Sevgili dostumuz, Kayhan Çindemir bizleri ziyarete geldiğinde, Nusret Mayın Arama Tarama gemisinin acıklı hikayesini bizlerle paylaşınca, ben de,18 Mart Çanakkale zeferinin 109.yılında bu hikayeyi sizlerle paylaşmaya karar verdim. Bir tarihe daha not düşüyoruz.

Nusret mayın gemisi 1912 yılına ait fotoğraf

NUSRET(NUSRAT) GEMİSİNİN HİKAYESİ
(Vikipedia ‘dan alınmıştır.)

1. Dünya Savaşı Çanakkale Deniz Savaşlarında büyük bir başarı göstermiş olan mayın gemisidir. Malatya Arapgirli Cevat Paşa'nın emriyle Osmanlı Donanması ve Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmete giren mayın dökücü gemi. Asıl ismi Nusrat olan ama zamanla Nusret olarak kullanılan gemi, 1911 yılında Almanya'nın Kiel şehrinde kızağa çekildi ve 1913 yılında Osmanlı Donanması'na katıldı.

1915 ilkbaharında uzun süredir Boğaz'ın girişindeki tabyaları bombalayan, keşif uçuşlarıyla ve mayın temizleme gemilerinin faaliyetiyle saldırıya geçeceği kesinleşen Müttefik Donanması artık saldırı için gün sayıyordu. Müstahkem Mevkii Komutanlığı 26 mayını Karanlık Liman'a dökme kararı aldı.

7 Mart'ı 8 Mart'a bağlayan gece Nusret mayın dökücü gemisi Yüzbaşı Tophaneli İsmail Hakkı Bey ve Müstahkem Mevkii Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi (Akpınar) Bey komutasında düşman gemilerinin projektörlerine aldırmadan Anadolu yakasındaki Erenköy'deki Karanlık Liman'a mayınlarını bıraktı. Geminin çarkçıbaşısı ön yüzbaşı Çarkçı Ali Yaşar (Denizalp) Efendi'dir.Ertesi günlerde İngilizler deniz ve hava keşifleri yapmış ama bu mayınları bulamamışlardır.
Harekâtın etkileri ve hakkında söylenenler;
Nusret 'in döşediği mayınlar 18 Mart 1915'te Çanakkale harekâtının kaderini değiştirmiş, ona "dünyanın en ünlü mayın gemisi" unvanını kazandırmıştı. Nusret 'in mayınları 639 kişilik mürettebatıyla Bouvet, onun ardından HMS Irresistible ve HMS Ocean zırhlılarını sulara gömmüştü.

İngiliz Generali Oglander'in "Çanakkale-Gelibolu Askerî Harekâtı" (Military Operations Gallipoli, Official History of the Great War) adlı eserinin 1. cildinden: "Pek uygun başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının olağanüstü ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden, tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu yirmi mayının seferin talihi üzerindeki etkisi ölçülemez."

Ccolyen Corbet'in, "Deniz Harekâtı" adlı eserinin ikinci cildinden: "Felaketlerin hakiki sebebi keşif ve tayin olununcaya kadar çok geçmedi. Gerçek şu idi ki, 8 Mart gecesinde Türkler, haberimiz olmadan Erenköy Koyu'na paralel olarak 26 mayın dökmüşler ve keşif gemilerimiz, aramaları esnasında bunlara rastlamamışlardı. Türkler bu mayınları özel amaçla manevra sahamıza koymuşlar, gösterdiğimiz bütün ihtiyata rağmen baş döndürücü bir zafer kazanmışlardır."

Bahriye Nazırı Winston Churchill 1930'da "Revue de Paris" dergisinde olayı şöyle yorumlamıştır: "Birinci Dünya Harbi'nde bu kadar insanın ölmesine, harbin ağır masraflara mal olmasına, denizlerde onca ticaret ve savaş gemisinin batmasına başlıca neden, Türkler tarafından o gece atılan o incecik çelik halat ucunda sallanan yirmi altı demir kaptır."

Nusret mayın gemisin maketi
 

Bundan sonrası Kayhan Çindemir’den dinliyoruz;

“1955-1965 yılları arasında memlekette hiç malzeme yok. Devlet, Şehir hatları vapurları, römorkör vb gibi eski gemilerini hurdaya verdi. O tarihlerde Gemi İnşa Mühendisi de yok. Var ama devlette.
Haliç te, İstinye de tersanelerde çalışıyorlar. Hurdaya verilen bu gemileri, bir kısım armatör satın alıyor, üstünü bozuyor, kalafat yerine getiriyor .
İşte Nusret (Nusrat) Mayın gemisi de bu şekilde sökülmek üzere Kalafat yerine geldi.
Nusret mayın arama tarama gemisini de biz kostere çevirdik. İsmini Kaptan Nusret koydular.İsmail Kaptanoğlu ile Kadir Kalkavan (Kadir Dayı)onlar almışlardı.

Nusret gemisi Kalafat yerinde kostere dönüştürülüyor.

Bu gemilerin alt tabanının formunu kullanarak koster yapıyorduk, ortaya bir şekil çıkıyor. Bu gemiler 1 sene çalışıyor, sonra adam geliyor boy veriyor,1 sene sonra yükseklik veriyor, biraz genişlik veriyor.4-5 senede 1500-2000 tonluk koster haline geliyor. Bunun nedeni mühendis olmadan ustalarla yapılması diyebiliriz “

Nusret Mayın gemisi ,koster olduktan sonra yeni adı “Kaptan Nusret”

NUSRET MAYIN GEMİSİ TARSUS’TA"
Bundan sonrasını Tarsus Belediyesi yayınlarından aldık;
“Tarihini bilmeyen milletlerin coğrafyasını başka milletler çizer" diyerek hurdaya ayrılarak yok olmak üzereyken Tarsus Belediye Başkanlığımız döneminde Tarsus'a kazandırdığımız (Nusrat Mayın Gemisi)Nusret Mayın Gemisi 1911 yılında Almanya’da imal edildikten sonra 1914 yılında Osmanlı Devleti tarafından satın alınmış ve 1915 yılında Çanakkale Savaşı’nda “tarihin seyrini değiştirerek” Türkiye Cumhuriyeti’nin temel yapı taşını oluşturmuştur.

Bu gemi sıradan bir gemi değil, Aziz Atatürk’ün belirttiği gibi; “Bu ülke tarihte Türk’tü, bugün Türk, ebediyen de Türk kalacaktır” sözünü hatırlatırcasına “ÇANAKKALE’yi GEÇİLMEZ” kılan kahramandır. “

Gemi  parçaya ayrılacağı rıhtımda bekliyor


Gemi,sökülmeye başlıyor

“1955 yılında ordudan terhis edildikten sonra uzun yıllar yük gemisi olarak görev yapmış, o limandan bu limana dolaşmış, yük çekmiş, çile çekmiş ve 1989 yılında Mersin Limanın’da Kıbrıs’a yük taşırken batmış. 10 yıl batık şekilde kaldıktan sonra 1999 yılında bazı gönüllüler tarafından çıkarılmış, kaderine terk edilmiş, “jilet” olmayı beklerken Başkanımız Burhanettin Kocamaz’ın Tarsus Belediye Başkanlığı döneminde Tarsus Belediyesi tarafından alınıyor 4.10.2002 Nusret'ın çileli yolculuğuna Yiğit TARSUS'lular son noktayı koyuyor. Yapılan ihalenin ardından Koca Nusret 3 Parçaya ayrılıp Tırlarla Tarsus'a yola çıkarılıyor. Mesafe 27 km. Tarsus'a varış süresi 4.5 saat.”


Koca Nusret kendisi için yapılan Çanakkale parkına konuyor. (Nusret Mayın Gemisi Kültür Parkı)

“8 kişilik heyet Çanakkale’deki maketini incelemeye gidiyor ve tüm kaynakları araştırıyor. Dönüşte çalışmalara başlanılıyor. Koca Nusret orjinaline en yakın haline dönüyor. Esaret görmemiş Şanlı Türk Milletinin bir değeri olan Nusret Mayın gemisini, Tarsuslular uçurumun kenarından alıyor. Böylece büyük bir vefasızlık son buluyor. Nusret Mayın Gemisi Kültür Parkında ziyaretçilerini bekliyor.”

Kaynaklar;
Kayhan Çindemir arşivi
Vikipedia
Tarsus gazetesi
Nusret Mayın Gemisi Kültür Parkı Tarsus’ta bir park müzedir.
Park adını Çanakkale Savaşında önemli rolü olan Nusret Mayın gemisinden almıştır.