Piri Reis Üniversitesi tarafından denizcilik fakülteleri ve yüksekokulları öğrencilerinin tamamlaması gereken açık deniz stajı ile ilgili konular “Açık Deniz Stajı Forumu” nda ele alındı. Forum kapsamında öğrencilerin açık deniz stajı bulmakta yaşadığı sorunlar ve çözümleri, açık deniz stajında eğitim verimliliğini arttıracak yöntemler ve eğitim gemileri konuları ele alındı.  

Forumda “Akademik ve İdari Bakış”ın yanısıra öğrencilerin açık deniz stajı bulmakta yaşadığı sorunlar ve çözümleri, açık deniz stajında eğitim verimliliğini arttıracak yöntemler ve eğitim gemileri konuları da masaya yatırıldı.

Açık Deniz Staj Forumu’nun açılış konuşmasını Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan gerçekleştirdi. Denizcilere çok fazla görev düşüyor”

Prof. Dr. Oral Erdoğan yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı: “Denizcilik yüksek eğitimi ve öğretimi için önemli bir forum planlaması yaptık. Sektörümüzün tanınmış değerli isimleri burada bulunuyor. Denizcilik eğitiminin gerçekleşme yeri olan staj noktasındaki uygulanabilir eksiklikler ve geliştirmeler ile iyileştirmeleri anlamaya çalışacağız. Her gün daha iyi yapmak için uğraşta bulunmamız gerekmektedir. Kardeşlerimiz sınırlarımızı korumak için ciddi bir fedakarlığın içindeler. Sınırları korumak için tereddüt etmeden vatan için gidenleri unutmayalım ve üzerimize düşen görevi yapalım. Bu anlamda denizcilere çok fazla görev düşüyor.”

Prof. Dr. Oral Erdoğan’ın ardından Prof. Dr. Süleyman Özkaynak Dünyada ve Türkiye’de Açık Deniz Stajı Uygulamaları konulu bir sunum yaptı.

Prof. Dr. Süleyman Özkaynak’ın sunumundan öne çıkan başlıklar şu şekilde:

– Kara ve hava taşımacılığına kıyasla daha ucuza büyük miktarda kargo taşıyan deniz taşımacılığı her ülkede önemli bir endüstri olmuş ve olmaya devam etmektedir.

– IMO, Torrey Kanyonu’ndaki deniz kazasını fırsat bilerek, güvenli deniz taşımacılığını sağlamak amacıyla Gemi Adamlarının asgari yeterlilik standartlarını belirleyen STCW Sözleşmesini yürürlüğe koydu.

– Sözleşme özellikle insan faktörünü öne çıkaran 2010 Manila değişiklikleri ile bugünkü şeklini aldı.

– Eğitim gemilerindeki grup eğitiminin ticari gemilerdeki stajlara göre üstünlüğü bulunuyor.

– Açık deniz eğitiminde eğitim gemisi kullanan ülkeler arasında Türkiye de var. Piri Reis Üniversitesi Gemisi 10870 GT kapasiteli. 2015 yılında modifiye edildi. Eğitim gemisi kullanan ülkeler arasında Mısır, ABD, Rusya, Çin, Güney Kore ve Polonya da yer alıyor.

Daha sonra Dr. Öğr. Üyesi Oktay Çetin T/S Piri Reis Üniversitesi Gemisinde Açık Deniz Stajı Uygulaması hakkında katılımcıları bilgilendirdi.

 Oktay Çetin şunları söyledi : ““Piri Reis Üniversitesi olarak amacımız, Türk denizcilerin dünya ticaret filosunda bir marka haline gelerek saygın bir yer almasını sağlamaktır. Eğitim gemimizde her yıl ortalama 200 öğrenciye staj imkanı sağlıyoruz. Bu yıl iki kez staj yaptık. 2 aylık ve 40 günlük olmak üzere. Gemide oluşturduğumuz sistem rektörlük tarafından görevlendirilen kafile koordinatörü ve iki yardımcısından oluşuyor. Hocalarımız denizci ve eğitimci özelliğine sahip. Toplam 172 öğrencimize hizmet verdik. Toplamda 1460 saat staj eğitimi yaptırdık. Bu süreçte 13 limana uğradık. İkinci staj seyrimize 190 öğrenci katıldı. Her üniversiteden 20 ve üzerinde öğrenciye staj imkanı sağlamış olduk. İkinci seyrimizde 1080 saat staj imkanı sağladık.”

Açılış konuşmalarının ardından forumun birinci oturumuna geçildi.

Piri Reis Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan’ın moderatörlüğünde yapılan oturuma ‘Akademik ve İdari Bakış’ başlıklı oturuma Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Eğitim ve Belgelendirme Dairesi Başkanı Cem Erdem, İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır, Piri Reis Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Funda Yercan, İTÜ Denizcilik Fakültesi Dekanı Oğuz Salim Söğüt, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Selçuk Nas, İTÜ Denizcilik Fakültesi Öğr. Üyesi Prof. Dr. Özcan Arslan, Piri Reis Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ali Cem Kuzu, GEMİMO Yönetim Kurulu Başkanı Feramuz Aşkın, Piri Reis Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi Özkan Poyraz ve Gemide staj yapan öğrencilerden Zeynep Bilge Canlı konuşmacı olarak katıldı.

Konuşmacıların öğrencilerin açık deniz stajı bulmakta yaşadığı sorunlar ve çözümleri, açık deniz stajında eğitim verimliliğini arttıracak yöntemler ve eğitim gemileri hakkındaki görüşleri şu şekilde:

“Ticari gemilerde kontrol daha zor”

 Prof. Dr. Funda Yercan : “Eğitim gemimizde staj imkanı tanıyoruz. Öğrencilerimiz daha sonra ticari gemilerde stajlarına devam ediyorlar. Bizim mevzuat ve IMO’nun mevzuatları çerçevesinde eğitim ile ilgili stajların belirli çerçeveleri var. Öğrencilerimizin, eğitim gemilerimizde kontrolü yapılıyor. Ticari gemilerde kontrol daha zor olmakta. Bu konuya dikkat çekmek gerekiyor. Staja gidiyorlar, sonrasında mezuniyetin ardından meslek hayatına geçiliyor. Burada kazanımlarla meslek hayatında daha başarılı olacaklardır. “

“Stajın tamamı eğitim demek”

İTÜ Denizcilik Fakültesi Dekanı Oğuz Salim Söğüt : “İTÜ Denizcilik Fakültesi 1884’ten itibaren zabit yetiştirmeye devam ediyor. Son zamanlarda okul sayısındaki artışla beraber çeşitlilik gündeme geldi. Çoğu ülkede 2-3 denizcilik fakültesi var. Denizcilik kolejleri bunları destekliyor. Bizde denizcilik eğitimi veren fakülte sayısı 16. Gelişmiş ülkelerde idare, eğitim gemi tahsisi yaparak ya da ticari gemi işletmesini tahsis ederek eski Deniz Nakliyatın sistemi ile destek veriyor. Stajın tamamı eğitim demek aslında. Birçok problem ile karşılaşabiliyoruz. Öğrencilerin stajlarını tamamlayıp zamanında eğitime başlayamamaları veya yaz okuluna kalamamaları gibi. Bu durumlar öğrencilerin zamanında mezun olamamasına da neden oluyor. Uzun stajlar konusunda şirketlerini davet ediyoruz. Bize kontenjan veriyorlar. Kendi mülakatlarını yapıyorlar. Şu anda sağlanan kontenjan tüm öğrencileri kapsayacak şekilde.”

“Statik ve dinamik problemler”

Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Selçuk Nas : “Staj ile ilgili sorunları ikiye ayırdık. Statik ve dinamik problemler olarak. Statik problemler, hepimizin aklına gelen ve çözüm yolu hakkında bilgi sahibi olduğumuz konular. Bunlardan biri staj süresi. Deniz hizmeti hesaplanırken 10 aylık çalışma bir yıl kabul ediliyor. Aynı şeyin stajda da sağlanmasını istiyoruz. Staj bulmada sorunlar var. İzmir’de staj bulmak zor. Öğrenci Kariyer Seçim modeli oluşturduk. Şirketlerden talep alarak öğrenci ve şirket taleplerini karşılaştırarak çözüm bulmaya çalışıyoruz. Hiçbir öğrencimiz stajlarda açıkta kalmadı. Staj zamanı konusu biraz sıkıntılı. Haziran ayı Türkiye’deki tüm denizcilik fakültelerinin staja çıktığı ay. 2900 kontenjan oluşturulması gerekiyor. Aralık – Ocak gibi aylar minimumda. Dalgalanmayı boşluklara doğru sürükleyebilirsek sorun çözülebilir. Akademik takvimlerde boşluk yaratmamız lazım. Bunun da temeli STCW. Bunu akademik takvimin dışına çıkartmak daha mantıklı gibi.

Dinamik sorunlar ise stajlarda yaşanan problemler. Öğrenciler üzerinde çalışmalar yaptık. Aldığımız verileri kodlayarak tema haline getirdik. Dört ana başlıkta topladık. İlk sorunumuz şirketlerin stajyer politikası olmaması. İkinci sorun; gemide stajyerle kim ilgilenecek, kim eğitim verecek? Üçüncü sorunumuz; sahipsiz bırakılan görevler. Gemide tanımı olmayan görevler var. İşletme maliyetleri düşürülmesi için kamarotlar gemiden çekildi. Stajyerler: ‘Kamaraları temizlemek zorunda mıyım, paspas yapmak zorunda mıyım’ diyor. Gemilerde sahipsiz bırakılan görevlerin olmaması gerekiyor. Dördüncü dinamik sorunumuz; kültürel farklılıkların gemilerde yönetilememesi. Okulculuk, kayırmacılık gibi sorunlar var. Bu sıkıntılara yol açıyor. “

“Okul gemisi öğrenciler için çok faydalı”

Gemide staj yapan öğrencilerden Zeynep Bilge Canlı : “En büyük sıkıntım stajdı. Stajlarımı okulumuzun gemisinde yaptım. İlk kez staja çıkacak öğrenciler için okul gemisi çok faydalı. Dezavantajlarımız da var. Yük taşımıyoruz. Yük görme fırsatımız olmadı. Ticari gemide staj yapmamız bu anlamda faydalı olacaktır”

“Eğitim gemisi sahibi olmakla işletmek ayrı problem”

İTÜ Denizcilik Fakültesi Öğr. Üyesi Prof. Dr. Özcan Arslan : “25 günlük seyir yapan 90 ya da 120 günlük staj yaptıran geminin maliyeti 2 milyon dolar civarında. Eğitim gemisi sahibi olmak ve işletmek ayrı bir problem. Eğitim gemisi, eğitim ihtiyaçlarının ne kadarını karşılayabiliyor? Bize göre kısa stajın bir kısmını karşılayabilir. Uzun stajın açık deniz gemilerinde yapılması gerekiyor. Kısa staj bulmak son derece zor. Bu durum öğrenciler için büyük bir eziyet. Öğrencilerin mesleğe küsmelerine bile neden olabiliyor. Açık deniz stajlarında bir başka sorun, stajyerin gemideki rolü ve görevi tanımlılık değil. Öğretecek kişilerin çok iyi olması gerekiyor. Bu problemi çizmek için ikinci kaptanların devreye girmesi gerekiyor. Stajın ardından işe girmek de büyük problem oluşturacak. Devletin yapacağı eğitim gemisinde birinci sınıf derslerinin gemi üzerinde olup kısa stajların bu dönemde sayılması gerekir. Şirketler açısından iki ay için öğrenciyi alıp uçakla bir yere gönderip tekrar geri almak da zor. Bakanlıktan teşvik veya destek olabilir. Okulların kontenjanları azaltıp işinize yetecek kadar zabit yetiştirmekle birlikte stajyerlerin mesleğini severek göreve başlaması sağlanabilir. “

“Zabitler stajyerleri unutuyor”

Piri Reis Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ali Cem Kuzu : “Öğrencilerin yaşadığı problemleri tüm sektöre iletmek istiyorum. Gemi sayısı ve bu gemilerde istihdam edilecek stajyer sayısı bakımından öğrencilerin staja çıkabilmesi neredeyse imkansız durumda. Çözümü için fakülteler ve meslek yüksekokulları ve bakanlık çözüm arıyor olsa da bu konuya çözüm getirilemedi. Kısa staj için DTO desteğiyle bünyesine kattığı staj gemisi bu soruna çözüm bulmaya çalışsa da sorun devam ediyor. Stajyer olarak altı ay gemide kalıp köprü üstüne çıkmayan, sadece gemici olarak çalıştırılıp staj defterini açamayan, anahtar tutması yasaklanmış öğrencilerin olduğunu biliyoruz. Zabitlerin görev tanımında stajyerlerle ilgilenmeleri gerektiği unutuluyor. Stajyer olarak gemiye katılan öğrenci stajı boyunca zabitin emir eri olarak görevlendirilince kamarot olarak geri geliyor. Sorunların çözülmesini umuyorum.”

“Kabul edilebilir bir çözüm üretilemedi”

İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır : “Ben 1985 yılında Deniz Nakliyat’ta çalışıyordum. 11 aylık sefer dönüşünde alternatif bulmam gerektiğini düşünürken ticaret bölümüne İngilizce bilen kaptan arandığı haberini aldım. Bu vesileyle Deniz Nakliyat’ta ticaret bölümünden başlayıp bugüne kadar geldik. Staj konusunun denizciliğimizin en önemli sorunlarından biri olduğu ortada. Kendi örneğimiz olduğu için üzerinde duruyoruz ancak ülkede de staj sorunu mevcut. Öğrencilik yıllarımızda eğitim gemisinde kısa stajlarımızı yapıyorduk. Teorik tecrübeler stajda pratikte karşılaştırılıyor. Geçmişte olmayan bir avantaj da var. Şimdi simülatörler var. Bize göre daha hazırlıklı olarak gemilere gidiyorsunuz.

Staj sorununun nasıl çözüleceği ile ilgili yapılmış çalışmalar var. Her platformda çok konuşuldu. Binali Bey, İsmet Yılmaz Bey, Suat Hayri Aka Bey, Özkan Poyraz Bey: ‘Bizim bir veya iki okul gemisi yaptırma planımız var. Sektör bize bu geminin nasıl işletileceği ile ilgili model ortaya koysun’ dediler. Kabul edilebilir bir çözüm üretilemedi. Kaynak israfını toparlayıp çözüm üretilebilirdi.

“KOSDER olarak ideal gemiyi anlattık”

KOSDER yönetimi olarak ( 65. hükümette Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı ) Ahmet Arslan’ı ziyaretimizde okul gemisinin nasıl işletileceği ile ilgili bir çalışma yaptık. Biz tüm dünyadaki örnekleri çıkartarak ‘İdeal okul gemisi böyle olur’ dedik. Sonrasında bütçeyi idaremiz, devletimiz karşılayacak, gemi inşa edilecek ve birilerine işletmeye verilecek. TÜDEV gibi, Türk Okul Gemisi İşletme Vakfı kurulması gerektiğini gerekli mercilere ilettik. Bu bir çözüm olabilir, halen olabilir. Karşılık bulmayınca son bir iki yıldır konuşulmuyor. Ancak devletin bu işin içinde olması gerekir. Devlet yapıcı bir düzenleme bulamazsa sektörler kendi çözümünü kendi işine geldiği gibi bu kadar oluyor diyerek bugünlere geldik. Bu konunun tekrar gündeme getirilerek hayata geçirilmesi için gerekli çalışmaların başlatılması görüşündeyim.

“En az iki okul gemisi kazandırılmalı”

Deniz Ticaret Odası’nda eğitim komisyonumuz var, Staj ve İstihdam Komisyonu da kurduk. Bir yazılım yapıldı. Staj talepleri ile armatörün yazılım talepleri buluşuyor. Oldukça stajyer talebi mevcut. Alışkanlıkları değiştirmek zor. Armatörlerin orayı kullanarak stajyer tahmini 10 da 1 düzeyinde bile değil. Bu konuda yapmamız gereken işler var. Tüm şirketlerin öğrencilere iyi davranmadığı doğru değil. Stajyer, gemide kendini kabul ettirmeli ve şirketlerin stajyer politikasının olması gerekiyor. Stajyer konusunu bir standarda kavuşturmak, Gemi Adamları Disiplin Komisyonu benzeri stajyerlerin sorunlarının ulaşabileceği bir çalışma olabilir. En az iki okul gemisinin denizciliğimize kazandırılması gerektiğini düşünüyorum. İşletme konusunda Deniz Ticaret Odası elini taşın altına koyacaktır.

“Japonya’da iki üniversitenin beş gemisi var”

GEMİMO Yönetim Kurulu Başkanı Feramuz Aşkın : “Staj sorunu bugün çıkmadı. Uzun süredir konuşuluyor. 12 Devlet bir de vakıf Üniversitesi var. Vakıf Üniversitesinin gemisi var. Devlet üniversitelerinin hiçbir şeyi yok. Japonya, dünyanın ikinci büyük filosuna sahip. Sadece iki üniversiteleri var ama iki üniversitenin 5 gemisi var. Bu gemiler devlet tarafından idare edilip, işletiliyor. Türkiye’de bu konuyla ilgili çalışma yok. Denizcilik ile ilgili yapılmış çok fazla bir şey yok. Kolaycılığa kaçıp yükü devletin üzerine atanlardan değilim. Çözüm üretmeye çalışıyoruz. Kadın öğrencilerin gündeme gelmesini sağladık. IMO bu yıl kadınların gücünü gündeme taşırken biz dört yıl önce gündeme taşımıştık. Okul gemisi ile ilgili Ahmet Arslan’a bir proje geliştirdiğimizi ve bakanlığa sunacağımızı söylemiştik. Bakanlığı yük ve sorumluluk gelmiyordu. Maalesef bakanlığa sunduktan sonra dönüş alamadık. Sorunun üzerinden kısa bir şekilde geçmemiz mümkün değil.“

“Tekonoljik bir okul gemisi planlamak lazım”

Piri Reis Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi Özkan Poyraz : “Bizim elimizde STCW Sözleşmesi var. Manila 2010’da Türkiye Cumhuriyeti adına ben imzalamıştım. Bu sözleşme yeni yeni konseptler getirdi. Tüm süreçler şeffaf, sınırları ve süreleri belli bir şekilde belirlendi. Denizcilik eğitimi bölümünde hizmet için denizcilik eğitimi ve okul gemisi denizcilik eğitimi olarak ikiye ayırırsak bu düzen içerisinde mutlaka kombine bir eğitime ihtiyaç var. Stajın büyük bir bölümü ticari gemide yapılıyor. STCW’nin söylemiş olduğu güverte bölümü için 1 yıllık staj Norveç ve Kuzey ülkelerinin problemi olduğu için bizim lisans eğitimi içine giydirilmesinde zorluklar var. Çözmemiz gereken temel sorun, kısa staj olan dört aylık stajı çok büyük olmayan, denizcileri özel olan 2008 yılında IMO tarafından yayınlanmış okul gemisinde yapmak lazım. Yapmamız gereken, Piri Reis Üniversitesi ve İTÜ’nün elinde gemiler var. Devletin de daha önce bütçesine girmiş olan projesi var. Dört aylık kısa staj süresini öncelikle Piri Reis’in okul gemisi ile bir süre sürdürmek lazım ama mutlaka bütçeye konulmuş olan bir okul gemisinin okul gemilerinin idaresini yürüten bir makam olan Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye kabotajında çalışabilecek nitelikte bir okul gemisi eğitim programının olması gerektiğine inanıyorum. Teknolojik bir okul gemisini planlamak lazım, mevcudu da Piri Reis Üniversitesi olarak bu gemimizi yaşatabilmek ve diğer üniversitelerimizle paylaşabilmemiz gerektiğini düşünüyorum. “

“Staj sorunu farklı açılardan ele alınmalı”

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Eğitim ve Belgelendirme Dairesi Başkanı Cem Erdem : “Bir hedefe doğru gittiğimize inanıyorum. Staj sorunu farklı açılardan ele alınmalı. Sadece eğitim gemisi sorununun çözülmesi, eğitim programı sorununun çözülmesi tek başına çözüme ulaştırmayacak. Senede 2600 öğrenci mezuniyeti kapasitesi var. Öğrencilerin staja çıktığı dönemlerde eğitim gemisinin de sorunu çözmeyeceği ortada. Okulların sayıları ile ilgili sürekli eleştiriye maruz kalıyoruz. Büyük bir devletiz, Nüfusumuz fazla. Öğrencilerimizin çeşitli mesleklere yönlenmesi gerekiyor. Okulları belli sayıda tutmalıyız ancak öğrencilerimizin nitelikli mezun olmasını hedefliyoruz. Öğrenci arkadaşlarımızı güzel şekilde mezun etmenin çaresine bakmamız gerekiyor. Açık deniz stajlarının yıl içinde dengeli olarak dağıtılması bizim kabulümüzdür. Bu çalışmayı Yüksek Öğretim Kurumu yapar. Bakanlığımıza gelirse olumlu anlamda değerlendirebiliriz. 10 aylık stajın bir yıl sayılması STCW sözleşmesine göre pek mümkün değil.

Köprü üstünde makine teknikleri gelişti. Gelişmiş simülatörlerimiz var. Bu eğitimleri etkin kullanacağımız şekilde uygularsak 12 aylık deniz eğitiminin köprü üstü ve makine simülatörü ile yapılırsa bu iki ayı deniz stajında sayabiliriz. Bunu yapan bazı ülkeler var. Bu sorunun bu şekilde çözüleceğine inanıyoruz. Böyle bir model kurulursa sorun çözülecektir. Eğitim gemisi uzun zamandır bakanlığımızın gündeminde. İşletim modelinin nasıl olacağı ile ilgili sorun önümüze çıkıyor. Yapılmış bir eğitim gemisinin kiralanması, işletilmesi gibi modeller bize soruldu. Bunun üzerinde çalışmamız gerekecek. Ne olursa olsun inşa edilecek geminin sürdürülebilir bir işletim modeli olması lazım. Bize modeller sunuluyor. Bu modellerin kanun ile altyapısının kurulması lazım. Yönetimler ve bakış açıları değişiyor. Milli kaynaklarımız israf edilmemeli. Ciddi bir yatırım ve yatırım sonucunda sorunun çözülmesi gerekiyor. 6500 mezun kapasitesinde eğitim gemisi yüzde 100 çözüm olmayacak. Eğitim gemisi sayısını artırarak sorunu tamamen çözmemiz lazım. Bakanlık olarak etüt proje çalışmalarını sürdürüyoruz. Sürdürülebilir işletme modelini bulup kaynak alıp eğitim gemisini öğrencilerimizin kullanımına sunabiliriz.”

Vira Haber