Küresel ticarette Noel hazırlığı bu yıl erken başladı. Pandemi nedeniyle geçen yıl tedarikte yaşanan aksamalara bağlı olarak Noel öncesi rafları dolduramayan küresel alıcılar, benzer bir durum yaşamamak için bu yıl siparişleri öne çekerek stok tutma telaşına düştü. Uzmanlar, ticaretin hızlanmasının konteyner piyasasında yeni bir krize neden olabileceğini, ekipman sıkıntısının yanı sıra son bir buçuk yılda yüzde 300’e varan oranda yükselen navlunun da yeni bir artış trendine gireceği uyarısında bulunuyor.

Gemi yüklemeleri ağustosta başlıyor

Dünyanın en büyük konteyner operatörlerinden MSC'nin Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek, küresel ticarette ve konteyner piyasasında yaşanan son gelişmeleri DÜNYA’ya değerlendirdi. Dilek, yaz dönemi nedeniyle ithalat yüklemelerinde düşüş yaşanırken, ihracatta talebin güçlü olduğunu vurguladı. Ağustos ayında ise küresel ticarette hızlanma beklendiğini aktaran Dilek, tedarikte geçen yıla benzer sıkıntılar yaşamak istemeyen küresel alıcıların, Noel’e yönelik alımlarını birkaç ay öne çektiklerini kaydetti. Barış Dilek, “İhracattaki talep nedeniyle navlun da güçlü seyrediyor. Ancak eylül ayı itibariyle daha da güçlenecek dış taleple navlunun yeni bir artış trendine gireceğini öngörüyoruz. ‘Christmas’ sezonu bu yıl beklenen sorunlardan kaçabilmek adına daha erken başlayacak. Normalde Çin- ABD arası Christmas yüklemelerinin eylül ve ekim aylarında yoğun olurdu. Bu yıl ise yüklemelerin ağustos ayında başlaması bekleniyor” diye konuştu.

Lojistikçiler kapasite artırma telaşında

Beklenen talep artışı konteyner operatörlerini de gemi ve ekipman yatırımı konusunda harekete geçirdi. Dünya devi Maersk, özellikle transpasifik hattına ekstra gemiler koymaya başladı. Barış Dilek, eylül ve ekim aylarında piyasada özellikle bazı ekipman türlerinde yeni sıkışmalar yaşanabileceği uyarasında bulundu. Dilek, “Christmas öncesi gemiler ve ekipman Çin-ABD arasına çekilir. Dolayısıyla Akdeniz ve Avrupa’da artacak talebe karşın ekipman ve kapasite kalmayabilir. ABD’nin bizden ve Avrupa’dan alımları artacak, ama bu artışa yetecek ekipman ve kapasite, ‘o gün’ olmayabilir. Biz MSC olarak müşterilerimizle koordinasyon içinde planları şimdiden yapıyoruz” dedi. Diğer taraftan konteyner operatörlerinin yanı sıra bazı büyük forwarder şirketlerinin de Noel’e hazırlık için konteyner ve gemi kiralama yatırımlarına soyunduğu öğrenildi.

Barış Dilek, şu anda nispeten daha stabil olan konteyner navlununun önümüzdeki aydan başlayarak, özellikle de eylül ayı itibariyle yeni bir artış trendine gireceğinin sinyallerini verdi. Dilek, “Gemiler ve ekipman, mevcut talebe yetişmekte zorlanıyor. Talep daha da artınca arz yetersiz kalacağından navlunda artış kaçınılmaz görünüyor” dedi. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Danışmanı Prof. Soner Esmer de talebin artmasından dolayı arzın yetersiz kaldığını ve bu durumun navlunu yukarı çekeceğini söyledi.

Varyantlar belirleyici olacak

UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Barış Dillioğlu, konteyner piyasasında salgın sürecinde ortaya çıkan Delta gibi varyantların çok belirleyici olacağını ifade ederek, “Konteyner navlununda yakın dönemde bir düşüş olmasını beklemiyorum. Ancak salgın devam ederse navlunda yükselme bekliyorum. Diğer taraftan, küresel piyasalarda tüketim çoğalıyor. Artan lojistik talebi de navlunları etkileyecektir” diye konuştu.

Tehlikeli maddede navlun 25 bin dolara dayandı

Salgın nedeniyle küresel konteyner piyasasında başlayan navlun ve konteyner krizinde sular durulmuyor. Son bir buçuk yılda yüzde 300’den fazla artan 40’lık konteyner navlunu Uzakdoğu- Avrupa hattında 15 bin doları aştı. Türkiye’nin içinde bulunduğu Uzakdoğu-Doğu Akdeniz hattında da navlun 14 bin dolara dayandı. Diğer yandan Çin-ABD navlunu da 15 bin doların üzerine çıktı. Çin lojistik portalı Shipping Gazette’nin haberine göre Hong Honglu üreticiler, denizcilik sektöründeki gecikmelerden dolayı büyük sorunlarla karşı karşıya. Hong Kong Endüstrileri Federasyonu Başkan Yardımcısı Steve Chuang, nakliyede yaşanan gelişmelerin Hong Kong'daki yerel üreticiler için büyük sorunlara neden olduğunu ve milyonlarca dolarlık nakit akışını etkilediğini söyledi. Sorunun sadece navlundaki artış olmadığını vurgulayan Steve Chuang, yüksek navlun ücretlerini vermeyi göze alsalar da gemi rezervasyonu için on haftaya kadar beklemek zorunda olan üreticiler olduğuna işaret etti. Özellikle Çin’den ABD’ye tehlikeli madde gönderen üreticilerin ‘fahiş’ navlunlarla karşılaştığını belirten Chuang, lojistikte yaşanan sıkıntıları şöyle anlattı: “ABD'ye 40’lık konteyner navlunu tehlikeli mallar (DG) için 25 bin dolara dayanmış durumda. Bazen rezervasyon için haftalarca beklemeniz gerekiyor. Lityum pilli de tehlikeli madde kapsamına giriyor. Lityum pilli herhangi bir elektrikli ürün anlamına geliyor. Şirketim içinde birçok lityum pil bulunan yenilenebilir enerji depolama ürünleri üretiyor, bu yüzden gerçekten büyük bela. Nakliyeciler ve taşıyıcılar ne teklif ederse onu ödeyeceğiz, ancak hala konteyner yok ve biz beklemek zorundayız. Bazı taşıyıcılar, çok iyi iş yaptıkları için DG ürünlerini bile kabul etmeyecekler. Ürünlerimizi nakliye yüzünden fabrikalarda bekletiyor olmamız da çok maliyetli. 40'lık bir konteynerin hava yoluyla taşınması için yarım milyon dolar isteniyor. Aynı şekilde, Çin Avrupa demiryolu taşımacılığının kapasitesinin hala çok düşük. Bu arada, Hong Kong'daki liman tıkanıklığı da kötüleşiyor.”

Türkiye'den en çok hediyelik eşya siparişi arttı

Sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, Noel dönemine hazırlık amacıyla küresel ticarette başta hediyelik eşya olmak üzere makyaj malzemeleri, kırtasiye ürünleri, ev eşyaları, yılbaşı ağacı ve tekstil ürünleri siparişlerinde artış yaşanıyor. Lojistik tarafında normal zamanda eylül sonu ya da ekim ayında başlayan Noel yüklemelerinin bu yıl 1 Ağustos'ta başlayacağı belirtiliyor. Hatta bazı gemilerin şimdiden dolduğu, haftaya sefere çıkacağı ifade ediliyor. DÜNYA'ya konuşan Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Öksüz, 2020’de pandeminin ilk yılı olduğu için gümrüklerde ciddi sıkıntılar yaşandığını ve malların gümrüklerde kaldığını hatırlatarak, “ABD’deki Noel döneminde rafl ar boş kalmıştı. Bu yıl artan navlun maliyetleri karşısında ve son dakika yine malların gümrükte kalmaması için talepler öne çekildi” açıklamasında bulundu. ZÜCDER Başkanı Mesut Öksüz, kendi ürün gruplarında daha çok hediyelik eşya kısımda bir artışın söz konusu olduğunu ifade etti. Türkiye’den diğer ev eşyaları, yılbaşı ağacı ve tekstil ürünleri siparişlerinin de artması bekleniyor.

İthalatçıya ‘Avrupa’dan ve karayoluyla alım yapın’ tavsiyesi

Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Başkanı Emre Eldener, küresel ticaretin yüzde 80’inden fazlasının yapıldığı denizyolu taşımacılığında navlundaki artışın durulmadığına ve ekipman sıkıntısının devam ettiğine vurgu yaparak, Türk ithalatçısına çeşitli tavsiyelerde bulundu. Emre Eldener şunları söyledi: “Denizyolunda fiyatlar durulmuyor. Navlun hala çok yüksek. Aşılamanın yaygınlaşmasıyla artan talebe konteyner yetişmiyor. Konteyner nakliye maliyetlerindeki artış yüzde 300'ü geçmiş durumda. Konteyner bulmakta hala zorluk yaşanıyor. Bir ülkeye giden geminin salgın nedeniyle zamanında geri gelememesinin yanı sıra Süveyş Kanalı krizi sonrasında firmaların değişen stratejileri de piyasayı zorluyor. Stok eğilimi arttı. Tüm müşterilerimize özellikle ithalat yaparken tedarikçilerini navlun ve mal bedelinin toplam tutarına bakarak seçmelerinin en doğru karar olacağını söylüyorum. Son dönemde Avrupa’dan karayolu ithalat rakamları çok uygun. Türk alıcılar eğer mal bedelleri de uygunsa AB’den alım yapsınlar, transit süre de kısa olduğu için stok ve finansman maliyeti düşük olur. Ayrıca gümrük vergisi de ödemezler.”

Vira Haber