IMO Deniz Çevresini Koruma Komitesi’nin 83’üncü oturumunda (MEPC83) deniz taşımacılığının karbondan arındırılması doğrultusunda küresel çaptaki düzenleyici önlemlerin bir bölümü üzerinde anlaşmaya varıldı. Bu önlemler deniz taşımacılığını küresel sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerinde hızla ilerleyen bir sektör haline getirse de, içerikleri beklentileri karşılaşmak konusunda IMO’nun revize edilmiş GHG (sera gazı) Stratejisi’nde belirtilen rotadan bir miktar sapıldığını düşündürüyor.

MEPC 83, IMO’nun karbondan arındırma düzenlemesinde kendi zaman çizelgesini tutturması açısından kritik bir toplantıydı. Toplantıda karara bağlanan orta vadeli önlemler ile 2027’de yürürlüğe girmesi planlanan yeni net sıfır çerçevesi bu yıl ekim ayında MEPC’nin olağanüstü toplantısında kabul oylamasına sunulacak.

Taslak düzenlemelerin ilk ana bileşeni, 2028’den itibaren deniz yakıtlarının sera gazı yoğunluğunda sürekli azalma talep eden GHG yakıt standardı. Düzenlemelerde belirtilen iki farklı azaltım senaryosuna uygun şekilde karbondioksit (CO₂), metan (CH₄) ve diazot monoksit (N₂O) gibi sera gazlarının yoğunluğunu azaltmayan gemiler, emisyon açığına sahip kategorisinde değerlendirilecek. Bu açığın kapatılması için, “düzeltici birim” adı verilen kredilerin satın alınması gerekecek. Temel hedef senaryosuna (base target trajectory) uyum için, bir ton CO₂ eşdeğeri emisyon başına 380 dolar ödeme yapılacak. Doğrudan uyum hedefi (direct compliance target) için ise tutar 100 dolar olacak. Bu fiyatlar yalnızca 2028-2030 dönemi için geçerli ve sonraki yıllara ilişkin fiyatlandırma değişecek.

IMO Net-Sıfır Fonu

Düzenlemelerin ikinci bileşeni, GFI eşiklerinin üzerinde emisyon üreten gemilerin, IMO Net-Sıfır fonundan birimler satın alarak fazla emisyon miktarını karşılamasını öngören, ekonomik bir önlem. Fon, düşük emisyonlu gemileri finansal olarak ödüllendirmek, gelişmekte olan ülkeleri karbondan arındırma araştırma ve teknolojisinde desteklemek, savunmasız devletler üzerindeki iklim etkilerini azaltmak ve IMO Sera Gazı Stratejisi’ni destekleyen eğitim, kapasite geliştirme ve teknoloji transferini finanse etmek için kullanılacak.

IMO’nun kısa vadeli önlemleri konusunda da ilerleme kaydedildi. 2026’da 2019’a göre %11’lik azalma talep eden Karbon Yoğunluğu Göstergesi (CII) kapsamındaki Z faktörleri, %21,5’lik azalma önerisiyle 2030’a kadar uzatıldı. CII’nin ikinci aşamasında, kısa yolculuklar, boşta kalma süresi ve liman bekleme süresine dair cezaları içeren alanlar dahil yeniden gözden geçirilecek alanlar belirlendi.

16 Aleyhte, 25 Çekimser Oy Kullanıldı

Ancak MEPC 83, 176 üye ülkenin uzlaşmaya varmakta zorlandığını ortaya koydu. Petrol üreticisi ülkelerin itirazları nedeniyle, IMO’da nadir görülen bir uygulamayla uzlaşma taslağı oylamaya sunuldu. Oylamada 16 ülke aleyhte, 25 ülke çekimser ve 63 ülke kabul oyu verdi

Aleyhteki oylar ağırlıklı olarak fosil yakıt üreticilerinden gelirken, çekimser oylar arasında çok sayıda Pasifik Ada Devleti ve iklim değişikliğinin etkilerine karşı savunmasız olan diğer ülkeler yer aldı. Çekimser oyların ise “orta vadeli önlemlerin sulandırılmış hırsına karşı bir protesto” olduğu kaydedildi.

IMO Genel Sekreteri Arsenio Dominguez, “MARPOL Ek VI’da net sıfır çerçevenin zorunlu hale getirilmesini öngören taslak değişikliklerin onaylanması, iklim değişikliğiyle mücadelede, denizciliğin modernizasyonunda ve IMO’nun verdiği taahhütleri yerine getirme konusundaki kararlılığını gösteren önemli bir adımdır” dedi.

UCL: “Net-Sıfır Fonu’ndan Gelecek Gelir Adil Bir Geçiş İçin Yeterli Değil”

Taslağı ve sektör üzerindeki etkisini değerlendiren UCL Enerji Enstitüsü, yeni CII rakamlarının ve orta vadeli önlemlerin kombinasyonunun, 2030 yılında deniz taşımacılığından kaynaklanan mutlak sera gazı emisyonlarında 2008 seviyelerine kıyasla yaklaşık %10’luk bir azalma sağlayacağını söyledi.  Ayrıca, IMO Net-Sıfır Fonu’ndan yılda 11-12 milyar dolar tutarında beklenen gelirlerin net sıfır yakıtları ölçeklendirmek ve adil bir geçiş sağlamak için yeterli olmadığını vurguladı.

Öte yandan Carbon Market Watch’tan ulaşımda karbon azaltımı uzmanı Bastien Bonnet-Cantalloube daha eleştirel bir yorumla “Ulaşılan uzlaşma, denizcilik sektörünü bekleyen zorluklara cevap verecek düzeyde değil. Ne yeterince emisyon azaltımı var, ne fiyatlandırma yeterli, ne de gelirler... Bu sorunu görmezden gelerek yok sayamazsınız. IMO, diğer sektörler için örnek oluşturma fırsatını kaçırdı. Hükümetlerin, denizciliğin adil ve iddialı bir karbon dönüşüm yoluna girmesi için daha çok çalışması gerekiyor. Bu zayıf anlaşmayı telafi etmek için daha iddialı bölgesel ve sektörel adımlar şart” açıklamasında bulundu.

 Vira Haber