Son yıllarda hızlı tren ağı, en hızlı süper bilgisayarlar, uluslararası uzay istasyonu projesi, kuantum haberleşme teknolojisi ile adından sıkça söz ettiren ülke, nükleer enerji alanında son 30 yılda hızlı gelişme gösterdi.

İlk nükleer enerji reaktörünü 1991’de hizmete alan ülke, 1991-2000'de 3, 2000-2010'da 10, 2010-2018'de ise 30’dan fazla nükleer reaktörün inşasını tamamlayarak elektrik üretimine başladı.

Çin'in bu alandaki üç büyük devlet şirketi olan China National Nuclear Corporation (CNNC), China’s General Nuclear Coorporation (CGN) ve State Nuclear Power Technology'nin (SNPTC) ortak girişimleri veya yabancı şirketlerden teknoloji transferi yoluyla yapılan reaktörlerle Çin, ABD ve Fransa’dan sonra dünyada en fazla kurulu güce sahip 3. ülke konumuna geldi.

 Hedef nükleerde dünya liderliği

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) verilerine göre, dünya genelinde kurulu güç kapasitesi açısından 31 ülkede 455 reaktör aktif halde bulunurken, Çin'in kurulu reaktör kapasitesi 44’e ulaştı. 13 reaktörün inşası da halen sürüyor.

Elektrik enerjisinin yüzde 3,96’sını nükleerden karşılayan ülkenin, bu yıl sonu itibariyle nükleerden üreteceği elektriğin 40 gigawatt'ı aşması bekleniyor.

Diğer yandan planlanan reaktörlerin 2020’ye kadar hayata geçmesiyle 58 gigawatt elektrik üretme kapasitesine ulaşması öngörülen Çin, 2030’a kadar nükleer reaktör sayısını 110’a çıkarma planıyla hali hazırda 58 reaktörü olan Fransa ve 99 reaktöre sahip ABD’yi geride bırakmayı hedefliyor.

Yerli nükleer enerji çalışmaları

Çin'in kuzeydoğusundaki Heylongciang eyaletinden güneyindeki Guangşi Cuang Özerk Bölgesi'ne kadar doğu bölgesini bir şerit gibi kaplayan nükleer reaktörlerden ürettiği enerjiyi yerli teknolojiyle karşılamak isteyen Çin, teknoloji transferi ve Ar-Ge çalışmalarıyla yerli nükleer enerji teknolojisine sahip oldu.

Ağırlıklı olarak Fransa ve kısmen de Rusya ile yapılan anlaşmalarla inşa edilen reaktörlerde son olarak Japonya'nın nükleer enerji grubu Westinghouse şirketi ile de iş birliğine gidildi.

Çinli yetkililer, Westinghouse ile 2007'de ülkenin Cıciang eyaletindeki Sanmın bölgesine 2 ve Şandong eyaletinin Hayyang kentine de 2 reaktör olmak üzere toplam 4 reaktör inşa edilmesi için anlaşmıştı.

Şirketten ayrıca teknoloji transferi de sağlayan Çin, Westinghouse'un 1150 megawatt elektrik üretme kapasiteli 3. nesil AP1000 reaktör tasarımı üzerinden yine 3. nesil nükleer reaktör teknolojisi olan CAP1400’ü geliştirdi.

AP1000'e göre enerji, güvenlik ve hizmet ömrü noktasında daha iyi bir düzeyde olan CAP1400'ün enerji kapasitesi yaklaşık bin 400 megawatt, hizmet ömrü ise 60 yıl.

Yaklaşık 8 yılda 20 bin bilim adamı ve mühendisin katılımıyla geliştirilen CAP1400, dünyanın en gelişmiş nükleer santral teknolojilerinden biri olarak görülüyor. Çin'in tüm fikri mülkiyet haklarına sahip olduğu CAP1400'ün ilk reaktörü, geçen yıl basınçlı su testinden geçer not almıştı.

Bununla birlikte, Çin’in CNNC ve CGN nükleer enerji şirketlerinin geliştirdiği 3. nesil yerli üretim Hualong-1 nükleer reaktör teknolojisi ise Çin hükümetinden 2014'te onay almıştı.

Bu kapsamda Fucien'de Fuçing ile Guangşi'deki Fangçınggang ve Şandong’daki Şıdao Körfezi’nde inşa aşamasında olan reaktörlerde Hualong-1 teknolojisi kullanılıyor.

Çin'in yurt dışında "nükleer iş birlikleri"

Hem Hualong-1 hem de CAP1400 nükleer enerji teknolojilerini diğer ülkelere ihraç eden Çin Pakistan, Arjantin, Suudi Arabistan, Gana ve ABD ile iş birlikleri geliştiriyor. ?

Nükleer enerji alanında Mayıs 2017'de Arjantin ile 12 milyar dolar tutarında anlaşma yapan Çin'in, Pakistan'da 3. nesil nükleer enerji santralleri inşa faaliyeti bulunuyor.

Bunun yanı sıra ülke, İngiltere ile de 2015 yılında 62 milyar dolar değerinde nükleer enerji yatırım anlaşması yapmıştı. Pekin yönetimi, yerli nükleer teknolojisini Birleşik Krallık'ta kullanmayı planlıyor.

Çin'den Türkiye ile nükleer enerjide iş birliği

Çin, Türkiye'nin Trakya'ya inşa etmeyi planladığı 3. nükleer santrali projesiyle de yakından ilgileniyor.

Bu kapsamda iki ülke arasında 2016’da nükleer enerji alanında iş birliğine ilişkin mutabakat zaptı imzalandı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Çin Ulusal Enerji İdaresi arasında imzalanan mutabakat, nükleer teknolojiler ve nükleer iş birliğinin karşılıklı olarak geliştirilmesini kapsıyor.

Çin, Türkiye'nin 3. nükleer santral projesine tüm fikri mülkiyet hakları ile bağımsız ihracat hakkına sahip olduğu 3.nesil CAP1400 nükleer santral teknolojisiyle katılmayı planlıyor.

Söz konusu nükleer santral konusunda taraflar arasında iş birliğine yönelik anlaşma için müzakereler sürüyor.

Bunun yanı sıra Türkiye'ye geçen hafta bir ziyaret düzenleyen Çin Hükümet Temsilcisi ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Lı Yüçıng, Çin Ulusal Enerji İdaresi'nin Türk tarafı ile hükümetler arası iş birliği anlaşmasının metnini müzakere ettiğini söylemişti.

Lı, "Türkiye ile temasları sürdürüp eş güdüm sağlayarak bir an önce somut adımın atılmasına ve 3. nükleer santralin ikili iş birliğimizin simgesi haline gelmesini gerçekleştirmeye hazırız." açıklamasını yapmıştı.

Vira Haber