nın emriyle St. Petersburg’daki Petro Kalesi’nde basılan 5 ton altın parayı taşıyan geminin 234 yıl önce Çeşme Deniz Savaşı sırasında battıktan sonra talan edildiğini söyledi.

21 gemilik Rus donanmasının savaş bütçesi olarak bastırılan altın paraları taşıyan Yevstafiy kalyonunun ‘Burc-U Zafer’ adlı Osmanlı kalyonuyla çarpışması sırasında battığını ekleyen Suner, yazdığı ‘Derinlerin Sırrı’ adlı son kitabında su altında kalan altınların kimler tarafından çıkartıldığının bilinmediğini vurguladı. Türkiye’nin en ünlü su altı araştırmacısı Emre Omur’un, Kültür Bakanlığı’ndan aldığı define arama izni ile yaptıkları dalışlarda altınların izine rastlamadıklarını ekledi.

‘Aradık ama bulamadık’

Suner, “Rahmetli Emre Omur, Çeşme Deniz Savaşı’nın bilinmeyenlerini araştıran ve arta kalanların ülkemiz topraklarında sergilenmesini arzu eden bir araştırmacıydı. Bunun için Kültür Bakanlığı’ndan araştırma ve define izni aldı. Tüm araştırmalarının masraflarını kendi karşıladı. 1998-2000 arasında defalarca su altına inerek tüm batıkları araştırdık. Rus kalyonundaki 5 ton altının akıbetini düşünmeden duramıyorum. Bu sırrın cevabını bulmak için
2000 yılında Yestafiy’nin sualtı kazısına su altı fotoğrafları çekmem için bulunuyordum. Yevstafiy batığındaki altının izine rastlamadık. Sanırım bizden çok önce talan edildi. Bizim ülkemizde sergilenmeleri için çabaladık ama çoktan kaçırıldığını gördük” dedi.

‘Tarihimizi koruyamadık’

Mahmut Suner, Osmanlı kalyonu ‘Burc-U Zafer’ ile Rus Amiral gemisi Yesvtafiy’in birlikte battığını belirterek, “Zaman içinde özellikle Ruslar ardından da pek çok ülkenin araştırmacısı defalarca Çeşme’de bulundu. Kontrol edilmediği ya da korunmadığı için altınlarla birlikte batıklardan çıkartılan pek çok tarihsel eşya da yurtdışına çıkartıldı. Emre Omur’un en büyük hayali bu batıkların tanıtılmasıydı. Çeşme’deki batıklarımızı koruyamadık” dedi.

Suner, Çeşme Damlasuyu mevkiinde 35 metre derinlikte bulunan Yevstafiy batığının üzerinde çok sayıda insan iskeleti ve Osmanlı levendlerinin eşyalarının da bulunduğunu söyleyerek, “Karşımda kum bulutlarını arasında şekil almaya başlayan 3.5 tonluk bronz topunu görünce çok heyecanlandım. Batığın diğer bölümlerinde kum tabaka kalktıkça, halatların altı dağılmış insan iskeletleri, kol bacak kemikleri, kafatası parçaları, çene kemikleriyle bulunuyordu. Ama ana define yoktu” dedi.

11 bin levent şehit oldu

1768-1774 arasında süren Osmanlı-Rus savaşlarının bir parçası olan Çeşme Deniz çarpışması 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında yaşandı. Osmanlı donanması tamamen yok edilirken 11 bin dolayında levent (Osmanlı deniz askeri) şehit oldu. Ruslar ise sadece 700 kayıp verdi. İnebahtı’dan sonra denizlerde aldığımız en büyük yenilgi olarak kabul edilen Çeşme Deniz Savaşı sonrasında Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Osmanlı devleti ayrıca Karadeniz’i Ruslarla paylaşmak zorunda kalırken, Ruslar Akdeniz’de donanma bulundurma hakkı elde etti.

İddialar ‘Derinlerin Sırrı’nda

Çeşme, Damlasuyu mevkiinde 35 metre derinlikte yatan Yevstafiy kalyonundan 5 ton altın paranın kaybolduğunu söyleyen Mahmut Suner, son kitabı ‘Derinlerin Sırrı’nda iddialarını dile getirdi. 12 sualtı araştırmacısının Türkiye kıyılarında yaptığı araştırmaların konu alındığı kitapta, Türkiye’nin zengin deniz tarihi de gözler önüne seriliyor. Kitapta, Alman denizaltısı U 20’nin Sakarya’daki macerası ve nesli tükenme tehdidi altındaki canlıların davranışları gibi konular işleniyor.

Gökhan Karakaş/Milliyet