Son birkaç yıldır Türk gemileri, özellikle de Avrupa ülkelerine sefer yapan gemiler için kaçak yolcu sorunu, karşılaşılan sorunlar arasında ön plana çıkmaktadır. Artan kaçak yolcu olayları ve bu yolculara gemide nasıl davranılması gerektiği ile yapılması gerekenler IMO RESOLUTION A.871(20) de detaylı olarak belirtilmiş olup, benzer şekilde ülkemizde Armatörler Birliği ve Deniz Ticaret Odası tarafından da çeşitli yayınlar sirküle edilmiştir.

Artan olaylar neticesinde gerek armatörlerimiz gerekse, riskin P&I sigortası altına girmesi sebebiyle, P&I sigortacıları büyük tecrübe kazanmışlardır.

Gemi personeli, işletme firmalarının talimatlarına uyduğu, yönerge ve regülasyonları uyguladığı durumda kaçak yolcu sorunu en az sıkıntı ile halledilebilmektedir. Ancak gemi personelini ilgilendiren ve çok da üzerinde durulmayan bir konu da gemi personeli ile kaçak yolcular arasındaki iletişimdir.

Tüm güvenlik önemleri alınmasına rağmen, kaçak yolcular yine de bir şekilde gemiye girmeyi başarmaktadır. Gemi sefere başladığında da, özellikle de uzun bir sefer ise, gizlendikleri yerden çıkmakta ve gemi personelinden gıda ve giyim talebinde bulunmaktadırlar. Bazı durumlarda ilk limana kadar olan intikal sırasında zaman zaman gemi mürettebatı gibi çalıştırıldıkları da bilinmektedir. Bu durumun oluşturabileceği riskler tahmin edilenden çok daha fazla olabilmektedir. Büyük çoğunluğu yasal haklarını ve ulaşmayı planladıkları ülkede mülteci olarak kabul edilebilmek için yapmaları gerekenleri gayet iyi bilmektedirler. Hedefledikleri ülkeye iltica etmek için hayatlarını tehlikeye atacak kadar kararlı oldukları hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Gemi personeli sefer süresince kaçak yolcular ile olan iletişimini mümkün olduğu kadar  resmi bir seviyede ve kısa tutmalı, samimi olmaktan kaçınmalıdır. Kaçak yolcuların, taleplerini temin için gemi personeli ile samimi olmaya çalıştıkları, geldikleri ülkelerdeki kötü durumlarını biraz da abartılı şekilde anlatarak personelin vicdanlarına seslendikleri ve bu şekilde bir acıma duygusu oluşturmaya çalıştıkları bilinen bir gerçektir.

Örnek bir olayda, gemide tespit edilen kaçak yolcuların hikayelerinden etkilenerek kendileri ile duygusal bağ kuran gemi personeli, kaçakların verdiği sözlere de güvenerek, gemi işletmesini konudan haberdar etmemiştir. Gemi kaptanı ve personel, konuya tamamen vicdani olarak yaklaşmış, zor durumdaki insanlara iyilik yaptıklarını düşünerek varış limanına yakın bir mesafede, kaçak yolcuları güvenli bir şekilde ,kendilerinin de talebi doğrultusunda, denize bırakmışlardır.

Ancak bu durumda kaçak yolcuların karaya çıkar çıkmaz resmi makamlara teslim olabilecekleri ve gemi personeli tarafından zorla denize atıldıklarını beyan edebilecekleri, hatta aralarından kayıp arkadaşları da olduğunu belirterek, yaşadıkları zorluklar da dikkate alınarak mülteci olarak kalmak istediklerini beyan edebilecekleri unutulmamalıdır.

Benzer örnekler yaşanmış, yetkililerce konu insan kaçakçılığı olarak değerlendirilmiş, böylece kaçak yolcular mağdur, iyilik yaptığını zanneden kaptan ve gemi personeli ise suçlu durumuna düşmüş ve yetkililerce  tutuklanmışlardır.

Oysa ki gemi armatörü olayın başında kaçak yolcular ile ilgili bilgilendirilseydi, P&I sigortacısı devreye girerek ilgili makamları bilgilendirecek, P&I temsilcisi de varış limanında kendilerine yardımcı olacak, konu sıkıntısız sonuçlandırılacaktı.

Küçük görülen olayların her zaman büyük olaylara dönüşme olasılığı dikkate alınmalı, hem şirket içi eğitimlerde hem de gemiye yapılan bildirim ve ziyaretlerde, önem durumuna bakılmaksızın, olağan dışı her durumun işletmeye bildirilmesi özendirilmelidir.

Vira Haber