Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, ''2023'e Doğru Özel Ekonomi Bölgeleri Çalıştayı'' kapsamında geldiği Gaziantep'te, gazetecilerin Suriye ile ilişkilere ilişkin sorularını yanıtladı.

Çağlayan, Suriye ile ticarette bir etkilenme olduğunu, bunun son aylarda daha ciddi şekilde yaşanmaya başlandığını, 2011'in ilk 10 ayına bakıldığında ihracatta yüzde 7'lik bir azalma bulunduğunu ifade etti. Kasım ayıyla beraber daha dramatik düşüşler başladığını, ay bazında kasım ayı itibariyle yüzde 40'a yakın bir düşüşün söz konusu olduğunu bildiren Çağlayan, ''Suriye vatandaşlarının ve Suriye'de iş yapan gerek Suriyeli gerek Türk iş adamlarının hiçbir şekilde bu işten menfi etkilenmemesi için çok hassas davrandık'' diyekonuştu.

Suriye yönetimi tarafından çok farklı tavırlar ortaya konduğunu, ''güya, sözüm ona çocuğun bile inanmayacağı bir takım sebeplerle'' araçların girişinin engellendiğini, bunun yapılmasıyla aslında Suriye'nin kendi ticaretini engellediğini, Suriye'nin serbest ticaret anlaşmasını askıya alacağını söylediğini, bundan zarar gören tarafın da Türkiye olmayacağını ifade eden Çağlayan, şöyle konuştu:

''Türkiye mutlaka ufak tefek problem yaşayacaktır ancak bu işin asıl muhatabı Suriye tarafı. Neden? Türkiye'den Suriye'ye, Suriye'den Türkiye'ye ürünihracatına baktığımız zaman zaten burada her şeyi görürsünüz. Suriye'den ihracatımızın neredeyse yarısı petroldü, ham petrol olarak işleyip tekrar geri satıyorduk ve bunun yanı sıra da tekstirüze iplik başta bazı konular olmak üzere bazı mamuller ithal ediyorduk ve Suriye, Türkiye'ye olan ihracatını iki katına çıkarmıştı. Yani yüzde 55'lik bir artış olmuştu geçen sene itibariyle.''

Bakan Çağlayan, Suriye'nin böyle bir ortamda ülke olarak vergileri arttırmak değil düşürmek mecburiyetinde olduğunu dile getirdi.

Suriye yönetiminin aldığı kararları hayret ve şaşkınlıkla izlediğini ifade eden Çağlayan, ''Niye, tekrar ifade diyorum. Yani Ekonomi Bakanı olarak bu işin içinden gelen biri olarak, yapılan uygulama şu anda maksadı aşan bir hale gelmiştir. Kendi halkını cezalandırıyor. Sen zaten para bulamıyorsun'' diyekonuştu.

Çağlayan, Suriye'nin elindeki kaynakların oldukça kıt olduğunu, diğer taraftan transit geçen araçlarda giriş çıkışlar için 600-670 dolar para aldığını, bunun iki katına çıkması durumunda, transitin Suriye'den geçirilmek zorunda olunmadığını vurguladı.

Müsteşar yardımcısı ve lojistikle ilgili daire başkanının 3 gündür Mısır'da olduğunu, Sanayi ve Ticaret Bakanı olan arkadaşıyla görüştüklerini, pazartesi günü ise Ulaştırma Bakanlığı ile ciddi toplantılar yapacaklarını dile getiren Çağlayan, şöyle devam etti:

''Şimdi bizim Mısır üzerinden Mersin'den İskenderiye'ye, Mersin'den Porsaid'e iki gidiş yolumuz var. İskenderiye'ye gittiğimiz zaman İskenderiye'den güneye doğru inip Safaga Limanı'na, Safaga Limanı'ndan tekrar Kızıldeniz'den geçerek Suudi Arabistan ve Dubai Duba'dan da Ortadoğu coğrafyasına girebiliriz bir. İki, bizim yıllık transit olarak o bölgeye yaklaşık 40 bine yakın geçişimiz var ama bunun yüzde 70'lik kısmını Ürdün ve Suudi Arabistan teşkil ediyor. İkinci alternatif bizim Lübnan'a yapmış olduğumuz ticarette. Biz hemen Mersin Beyrut Ro-Ro seferleri başlatıyoruz. Bir iki gün içinde, yarın falan başlayabilir. Akdeniz İhracatçı Birlikleriyle beraber bunu yapıyoruz. Üçüncü alternatif tekrar Mersin Limanı'ndan Porsaid'e inip buradan süratli bir şekilde Süveyş Kanalı'ndan güneye inmek mümkün olduğu gibi Süveyş Kanalı'ndan tekrar kara yoluyla Akabe'ye geçme imkanına sahibiz. Bir başka güzergah olarak Irak Habur ki Habur'daki geçiş trafiği biraz düzenlendi. Düzenlenecek, yani yolcu geçişleri, biraz daha trafiği belirli günlerde yer verilecek dolayısıyla ticari araçların girişleri ve kamyonların, tırların geçişine daha fazla ağırlık verilecek. Buradaki geçişler konusunda bütün alternatiflerin hepsi şu anda masada, masada olmaktan öte hepsi şu anda imalat hattında, üretim hattında. Bu konuda Dışişleri Bakanlığımız devrede.''

-''Sınır kapısında yaşanan beklemeler''-

Bakan Çağlayan, Türk nakliyecilerin yaşamış olduğu sıkıntının bu sınır kapısındaki beklemelerden kaynaklandığını, kendilerinin tedbirleri açıklamasının ardından aynı gün akşamında hemen kapının açıldığını ve araçların alınmaya başlandığını vurguladı.

Araçların içeriye alınmaya başlamasının ardından başka tedbirler konulduğunu, aracın uzunluğundan tonajına, yaşına varıncaya kadar çeşitli tedbirler konulduğunu dile getiren Çağlayan, şunları söyledi:

''Başından beri söylüyorum, yani bizim elimiz armut toplamıyor, biz boş değiliz, biz de buna çok daha çok daha şiddetli tepki verme durumundayız ve daha güçlüyüz. Bu anlamda bütün adımlarımızı atarken Suriye yönetiminin kendi halkını cezalandırdığı pozisyona düşmek istemiyoruz. Bundan dolayı birçok model gerçekleştirdik ve şimdi bu geçişten sonra UND ile bütün ilgili bakanlıkların müsteşarlığıyla benim başkanlığımda bir toplantı yaptık ve güzergahları belirledik, hadi işiniz rast gelsin dedik. Tabi by-pas bu dediğim gibi stent falan da yok bunda, direkt yeni damarları, yeni yolları oluşturarak bunları yaptık. Bunlar var olan fakat kullanılmayan yollardı veya kullanılmasında çok fazla lüzum görülen yerler değildi.

Yani nakliyecilerimize şunu söyledik; bir iki gün geç yükleyin bizden haber bekleyin, hemen yüklemeyin, ne olacak gidip sınır kapısında beklemektense varsın iki üç gün ihracat yerinden geç yüklensin, ama rahat gitsin diye. Tahmin ediyorum ki pazartesiye kadar ciddi manada bununla ilgili sorunlar ortadan kalkacaktır. Şu anda zaten kan deveranı başladı bir problem yok ama biz de Suriye araçlarına transit geçişlere mukabil tedbirler aldık.''

-Serbest ticaret anlaşması-

Bakan Çağlayan, serbest ticaret anlaşmasının kendi bakanlığı bünyesinde olduğunu, anlaşmanın askıya alınmasını tam üç gün beklettiğini, imzalamadığını ifade etti.

Bunu ''hatadan geri dönerler, ben de karşı tedbir almış olmayayım'' diyerek beklettiğini ancak Suriye'nin son derece kararlı olduğunu gördüklerini bildiren Çağlayan, şöyle devam etti:

''Bunun üzerine Başbakanlığımıza serbest ticaret anlaşmasının bizim tarafımızdan da askıya alınması ve aynı şekilde tarım ürünlerine vermiş olduğumuz tavizlerin kaldırılmasıyla ilgili kararnameleri biz de sevk ettik. Kararnamelerimiz sayın Başbakanımıza intikal ettirildi. Sayın Başbakanımız ya imzaladı ya da imzalayacak ve süratle Cumhurbaşkanımızın imzasıyla beraber biz de aynı şekilde serbest ticaret anlaşmasının tarım ürünlerine vermiş olduğumuz tavizleri askıya alıyoruz. Bakın biz tarım ürünlerinde Avrupa Birliği'ne taviz vermemiş bir ülkeyiz ama buna karşılık Suriye'ye taviz verdik, şimdi onları da geri alıyoruz.

Bizim Suriye ile aramızda yatırımların karşılıklı korunması ve teşviki anlaşması var; anlaşma ülkelerin karşılıklı birbirlerinin yapmış oldukları yatırımların devletlerin garantisi altında olduğunu gösteriyor. Bizim orada yatırım yapanlar ki yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırımımız var. Bu bir milyar dolarlık yatırımın tamamı Suriye devletinin garantisi altındadır, taahhüdü altındadır ve o yapılan da onların oradaki şerefidir, onurudur. Orada iş yapanlar dahil olmak üzere söylüyorum. Bu çerçevede firmaların hepsini davet ettim arkadaşlarla görüştüm hala görüşüyorum insanlarla.''

Çağlayan, Suriye'nin sadece petrol ihraç eden değil bunun yanında sanayi ürünleri ihraç eden bir ülke, üreten bir ülke olması gerektiğini dile getirdi. Çimento yatırımlarıyla ilgili olarak yatırımların beklediğini o yatırımların hepsinin anlaşmalardaki mevzuat çerçevesinde işleme tabi olduğunu belirten Çağlayan, şunları söyledi:

''Bankalar konusuna gelince, şu ana kadar bana intikal eden bir sıkıntı yok, ki ben aslında bu konunun konuşulmasını bile doğru bulmuyorum. Ben bankalara şunu söylemek istiyorum ki, şu anda bizim Suriye'ye ihracatımız devam ediyor. Bizim Suriye yapmış olduğumuz tır kalevi araçlarımız hiçbir engelle karşılaşmaksızın Suriye'ye gidiyor. Sadece ifade ediyorum vergiler değişmiştir, vergilerin değişmesi de kendi maliyetlerini bir yerde arttırıyor. Yani Suriye ile bizim ticaretimizde bir kesilme yok durma yok, bizim size bahsettiğimiz şey transit geçişler için. 0 ile 30 arasındaydı, şimdi 0 ile 60'a çıktı.

Değişik ürünlere göre oluyor ama tekrar ifade ediyorum bu maliyetler onlara yazıyor. Çünkü Türkiye Suriye'nin en ucuza kaliteli mal ithalatı yapmış olduğu ülkedir ve tekrar bakın altını çiziyorum şu anda bizim Suriye ile ticaretimiz durmamıştır, Suriye ile ilgili ticaretimiz devam ediyor. Volümü biraz azalmıştır ve bu devam da edecektir. Ticaretin kanalları hele hele özellikle başından beri insani malzemeler temel ihtiyaç maddeleri konusunda hiçbir üründe kısıtlama olmamıştır. Zaten biz de hiçbir ürüne kısıtlama koymadık ve koymuyoruz da. Bankaları şu anda ilgilendiren daha somut birşey yoktur. Ticaretin bütün mekanizmaları geçerli, sadece onların yapmış olduğu serbest ticaret anlaşmasının askıya alınması ve bundan itibaren vergilerimizin yükselmesi araçlarla ilgili özellikle, bilhassa transit geçişlerde yapılan kısıtlamalar ve onların getirmiş olduğu ayakbastı parası. Onun dışında ticaretimizin normal akışı devam ediyor.''

Bakan Çağlayan, bölgedeki esnafın serzenişleri olabileceğini ancak şu anda destek gerektirecek bir konu olmadığını vurguladı.

Suriye'den gelmek isteyenlere kapılarının açık olduğunu, vizesiz geçiş konusunda hiçbir sıkıntı olmadığını, o konuda herhangi bir engellemenin söz konusu olmadığını dile getiren Çağlayan, yatırım ve ihracat sigortasına ilişkin bir soru üzerine ise şunları anlattı:

''Eximbank bunu düşük fiyatlarla yapıyor. Ben Mısır'a veriyorum, Mısır'a yaptığımız 2 milyar dolarlık ihracatımızda komik ve acıdır ki sadece 1,5 milyon dolarlık bir ihracat, sigorta kapsamındaydı, bunun için ihracatçımız için bir destek mekanizması yapmıştık. İhracat sigortası yaptıranlara biz ciddi bir destek vereceğiz.

Bizim nakliyecimize, sanayicimize, tüccarımıza, hiçbir şekilde yük gelmesine gönlümüz razı olmaz. Şimdi bu bahsetmiş olduğum güzergahlarda alternatif güzergahlarda ihracatçımızın nakliyecilerimizin herhangi bir şekilde nakliyeden doğan maliyet artışları olursa biz bununla ilgili çalışmaları yapıyoruz.''

-Dünyada Türk özel ekonomik bölgeleri-

Bakan Çağlayan, dünyanın çeşitli ülkelerinde de özel ekonomi bölgeleri kuracaklarını ifade etti.

Çağlayan, özel ekonomi bölgelerine ilişkin şu bilgileri verdi:

''Dünyanın çeşitli ülkelerinde biz Türk özel ekonomik bölgeleri kuracağız. Çin'de, bakın iddia ederek söylüyorum bunu, Hindistan'da, Rusya'da, dünyanın birçok ülkesinde artık biz Türk olarak da yurt dışında özel ekonomik bölgeler kuracağız. Nereden peki bu konuya çıktık biz. Fiili ve fiziki imkansızlıklar neticesiyle Türkiye'de üretemeyeceğimiz ürünleri dışardan ithal etmek zorunda kaldığımız ürünleri o ülkelere giderek, o ülkelerde kuracağımız özel ekonomik bölgelerde Türk firmalarının üretim yapıp Türkiye'ye ihracat yapabileceği ve girdi tedarikinin güvenlik altına alınması ve ucuza getirilmesi noktasında bir avantaj getirecek yani Türk olarak artık defansif değiliz ofansif de oynuyoruz. Hem defanstayız hem hücumdayız. Yurt dışında da artık Türk'ün Türkiye'nin özel ekonomik bölgesi... İnşallah bunların da birlikte açılışlarını yapacağız.''

denizhaber.com.tr