İstanbul'un tarihini 8 bin 500 yıl öncesine götüren Yenikapı Marmaray-Metro arkeoloji kazılarında bugüne kadar pek çok tarihî eser ve batık bulundu.

Geçen mayıs ayında kazı çalışmalarına başlanan yeni bir batık gemisi ise arkeoloji tarihi için bir ilk olma özelliğini taşıyor. Zira 4. yüzyıla ait olan ve sel sonucu battığı tahmin edilen gemiden, badem, ceviz, kiraz, vişne, fındık, kavun çekirdekleri, zeytin, şeftali, çam kozalakları sağlam olarak çıkarıldı. Yükü ve ahşap kalıntılarıyla dünyanın en sağlam batığı olan geminin amforalarının neredeyse tamamı sağlam. Arkeolog Songül Çoban, kaldırılması 2 ay sürecek olan batıkla ilgili "Dünyada hem geminin ahşapları hem de yüküyle sapasağlam bilinen başka bir örnek yok." yorumunu yapıyor. İlk önce geminin üzerindeki balçık seviyesini kaldırıp, batığın kırık amforalarını çıkardıklarını anlatan Çoban, çalışmalar bittikten sonra geminin İstanbul Üniversitesi'ne teslim edileceğini söylüyor.

Yenikapı'daki metro inşaat alanında devam eden arkeolojik kazılarda, bugüne kadar şapel kalıntıları, su kuyuları, ayak izlerinin yanı sıra 35 batık gemi bulundu. Geçtiğimiz mayıs ayında kazı çalışmalarına başlanan yeni bir batık gemi, önemli veriler barındırıyor. 15-16 metre boyunda, yaklaşık 6 metre enindeki batıkta onlarca amfora (antik dönemlere ait bir Yunan çömleği) çıktı. Batığın, limana yanaştığı esnada yaşanan sel sonucu balçığa gömüldüğü tahmin ediliyor. Balçık içinde oksijensiz ortamda kalan batığın içindeki malzemeler bu nedenle bozulmadan günümüze kadar gelmiş. Geminin deniz seviyesinden 4-5 metre aşağıda bulunduğunu belirten arkeolog Songül Çoban, günde 8 saat çalıştıklarını, ince ince kazı yapmanın yorucu olduğunu aktarıyor. Gemiyi dünyadaki emsallerinden ayıran ve ait olduğu yüzyıla dair ipuçları veren bir diğer unsur ise bronz çiviler. Geminin yapımında ahşap çivi ile birlikte kullanılan bronz çivilerin 4-5. yüzyılda kullanıldığı sanılıyor. Sel sonucu battığı düşünülen geminin hangi limandan geldiği ve nasıl bir rota izlediği buluntular sayesinde ortaya çıkarılacak.

1 milyon kasa çanak-çömlek çıkarıldı

Yenikapı Marmaray-Metro arkeoloji kazıları 2004 yılında başladı. Yedi yıldır süren 4. yüzyılda Theodosius Limanı kazılarında kazı envanterine alınmış eser sayısı yaklaşık 40 bin. Etüde alınmış eser sayısı yaklaşık 150 bin. Bugüne kadar kazılardan yaklaşık 1 milyon kasa çanak-çömlek çıktı. Bunlar tek tek tasnif edilerek tamamlanabilen parçalar yapıştırılıyor.

Kazıda 5 ve 11. yüzyıllar arasında muhtelif zamanlarda batmış 35 adet batık tespit edildi. Bunlardan 30 adedi yelkenli yük gemileriyken 5 tanesi kürekle çekilen ince uzun kadırgalar. Yenikapı kazıları karada yapılan kazılarda en çok batık çıkan kazı olma özelliği taşıyor. Kazı alanında halen 45 arkeolog, mimar, sanat tarihçisiyle 265 işçi harıl harıl çalışıyor.

Zaman