Koruma altındaki yunusları daha iyi koruyabilmek için sayı ve dağılımlarını belirleyebilmek amacıyla Avrupa Birliği (AB) tarafından desteklenen proje kapsamında Karadeniz'deki 5 ülkenin katılımı ile iki uçakla yunusların sayımı yapıldı.

AB'nin finans desteği verdiği kısa adı 'CeNoBS' olan 'İyi Çevresel Duruma Ulaşmak için Setase ve Gürültü İzleme Sistemi Kurarak Deniz Strateji Çerçeve Yönetmeliği'nin Uygulanmasını Destekleme Projesi'nde geçen yıl Akdeniz'de yapılan araştırmadan sonra Karadeniz'deki yunuslar ile ilgili havadan sayım yapıldı. Yunus sayısı ve dağılımının yanı sıra Karadeniz'deki gürültü kirliliğinin de araştırıldığı 548 bin 285 euro tutarındaki bu çalışmada Türkiye'nin yanı sıra Ukrayna, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan'dan 8 bilim insanı iki ayrı takıma ayrılarak Cessna Skymaster 'Push Pull' uçağıyla 19 gün içerisinde Karadeniz'de 7 bini araştırma uçuşları olmak üzere 12 bin kilometreden fazla uçuş gerçekleştirdi.

Kısa adı ACCOBAMS olan Deniz Memelilerinin Korunmasına Dair Anlaşma'nın tüm Akdeniz'deki deniz memelilerinin dağılımı ve miktarını ortaya koymayı hedefleyen proje kapsamında, Karadeniz'de yunusların sayımı için iki takım oluşturuldu. Takımlar çalışma alanın zıt noktalarından eşzamanlı olarak Rusya dışında kalan Ukrayna, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan sularında yunuslar hakkında gözleme dayalı veri topladı. İki gözlem ekibi tarafından Karadeniz'deki setase türleri; Yunus türleri; afalina, tırtak ve muturların yanı sıra balık, kuş ve deniz çöpleri ile ilgili veri toplandı.

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Genel Kurulu'nda görev alan İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Ayaka Amaha Öztürk'ün koordinatörlüğündeki Türkiye ekibinde Doç. Dr. Ayhan Dede, Doç. Dr. Arda M. Tonay ve Tarım ve Orman Bakanlığı, Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü'nden Veteriner Hekim Dr. Erdem Danyer katıldı. 5 ülkenin denizlerinde 60 doğrusal hat üzerinde uçarak veri toplanırken araştırmacılar deniz megafaunasının havadan gözlenebilmesi amacıyla tasarlanmış olan yenilikçi bilgisayar yazılımı olan 'SAMMOA' kullandı. Gözlemler sırasında en az 1, en fazla 50 yunus sayıldı. Karadeniz'deki gözlemde yunuslar arasında afalinalar sadece 121 kez gözlenerek, diğer iki türe (mutur ve tırtak) oranla çok az sayıda kaydedildi. Gözlem sırasında toplamda 3 bin 898 kayıt tutulurken balıkçılık, ulaşım gibi 41 insan aktivitesi gözlendi. Saha çalışması, Türkiye'de iki ekibin görevi tamamlamak için bir araya geldiği Zonguldak Çaycuma Havalimanı'nda sona erdi.

Dr. Ayaka Amaha Öztürk, proje kapsamında Akdeniz'den sonra Karadeniz'de havadan yaptıkları gözlemlerde Karadeniz'de çok ciddi kirlilik ile karşılaştıklarını vurguladı. Çalışmalara katılan Türk bilim insanlarından Doç. Dr. Arda M. Tonay da, "İlk kez Karadeniz'de böylesine kapsamlı bir çalışma yapıldı. Bu bakımdan gururluyuz. Koruma altındaki yunuslar için elde edilen ön sonuçlar yakında açıklanacak. Karadeniz'de yaşayan yunus popülasyonlarının miktarı ve dağılımı ile ilgili doğru bilimsel veriler elde etmek amacıyla yürütülen bu çalışma, yunuslar için mücadele veren bilim insanları için gurur vericidir" dedi.

Yunuslarla ilgili bu çalışma Karadeniz Havzası ülkelerinden hem de İtalya ve Fransa gibi dışarıdan uzmanların yer aldığı, proje ortağı ve eş finansör olarak Karadeniz Havzası ülkelerinden hem de İtalya ve Fransa gibi dışarıdan uzmanların yer aldığı, proje ortağı ve eş finansör olarak ACCOBAMS'ın (Mücavir Atlantik Deniz Bölgesi, Akdeniz ve Karadeniz'deki Setaselerin Korunmasına Dair Anlaşma) desteğini içeren tarihi bir işbirliği girişimi olarak tanımlanıyor.

Ön sonuçlar

İlk verilere göre, 19 günde taranan alanda bin 750'den fazla yunus ve mutur gözlemi kaydedildi. Gözlemler en az 1, en fazla 50 bireyden oluştu. Tür bazında afalinalar sadece 121 kez gözlenerek, diğer iki türe (mutur ve tırtak) kıyasla çok az sayıda kaydedildi.

Toplam 3 bin 898 kayıt ve 41 insan aktivitesi (balıkçılık, ulaşım vb.) gözlenen saha çalışması, Türkiye'de iki ekibin görevi tamamlamak için bir araya geldiği Zonguldak Çaycuma Havalimanı'nda sona erdi.

Vira Haber