Günümüzde KOBİ’ler, tüm dünyada ekonominin lokomotifi olarak görülmektedir. Özellikle ihracat ve istihdam açısından önemli bir paya sahip olan KOBİ’ler, ülkemizde de aynı işleve ve tanıma sahiptir.

Her geçen gün farklı birçok tanımı bulunan "KOBİ nedir?" sorusunun cevabını KOSGEB vermektedir: "imalat sanayinde, hisselerinin %25'in fazlası büyük işletmelerin elinde olmayan, 1'den 250'ye kadar işçi çalıştıran" şirketlerdir.

KOBİ kavramına çalışan sayısı, satış miktarı, sermaye miktarı, çalışma alanı, maaş dağılımı, üretim miktarı gibi birçok ölçüt etkendir. En genel ölçüt kavramları ise firma çalışan sayısı ve firmanın cirosudur.

KOBİ denildiğinde sadece kısıtlı bir tanımdan ziyade, bir bütünü ele almak daha doğru olur. Çünkü KOBİ kapsamına 3 farklı birim girmektedir. Bunlar; Mikro ölçekli işletmeler, küçük ölçekli işletmeler, orta ölçekli işletmeler

• Mikro Ölçekli İşletmeler: Bünyesinde yıllık 10 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 1 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsamaktadır.

• Küçük Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 50 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 5 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsamaktadır.

• Orta Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 250 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 25 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar.

KOBİ'lerin Özellikleri

• Daha az yatırımla daha çok üretim ve ürün çeşitliliği sağlamaktadır.

• Daha düşük yatırım maliyetleriyle istihdam imkânı yaratmaktadır.

• Yapıları itibariyle ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenmektedir.

• Talep değişikliklerine ve çeşitliliklerine daha kolay uyum gösterebilmektedir.

• Teknolojik yeniliklere daha yatkındır.

• Bölgelerarası dengeli kalkınmayı sağlar.

• Gelir dağılımındaki çarpıklıkları asgariye indirir.

• Ferdi tasarrufları teşvik eder, yönlendirir ve hareketlendirir.

• Büyük sanayi işletmelerinin vazgeçilmez destekleyicisi ve tamamlayıcısıdır.

• Politik ve sosyal sistemlerin denge ve istikrar unsurudur.

• Demokratik toplumun ve liberal ekonominin ana sigortalarından biridir.

KOBİ'lerin Ekonomik Kalkınmadaki Rolü

KOBİ'lerin ekonomik kalkınmadaki rolleri ülkeden ülkeye farklılıklar gösterebilmektedir. Bu farklılıkların nedenleri arasında ülke ekonomilerinin yapısı, sektör yapıları sayılabileceği gibi siyasi otoritelerin politikaları da çok önemli bir yer tutmaktadır. KOBİ'leri koruyucu politikalar yerine verimliliğini arttırıcı politikalar uygulanırsa ekonomik kalkınmaya olan etkileri daha fazla olacaktır. Bu işletmelerin istihdam yaratma konusundaki becerileri ve nispi olarak daha düşük ücret sevileri ile işçi çalıştırmaları, üretim maliyetlerini aşağı çekerek gelişme yolunda önemli bir etkidir. İşsizlik oranının azaltılıp kalkınmanın hızlandırılabilmesi için KOBİ'lerin özendirilmesi oldukça önemlidir.

 KOBİ'lerin Ekonomik Kalkınmadaki işlevi

• Firmaların birbirleriyle bağımlı çalışmalarını sağlayarak ve rekabet yaratarak ekonomiye dinamizm kazandırmaktadır.

• Yeni iş imkânları sağlaması ve istihdam yaratmaktadır.

• Esneklikleri sayesinde yeniliklerin teşviki sağlanmaktadır.

• Bölgesel kalkınmayı güçlendirerek dengeli kalkınmayı sağlamaktadır.

KOBİ’ler, dinamik yapılardır. Ancak dinamik yapıda olmalarına karşılık, ciddi sorunlarla da karşı karşıyadırlar.

KOBİ’lerin üretim, pazarlama, finansman başta olmak üzere, yeni ekonomi modelinde, kurumsallaşma, kalite, rekabet, bilgiye ulaşma, eğitim, yeniden yapılanma, planlama, doğru hedefler ve stratejiler belirleme, yönetim, Ar-Ge, NANO Teknolojiler, inovasyon, kalite, sertifikasyon, insan kaynakları yönetimi, toplam kalite Yönetimi, kaizen,kredi kaynaklarına rahat ulaşımgibi pek çok konuda sorunları vardır.

KOBİ’ler global pazarda başarılı olmak için, karşılaştıkları sorunları çözmek zorundadır ve bu konuda KOBİ’lerin yapması gereken çok işler vardır.

Uluslararası pazarları tanımak, takip etmek, fuarları gezmek, aynı şekilde çeşitli sivil toplum örgütlerine (NGO) üye olmak, seminer, konferans gibi toplantıları takip etmek, çalışanları sürekli eğitime tabi tutmak, rekabeti öğrenmek, maliyetleri azaltmak, stoksuz çalışmak gibi konulara ciddi anlamda ilgi göstermelidirler.

Ayrıca, devlet desteklerinden yararlanmak (Sanayi Bakanlığı – KOSGEB – Dış Ticaret Müsteşarlığı – Hazine Müsteşarlığı – TÜBİTAK – Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı – Diğer ilgili kurumlar), AB Hibeleri ve diğer hibe desteklerini bilmeleri de önemlidir.

Kalkınma Ajansları, KOBİ Girişim Sermayesi, Kredi Garanti Fonu gibi kurumlar üzerinden verilen finansal destekleri takip etmeleri gereklidir. İlaveten, KOBİ’lere bütün bankalar, diğer finans kurumları da hizmet vermek için yarış halindedir.

Tabi bütün bunlardan faydalanabilmek için proje geliştirmek, proje yönetim döngüsünü kullanmak da çok önemlidir. KOBİ’ler, bu çalışmaları yaparken bazen kendi başlarına bu çalışmaları yapmak da zorlanabilmektedir. Bu nedenle de nitelikli, yetenekli ve güvenilir danışmanlık kurumlarıyla çalışmalarında fayda vardır.

Türkiye, KOBİ’ler açısından çok önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin değerlendirilmesi, Türk Sanayinin özellikle Gümrük Birliği (GB) sonrasında, Avrupa Birliği’ne (AB) uyum sağlayabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

KOBİ’lerin başlıca sorunlarının, özellikle de yönetim sorunlarının, belirlenmesi ve sorunlara ilişkin etkin çözüm önerileri geliştirilmesi gerekmektedir. KOBİ’lerin meydana getirdiği kesimin önemi kadar, karşı karşıya bulundukları, çözümü gerektiren bir dizi sorunlarının varlığının anlaşılması ile bu konuda Kamunun AB müzakere sürecinde ekonomimizin lokomotifi olan KOBİ’ lere yönelik desteklerini “AB KOBİ ve GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASI” ( eski AB ORTAK SANAYİ POLİTİKASI ), AB ORTAK TİCARET POLİTİKASI ve AB ORTAK REKABET POLİTİKASI’ na uygun yasal ( mevzuat ) , ekonomik ve finansal enstrümanlarla desteklemeyi artırarak sürdürmesi gereklidir.

KOBİ’ler İçin Faydalı Bazı Web Sayfaları

Dr. Uğur ÖZGÖKER

İGİAD İstanbul Girişimci İşadamları Derneği , Rekabet Derneği İstanbul Şubesi ve Deniz Kültürü Derneği Genel Sekreteri, Tüketiciler Derneği AB ve Rekabet Komisyonu Başkanı

AREL Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi