Her yüzyılda insanoğlunun kullandığı ticari ulaşım ağları değişerek gelişiyor. Bu yolların önemli bir kısmını deniz yolu taşımacılığı oluşturuyor. Özellikle deniz yollarını kısaltan boğazlara sahip ülkelerin hem ekonomik hem de jeopolitik avantajı bulunuyor. Ülkelerin birbirine karşı yaşadıkları kriz ile bazen misilleme maksadıyla kapatılan boğazlar kriz oluşturmaya yetiyor. İşte dünya üzerinde bulunan önemli boğazlar...

Dünya üzerinde stratejik öneme sahip, olası bir krizde  jeopolitik dengeleri etkileyen önemli boğazlar şu şekilde sıralanıyor.

İstanbul Boğazı - Karadeniz - Marmara Denizi

İstanbul Boğazı, Karadeniz ile Marmara Denizi’ni birleştiren su yoluna verilen isim.  İstanbul'un Rumeli (Avrupa) ve Anadolu (Asya) yakalarını birbirinden ayırır.

Uzunluğu düz olarak 30 kilometredir. Girintileri ve çıkıntıları hesaba katılınca kıyılarının uzunluğu ortaya çıkar. İstanbul Boğazı'nda su yüzünde Karadeniz'den Marmara'ya, su altında Marmara'dan Karadeniz'e akıntılar vardır. Su yüzeyinde yer yer ters akıntılar da görülür.

Çanakkale Boğazı- Marmara -  Ege

Çanakkale Boğazı, 3. jeolojik zamanın sonunda meydana gelen bir çöküntü ile oluşmuştur. Uzunluğu 65 km'dir. Boğaz sularında ters bir akıntı vardır. Boğazın çevresi dağ karakterinde yüksek ve kıvrımlı kütlelerle kaplıdır. Boğazın dar olması, Boğaz sularında ters bir akıntı olması ve Boğazın çevresinde yer yer kıvrımlı dağ kütlelerinin olması; Boğazın savunulmasını kolaylaştırmıştır ve geçilmesini zorlaştırmıştır.

Cebelitarık Boğazı - Akdeniz – Atlas Okyanusu

Derin bir boğaz olan Cebelitarık'ın en sığ yeri 324 metredir. Boğazın yüzünde batıdan doğuya doğru giden kuvvetli bir akıntı vardır. Boğazın iki kıyısı da sarp ve kayalıktır. Cebeli Tarık boğazında olan tatlı ve tuzlu suyun buluştuğu bir nokta vardır.Bu olay Kuranı Kerim'de bahsedilmektedir.Bu olayı keşfeden ise Kaptan Kusto olduğu söylenmektedir.

Kıyıdaki dar alçak araziler Cebelitarık Kayası ile çevrilidirler. Cebelitarık'ın iklimi Akdeniz iklimi'dir, kışlar ılıman ve yazlar sıcak geçer. Cebeli Tarık, adını Endülüs‘ün büyük kumandanı Tarık bin Ziyad'dan alıyor. Kelime anlamı Tarık’ın dağı demek.

Bab-ül Mendep Boğazı - Kızıl Denizi Umman Denizi

Kızıldeniz'i Hint Okyanusu’na (Aden Körfezi) bağlayan 32 km uzunluğundaki boğaz Yemen ile Somali kıyıları arasındadır. 1. dünya savaşına kadar Osmanlı kontrolünde idi.Stratejik önemi yüksek olan boğaz Perim adasından (Yemen) denetlenir.

Hürmüz Boğazı - Basra Körfezi - Umman Denizi

Basra körfezi ile Umman körfezini birbirine bağlar.Umman ile İran arasındadır. Kuzeydoğuda Şattülarab (Ervend) ırmağı ağzından başlayan ve Güneydoğuda Hürmüz Boğazı'na kadar uzanan Basra Körfezi'nin uzunluğu yaklaşık olarak 805 km’dir. Genişliği yaklaşık 280 km. derinliği ise ortalama m arasında değişmektedir Derinliğin en fazla olduğu ve 100 metreye ulaştığı yer Hürmüz Boğazı'dır.  1980 ile 1988 arasında süren İran-Irak Savaşı'nın odak noktasıdır. 1991 yılında Körfez Savaşı'nda temel olmuştur.

Messina Boğazı Tren Denizi- Yunan Denizi

Messina Boğazı Sicilya Adası’nı İtalya’nın güneyindeki Calabria bölgesinden ayıran boğazdır. En dar noktasında genişliği 3,3 kilometredir.

Bering Boğazı -  Kuzey Buz Denizi

Bering Boğazı, Asya'nın en doğu noktası ile Amerika 'nın en batı noktası arasında bir boğazdır. Boğaz yaklasik 92 km genişliğinde, m derinliğindedir ve kuzeyindeki Chukchi Denizi (Arktik Okyanusu) ile güneyindeki Bering Denizi'ni (Büyük Okyanus) birbirine bağlamaktadır. 1648 yılında Semyon Dezhnev tarafından geçildiği kabul edilmesine rağmen; ismini boğazı 1728 yılında geçen Rus asıllı Danimarkalı kaşif Vitus Bering'den almıştır. Buzul çağı sırasında boğazın bir kara köprüsü vazifesi gördüğü bilinmektedir.

 Macellan Boğazı - Atlas Okyanusu- Büyük Okyanus

Macellan Boğazı, Güney Amerika'nın en güneyinde Atlas Okyanusu'nu Büyük Okyanus'una bağlayan boğaz. Ana kıta ile Tierra del Fuego Takımadaları'nı ayırır. Bu takımadalar, Arjantin ve Şili arasında paylaşılmıştır. Macellan Boğazı, Panama Kanalı'nın inşaasından önce çok büyük öneme sahip olsa da, hâlâ birçok gemi tarafından kullanılır. Su seviyesindeki gelgitten oluşan farklılıklar, Patagonya'da hüküm süren kuvvetli rüzgârlar, kuvvetli akıntı ve dalgalara yol açar.

 Malakka Boğazı - Sumatra Adası - Malakka (Endonezya-Malezya)

Malakka Boğazı, Malezya Yarımadası (Batı Malezya) ve Endonezya'ya bağlı Sumatra adası arasında 805 km uzunluğunda dar bir boğazdır. Ekonomik ve stratejik açıdan bakıldığında Malakka Boğazı dünyanın en önemli deniz yollarından biri olup, Süveyş Kanalı ve Panama Kanalı´nın bir eşdeğeridir. Boğaz Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında ana denizyolu pasajını oluşturmakla, aynı anda dünyanın en kalabalık 3 ülkesi olan Hindistan, Endonezya ve Çin´i deniz yoluyla bağlılığını sağlamaktadır. Yörenin en gelişmiş Ticaret Devletlerini; Japonya, Güney Kore ve Tayvan´ı uluslararası ticarete bağlar.

Korint Kanalı - Korint Körfezi ile Saronik Körfezi

Korint Kanalı, Yunanistan´ın kuzey kara topraklarını Mora Yarımadası´ndan ayıran tümüyle yapay kanalın ismidir. Uzunluğu 6.5 km, genişliği 16.5 km, derinliği ise 8 metreden oluşmaktadır.

Dover Boğazı- Manş Denizi

Büyük Britanya Adası’nın Avrupa’dan ayıran dar boğaz. Uzunluğu 185, en dar yeri 31 kilometredir  Bu boğaza Fransızlar Pasde-Clais adını vermişlerdir. Dover Boğazında kuvvetli gel-git akımları görülür. Dover Boğazı Doğu Avrupayı, Batı Avrupa kıyılarıyla, Afrika’yla birleştiren önemli bir geçittir. Bu bakımdan dünyanın en hareketli boğazlarından biridir.

İngiltere-Fransa Kiel Kanalı

Baltık Denizi’nde ulaşım açısından önem taşır. Kuzey Denizi’nde Elbe Irmağı ağzındaki Brünsbüttelkoog'dan, doğuda Baltık Denizi kıyısındaki Kiel limanında yer alan Holtenau'ya kadar 98 km uzanır. İki deniz arasındaki en güvenli, kısa ve ucuz ulaşım yoludur. Kanal, arasında, kuzeye gidecek savaş gemilerine kestirme bir yol sağlamak amacıyla yapıldı.

 Panama Kanalı - Atlas Okyanusu- Büyük Okyanus

Panama Kanalı, Orta Amerika'nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'unu birbirine bağlayan su yolu. Kanalın yapımı,tarihin en büyük ve en zor mühendislik projelerinden bir olmuştur. Gemicilik üzerindeki etkileri ise, Güney Amerika kıtasının en güney ucu olan Horn Burnu'ndan dolaşma külfetini ortadan kaldırmış olması nedeniyle çok önemlidir. Panama kanalı dünyanın mühendislik harikasıdır ve en pahalı kanalıdır. Uluslar arası ulaşıma 17 Kasım 1869’da açılmıştır.

 Süveyş Kanalı - Akdeniz-Kızıl Deniz

Uluslar arası ulaşıma 17 Kasım 1869’da açılmıştır. Mısır topraklarında bulunan ve Akdeniz ile Kızıl deniz’i birleştiren 161 km uzunluğunda yapay su yoludur. Akdeniz ile Kızıldeniz'i birbirine bağlayan yapay su yoludur. Sina Yarımadası'nın batısındadır. Kanal, Afrika çevresinde dolaşmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapılmasını sağlar. Dünya'nın önemli kanallarından birisi arasında yer alır. Eski gemiciler ticarette çok uzun yol ve mesafe kat ettikleri için böyle bir kanal yapma gereksiniminde bulunmuşlardır. Dünyada kapakları olmayan en uzun kanaldır. Diğer kanallarla karşılaştırıldığında kaza oranı hemen hemen sıfırdır.  Gece ve gündüz geçiş yapılabilir. 

Makassar Boğazı

Makassar Boğazı Endonezya'daki Sulawesi ve Borneo adalarının arasında bir boğazdır. Kuzeyde Celebes Denizi güneyde Java Denizi ile birleşir. Borneo'daki Mahakam Nehri bu boğaza akar. Borneo'daki Balikpapan ve Sulawesi'ndeki Makassa ve Palu limanları boğaz boyunca uzanır. Samarinda şehrinden Mahakam nehri boyunca gidilirse 48 km sonra boğaza ulaşılır.

Vira Haber