BM’ye bağlı Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli’nin kırmızı alarm veren raporuna göre bugün ülkeler sera gazı salımını keskin biçimde azaltmaya başlasa bile, küresel ısınma, öngörülenden 10 yıl önce, yani 2030’a kadar 1.5 derece artacak. Bazı yıkıcı etkileri artık geriye döndürmek mümkün olmasa da daha da beter hale gelmesi durdurulabilir. Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) bugün BM üyesi 195 ülkenin liderlerine sunulan tarihî önemdeki raporunun ilk bölümü, gezegen ve insanlık için kırmızı alarm verdi. 

IPCC’nin 2013’ten beri yayımladığı bu ilk raporu 234 bilim insanı hazırladı. Önceki beş IPCC raporunda iklim değişikliğinin sanayi faaliyetler, sonucu meydana geldiğinin ‘kuvvetle muhtemel’ olduğu dile getirilirken, bu kez kesin dile “İnsan etkilerinin; atmosferin, ozon tabakasının ve yeryüzünün ısınmasına neden olduğu ortadadır” denildi. Küresel ısınmanın artarak devam etmesi sonucu yaklaşık 1 milyar kişi en az 5 yılda 1 kez hayati tehlike arz eden sıcak dalgalarıyla karşı karşıya kalacak.

Anormal iklim olayları yeni normal olacak

İklim biliminin şimdiye kadar yürüttüğü en ayrıntılı inceleme olan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından ‘insanlık için kırmızı alarm’ diye nitelenen IPCC raporunun 3 bin küsur sayfalık ilk bölümünün ana hatları şöyle:

Küresel ısınma, insan faaliyetlerinin etkisiyle son 2 bin yılda görülmemiş bir oranda arttı. Atmosferdeki karbon emisyonu yoğunluğu, 2019’da 2 milyon yıl içinde en yüksek seviyesine ulaştı. Önemli sera gazları olan metan ve azot oksit gazlarının konsantrasyonları, 2019’da  800 bin yıldaki en yüksek seviyede gerçekleşti. Dünya daha hızlı ısınıyor. Küresel ısınma, 2018’de öngörülenden 10 yıl önce, 2030 civarında 1.5 dereceye ulaşma yolunda ilerliyor. Deniz düzeyi daha hızlı yükseliyor.  Okyanus, buz tabakaları ve küresel deniz seviyelerindeki değişiklikler, yüz ila bin yıllık zaman dilimlerinde geri döndürülemez hale geldi. 10 yılda bir ve 50 yılda bir gerçekleşen aşırı sıcak, şiddetli yağmur ve kuraklık olayları daha sık ve yoğun hale gelecek.

Freni patlamış otobüsteyiz

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Doğanay Tolunay da bu yılki sel, kuraklık ve orman yangınlarının gelecekte meydana gelecek iklim olaylarının bir işareti olarak görülmesi gerektiğini söyledi. Tolunay, “BM İklim Raporu, ülke görüşleri de dikkate alınarak hazırlandığı için açık açık yazmasa da freni patlamış bir otobüsün içinde, son sürat uçuruma doğru gittiğimizi söylüyor aslında. Türkiye olarak bizler de bu otobüsün içindeyiz. Sadece bu yıl yaşadığımız seller, kuraklık ve son olarak orman yangınları gelecekte olabileceklerin göstergesi. Çünkü ülkemiz için yapılan tüm tahminler, modellemeler, bu ve benzeri aşırı hava olaylarının şiddeti ve sıklığının gelecekte çok daha fazla olacağını ortaya koyuyor.

Dünya tanınmaz hale gelebilir

2 derecelik ısınmada aşırı sıcak patlamalarının daha sık gerçekleşmesiyle resmin daha da kötüleşeceğine, 4 derece ısınmada Dünya’nın tanınmaz hale geleceğine dikkat çeken raporun yazarı uzmanlar, doğrudan çözüm sunmak yerine, çatallanan birçok yol olduğunu, hangi yolun tutturulacağına en güçlü ülkelerin liderleri ve şirketlerinin karar vereceğine vurgu yaptı. Sıcaklık artışını sınırlamak dünyanın elektrik üretme, binaları ısıtma, hareket etme ve yiyecek üretme biçiminde büyük yapısal değişiklikler gerektirdiğinden, halihazırda asıl mesele, bu yaz rekor kıran aşırı sıcak dalgaları, orman yangınları, selleri yakından gören yurttaşların liderlerini değişime zorlayıp zorlamayacağı.

Vira Haber