Gümrüklerde yolsuzlukla mücadelede e- devlet projesinin önemi tartışılırken yazılım vurgunu da ortaya çıktı. Gümrüklerde telif haklarıyla satın alınıp kullanılan BİLGE ve EDI adlı yazılım programlarına teknik destek veren firma, 'çakma'sını üreterek sattı.

Rüşvet operasyonuyla sarsılan gümrüklerde milyon dolarlık bir yazılım skandalı da ortaya çıktı. Türkiye'nin tüm gümrüklerinde kullanılan BİLGE (Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri) ve EDI (Elektronic Data Interchange) adlı yazılım programlarının içeriğine, teknik hizmet verdiği için hâkim olan firmanın yetkilileri, telif hakları ile birlikte satın alınan iki yazılımın da taklidini üretip vurgun yaptı. Yolsuzluk, Gümrük Müsteşarlığı Teftiş Kurulu'nun hazırladığı raporla belgelendi, bakanlık duruma el koydu. SABAH Özel İstihbarat Bölümü'nün elde ettiği rapora göre, 12 yıl önce milyon dolarlar ödenerek Fransa'dan getirilen BİLGE yazılım programına ait teknik bilgilere vakıf olan şirket, gümrük idaresinin özel yazılım bilgilerini "e-cusas" adlı ticari ürün haline getirip piyasaya sürdü. Vurguncular yüksek miktarda haksız kazanç elde etti.

Yurtdışında Pazarladılar
Ürünleri pazarlayan firmalar İlker, Proya ve Bilen'in kapısına kilit vurulmuş paravan şirketler olduğu, buna rağmen çakma ürünü üreten ekibin teknik hizmet vermeye devam ettiği belirtildi. İlker Bilgisayar Hizmetleri'nin ortağı Necil Öztürel, SABAH'ın sorularını yanıtlamak istemedi. Öztürel, "Bunlardan benim haberim bile yok. Bu konu benim sorumluluğumda değil, zaten önemli bir konu da değil" dedi. Gümrük Teftiş Kurulu, telif haklarıyla birlikte pahalıya satın alınan ürünün kodlarını kullanıp yeni program elde eden firma yetkilileri hakkında inceleme başlattı. Gümrük Başmüfettişi Abdurrahman Demir'in tespitine göre, bu program uluslararası teknoloji fuarında tanıtıldı, Azerbaycan gibi ülkelerde pazarlandı. Teftiş Kurulu, ürünün TÜBİTAK'ta incelenerek yasal işlem başlatılmasını talep etti. BİLGE ile birlikte kullanıma sunulan EDI web yazılımını da taklit eden vurguncular SPS Kargo, SPS Kargo Gateway ve EDI Windows Interface isimli programları geliştirip haksız kazancı katladı. Başmüfettiş Demir'in raporuna göre olay şöyle gelişti: BİLGE yazılımını tüm telif hakları ve kaynak kodları ile birlikte Türkiye'ye satan Fransız Bull firmasının Ankara Bölge Müdürü Mehmet Mahit Özeltürkay bir süre sonra bazı arkadaşları ile birlikte İlker, Proya ve Bilen isimli şirketler kurarak orijinal yazılımın taklidini yaptı. "E-cusas" adı verilen taklit yazılım Türkiye'de düzenlenen Bilgi Teknolojileri Sergisi'nde sergilendi. Firmalar bu sergide kendilerini BİLGE yazılımını tamamlayan firmalar olarak lanse edip ürünlerini pazarladı. Böylece şirketler kendi programlarını piyasada satarak gümrük teşkilatı içinde sahip oldukları konum ile ellerindeki teknik bilgileri usulsüz olarak kullandı. Gümrük teşkilatına ait BİLGE yazılımı ile İlker Ltd. şirketinin "e-cusas" isimli sistem yazılımının karşılaştırması da yapıldı. Karşılaştırma sonucunda iki yazılımın büyük benzerlik gösterdiği anlaşıldı. Ayrıca İlker Ltd.'nin kendi internet sitesinde yer verdiği şirket tanıtımında BİLGE yazılımının bakım ve destek hizmetlerini yürüttüğünü ilan ettiği belirlendi. Raporda, teknik destek veren firmaların kendi yazılımlarının satılmasını sağlamak için neredeyse sıfır maliyetle internet üzerinden beyanname ve özet beyan tescil işlemleri yapan EDI Web'i yaygınlaştırmadığı da belirtildi. Böylece Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) ek program satın alma zorunluluğunda bırakılırken ilk satın almada 5-6 bin dolar, 10 bin gümrük işlemcisi hesap edildiğinde 50- 60 milyon dolarlık ek maliyet ortaya çıktı. Diğer taraftan firmalar, 10-12 milyon dolarlık yıllık bakım servis ücreti ödenmeye de mecbur bırakıldı. Başmüfettiş Demir raporunda ayrıca BİLGE'nin ilk alım maliyetine kıyasla ciddi ve aşırı seviyede maliyet yüklendiği, bu durumun ekonomik sürdürülebilirlik ölçüt ve sınırlarının ötesinde olduğu, BİLGE yazılımının bakımı ve geliştirilmesinin gümrük teşkilatı içinde herhangi bir özel firma desteği olmadan yapılmasının daha uygun olacağı görüşüne yer verdi. SABAH'a konuşan Başmüfettiş Abdurrahman Demir raporundaki tüm bilgilerin "teyit edilmiş gerçekler" olduğunu söyledi.

Sabah