Sıcak paraya önlem hazırlıkları içinde olan Maliye, BDDK ve Merkez önce vadeyi uzatma peşine düştü. 5 yıldan uzun tahvile stopaj sıfırlanırken, mevduatta da kısa vadenin cazibesi bitirildi. İki gündür alınan önlemler özellikle Türkiye’nin ‘yumuşak karnı’ olarak ifade edilen cari açığa fren yaptırırken, diğer taraftan vatandaşların harcamalarının kontrol altına alınmasını amaçlıyor.

Repoya getirilen zorunlu karşılık burada kâr bırakmazken, yabancı yatırımcılar ilk günde çareyi dolar alarak bu piyasadan çıkmakta buldu. Dolar gün içinde 3 kuruş yükselerek 1.55 liraya, Euro ise aynı sıçrama ile 2.05 liraya dayandı. Repodan kaçan doları 1.55’lere kadar yükseltti.
ÖNLEMLER PEŞ PEŞE GELDİ
ABD ve AB’nin para basıp likiditeyi artırmalarının ardından gelişmekte olan ülkelere fon akışını hızlandırarak, Türkiye'de liranın değerlenmesine neden olması ve cari işlemler açığını hızla artırması, açığın finansmanının “sıcak para” olarak adlandırılan kısa vadeli fon akışlarıyla karşılanması, ekonomi yönetimini harekete geçirdi ve art arda önlemler açıkladı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk kez Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta açıkladığı sıcak paraya karşı en son önlemi dün Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) açıkladı. Kurum 1 Ocak 2011'den geçerli olmak üzere bankaların vereceği konut edinme amaçlı kredilerde, kredi tutarının söz konusu gayrimenkul değerinin yüzde 75'ini; ticari gayrimenkul alımı amaçlı kredilerde ise teminata konu olacak gayrimenkul değerinin yüzde 50'sini aşmaması kararı aldı. Bu doğrultuda; konut edinmeleri amacıyla tüketicilere kullandırılacak krediler ile konut teminatı altında kullandırılacak tüketici kredilerinde, kredi tutarı teminata konu olan gayrimenkulün değerinin yüzde 75'ini aşamayacak. Ayrıca, ticari gayrimenkul alımı amaçlı kullandırılacak ticari kredilerde ise, kredi tutarının teminata konu olacak gayrimenkulün değerinin yüzde 50'sini aşmaması ve bu sınırın belirlenmesinde esas alınacak teminata konu olan konutların ya da ticari gayrimenkullerin değerinin BDDK veya Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş değerleme şirketlerince tespit edilmiş olmasının zorunlu tutulmasına karar verildi.
MALİYE TAHVİLDE STOPAJI SIFIRLADI
Maliye 5 yıldan uzun vadeli yurtdışına ihraç edilecek tahvillerin stopajını sıfırladı. Yurtiçi tahvil ihracında da BSMV’yi yüzde 5’ten bire çekti.
MERKEZ ÖNCE FAİZİ YARIM PUAN DÜŞÜRDÜ
Merkez Bankası politika faizi % 7’den 6.5’e çekti. Böylece gecelik ve haftalık piyasada değerlenen sıcak paranın daha az gelir elde etmesini sağladı.
SONRA ZORUNLU KARŞILIKLARI ARTIRDI
Kısa vadeli mevduatta zorunlu karşılık oranları arttı. Repoya getirilen zorunlu karşılık, gecelik piyasada park eden yabancı yatırımcıya kâr bırakmadı.
KONUT KREDİSİNE YÜZDE 75 SINIRI GETİRİLDİ
BDDK, konut kredilerinde, vatandaşın alabileceği kredi tutarını evin değerinin % 75'iyle, ticari gayrimenkul alımında ise yüzde 50'yle sınırladı.
KREDİ KARTINDA ASGARİ ÖDEME TUTARI ARTIRILDI
BDDK, yeni kart mağduriyetleri yaşanmasını önlemek için limit tutarına göre kredi kartı asgari
BİLGİN: ÜZÜNTÜ YAŞAMAMAK İÇİN GEREKENİ YAPTIK
Konuyla ilgili Bloomberg HT’ye konuşan BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, son dönemde kredilerde oranların yüzde 80100’lere ulaştığını söyledi. Rekabet ve pazar payı kaygısıyla bankaların konut kredisinde trendi yükselttiğine dikkat çeken Bilgin, “Üzüntü yaşamamak için gerekeni yapıyoruz” dedi.
KISA VADEYE YÜKSEK KARŞILIK
Merkez, hâlen yüzde 6 olan Türk Lirası zorunlu karşılık oranını, mevduatların vade yapısına göre farklılaştırılarak vadesiz, ihbarlı mevduatlar, özel cari hesaplar, 1 aya kadar vadeli mevduatlarda yüzde 8, 3 ve 6 aya kadar vadeli mevduatlarda yüzde 7, 1 yıla kadar vadeli mevduat hesaplarında yüzde 6, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat hesaplarında yüzde 5 olarak belirledi. Bunun yanı sıra uygulamanın etkinliğini sağlamak için, vadesiz mevduat faiz oranının yıllık yüzde 0.25’i geçemeyeceğine dair bir düzenleme yapıldı. Ayrıca, bankaların repo işlemlerinden sağlananan fonlar da zorunlu karşılığa tabi tutuldu.
MEVDUAT FAİZİ YARIM PUAN DÜŞTÜ
Kısa vadeli zorunlu karşılıkların artırılması 1 aya kadar vadeli mevudatın fazini hemen yarım puan düşürdü. Bankacılar kısa vadeli mevduatta karışıkların artmasının bankalara 10 baz puan maliyet yüklediğini, faiz indirimi ile birlikte bankaların da dünden itibaren bunu müşterilerine yansıttıklarını böylece faizin yüzde 8.5’ten yüzde 8’e gerilediğini belirtti.
SICAK PARA KAÇTI, DOLAR FIRLADI
Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Maliye’nin sıcak paraya karşı aldıkları önlemler kısa vadeli parayı kaçırmaya başladı. Özellikle Merkez’in politika faizini yüzde 7’den 6.5’e çekmesinin ardından zorunlu karşılıkları artırması, bankaların maliyetlerini artarıp 1 ay vadeli mevduat fazini yarım puan düşürürken, repoya da zorunlu karşılık ayrılması zorunluluğu gecelik piyasada park eden yabancıların kaçmasını sağladı. Gecelik piyasada kâr edemeyen yabancılar dün yaklaşık 1 milyar dolarlık bir alım yaparak ülkeyi terk etti. Böylece dolar 3 kuruş birden yükselerek 1.55’e dayandı. Euro da aynı oranda yükselerek 2.02’den 2.05 liraya merdiven dayadı. Merkez Bankası, son 10 gün içinde ardarda verdiği politika değişiklik sinyallerine paralel olarak sıcak para girişini caydırmak ve uzun vadeli fonlamayı artırarak cari açığı azaltacak önlemler kapsamında dün akşam politika faiz oranını 50 baz düşürerek yüzde 6.50’ye çekerken, zorunlu karşılık oranlarını vadelere göre farklılaştırdı.
KREDİ KARTINA SIKIYÖNETİM
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), kredi kartlarında halen yüzde 20 olan asgari ödeme tutarlarını artırdı. Kartın toplam limiti arttıkça, asgari ödeme oranı da yüzde 40'a kadar çıkacak. Bir yıl içerisinde üç defa dönem borcunun yüzde 50'sinden az ödeme yapanların kredi kartları nakit kullanıma kapatılacak. BDDK'nın konuyla ilgili yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. MEVCUTLARA GEÇİŞ SÜRECİ Buna göre, halen dönem borcunun yüzde 20'si tutarındaki asgari ödeme tutarı, yeni kredi kartı alanlar için kart limiti 15 bin liraya kadar olanlarda yüzde 25'e çıkartılacak. Asgari ödeme tutarı, kart limiti 15-20 bin lira arasında olanlarda dönem borcunun yüzde 30'undan; kart limiti 20 bin liranın üzerinde olanlarda da dönem borcunun yüzde 40'ından az olamayacak. Mevcut kredi kartlarının asgari ödeme tutarlarının yükseltilmesi için de geçiş süreci öngörüldü. Buna göre, mevcut yüzde 20 uygulaması limiti 5 bin liraya kadar olanlarda 12 ay, limiti 5 bin lirayı aşanlarda ise 6 ay daha devam edecek. Beş bin liranın altındaki limitlerde asgari ödeme tutarı ikinci yıl yüzde 22, üçüncü yılın başından itibaren de yüzde 25'e çıkacak. Limit tutarı 15-20 bin lira arasında olan kartlarda 6-12. ay arasında yüzde 22, 12-18. aylar arasında yüzde 25, 18-24. aylar arasında yüzde 28, üçüncü yılın başından itibaren de yüzde 30 olacak. Limit tutarı 20 bin liranın üzerinde olanlar da 24. aya kadar aynı asgari ödeme tutarlarına tabi olacak. Dördüncü yılın başından itibaren de % 40 olacak.
BORCU KARTLA KAPATMAYA ÖNLEM
Borcu yeni alınan başka kartlarla kapatmayı engellemek için yeni kartlarda ilk yıl asgari ödeme borcunun % 40'ından az olamayacak.
KARTTA AYLIK FAİZ YÜZDE 2.26'YA DÜŞÜRÜLDÜ
Bu arada, Merkez Bankası da kredi kartı işlemlerinde uygulanacak faiz oranlarını aşağı çekti. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan ve 1 Ocak 2011'de uygulamaya girecek tebliğle, kredi kartı işlemlerindeki aylık azami akdi faiz oranı, Türk Lirası için yüzde 2.44'ten yüzde 2.26'ya indirildi. Söz konusu oran, dolar için yüzde 2.54 yerine yüzde 2.02, Euro için de yüzde 2.30 yerine yüzde 1.90
olarak belirlendi. Aylık azami gecikme faizinde yapılan indirim sonrasında da yeni oranlar, Türk lirası için yüzde 2.76, dolar için yüzde 2.52, Euro için de yüzde 2.40 olarak tespit edildi. Aylık azami gecikme faiz oranı, halen Türk Lirası için yüzde 2.94, dolar için yüzde 3.11, Euro için de yüzde 2.82 olarak uygulanıyor. Bankalar, bu oranları geçmemek üzere faiz oranlarını serbestçe belirleyebiliyor.
"SEN AKILLI OL SICAK PARAYI İYİ DEĞERLENDİR"
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Vedat Akgiray, sıcak paraya ilişkin olarak, “Sen akıllı ol, o parayı iyi değerlendir. Sıcak para diye magazin yapma” dedi. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde konuşan Akgiray, “Bakın sınırları kapayın. Biz, sıcak, soğuk hiç para istemiyoruz. Sıfır para. Sıfır olması mı daha iyi, 10 TL gelse 3 ay dursa 10 TL gitse sıcak hızlı geldi, gitti bu mu daha iyi? Ya hiç paranız yok. Birisi geliyor diyor ki “Ben size 10 lira vereceğim. 3 ay sende dursun, sonra alıp giderim”. Hemen belli olmaz. Sıcak. Kısa vadeli. Sen akıllı ol o parayı iyi değerlendir. 3 ayda giderse gitsin kimin umurunda. Gelirken TL'yi değerlendiriyor, doları düşürüyor. Çıkarken tersini yapacak, kur riski. Son derdiniz de bu olsun. Kötü bir şey var mı bunda. Sıcak para diye magazin yapma” diye konuştu.
"KARAR DAHA SERT OLUR"
Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen, Merkez Bankası’nın ve diğer otoritelerin son dönemde ekonominin ısınması riskine karşı aldıkları önlemlerle çok ciddi mesajlar verdiğini belirterek, bankalar tarafından bu mesajların alınması gerektiğine, aksi takdirde karar vericilerin çok daha sert uygulamalara gidebileceğine dikkat çekti. Reuters'a verdiği söyleşide Özen, “Mesajların dikkatli alınması lazım. Merkez’in aldığı kararlar yönünde hareket edilmezse, bankalar bu mesajları almazsa çok hayırlı olmaz. Yoksa Merkez ve ve diğer otoriteler kararlarını çok daha sert uygular. Bu da bankalar için iyi değildir” dedi.
MUNZAMIN ETKİSİ YILLIK BİNDE 2 CİVARI OLACAK
Zorunlu karşılıklarla ilgili alınan son kararın sektörde çok fazla bir etkisinin olmasını beklemediklerini kaydeden Özen, “Ben ekonomide bir ısınma görmüyorum, ancak ısınma potansiyeli olabilir. Bu yüzden de Merkez Bankası proaktif davranıyor. Uygulamanın kredilerde çok daraltıcı bir etkisinin olacağını düşünmüyorum. Munzam etkisinin kredi faizlerine yansıması ilk hesaplarımıza göre yıllık binde 2'lik bir yansıması olacak ki bu da çok yüksek değil. Dolayısıyla eğer TCMB kredilerde yüksek bir büyüme görseydi, endişeleri olsaydı, munzam karşılıkları artırdığı gibi faiz oranlarını da yükseltirdi” diye konuştu.

HT Ekonomi