Küresel konteyner operatörlerinin en büyük gemiye sahip olma yarışı 14.000 ve 18.000 teu arasındaki gemilerin servise girmesini sağladı. Büyük gemilerin verimliliğini artırmak isteyen üç dev konteyner operatörü 29 hatta işbirliğine gitti.

Bugün servise giren konteyner gemiler, 30 treni doldurabilecek sayıda konteyner veya 36 bin adet otomobil taşıyabilecek kapasiteye sahip. Bu büyüme, operatörlerin taşıma maliyetlerini düşürse de piyasa da arz fazlası yaratıyor. Uzakdoğu’dan Avrupa’ya taşınan bir konteynerin taşıma ücretleri yılın ilk yarısında dip seviyelere kadar geldi. Zarar etmek istemeyen operatörler çözümü iş birliğinde buldu. Çünkü her geçen gün filoya daha büyük gemiler geliyor.

26 Nisan 1956 yılında New Jersey limanından kalkan ‘SS Ideal X’ adlı gemi, beş gün sonra Teksas’ın Huston limanına yanaştığında güvertesinde 58 tane metal kutu olduğu görüldü. Konteyner olarak adlandırılan bu kutular zaman içinde küreselleşmenin simgesi olacaktı.

20.yy’nin son yarısında başlayan ve 21.yy’nin taşımacılık şekli olan konteyner, dünya ticaretinde ve gemi teknolojisinde de yeni bir çığır açtı. Yüklerin güvenli taşınmasını ve operasyon kolaylığı sağlayan konteyner, daha önce farklı gemilerle taşınan yükleri de konteyner gemilerine çekti. Buna bir de artan küresel ticaret eklenince konteyner gemi filosunda patlama oldu.

Rekabet siparişlere taşındı

Danimarka merkezli Maersk Line, 2005’te 14 bin teu kapasiteli Emma Maersk’ü sipariş ettiğinde piyasalarda çılgınlık olarak adlandırıldı. Sonraki yıl, bu geminin kızkardeşi de suya indi ve bin teu daha fazla taşıyabiliyordu.

Büyük operatörlerin ticaret rotalarındaki rekabeti yeni siparişlere de yansıdı. Fransız CMA CGM, daha büyük bir gemi sipariş etti ve 16 bin konteyner taşıyan Marco Polo’yu geçen yıl filoya kattı. Fakat daha o gemi teslim edilmeden, tanıdık rakip yine büyük oynadı ve 18 bin teuluk 20 gemi siparişi verdi. Bu serinin ilk gemisi test seyirlerini tamamladı ve bu ay filoya katılacağı açıklandı. Triple-E olarak adlandırılan bu gemi, küresel konteyner ticaretini de farklı bir boyut kazandırdı. Çünkü Asya-Avrupa hattı başta olmak üzere bazı rotalara küçük gemilerin girmesi imkansız hale geldi.

Dev gemi siparişleri devam ediyor

İki devin rekabetine son katılan Çin oldu. China Shiping Container Lines Hyundai ile 18.400 teu taşıyabilen 5 gemi inşası için anlaşma yaptı. Üstelik Maersk’ün gemilerinden daha büyük ve ucuza sipariş vermeyi başardı. Maersk, 2011’de her bir gemiyi 190 milyon dolardan sipariş ederken CSCL’nin her bir gemi için 140 milyon dolar ödeyeceği rapor edildi. Fakat Maersk de tersanesinden indirim istedi.

Son birkaç ayda konteyner marketinde dikkat çeken bir nokta ise filoya katılan büyük gemiler oldu. CMA CGM, üç gemiden oluşan 16.000 teu’luk son gemisini de alarak Asya-Avrupa servisinde çalıştırmaya başladı.

Hat’a giren büyük gemilerin ardından Asya-Avrupa rotasında çalışan konteyner gemilerin kapasite ortalaması 10 bin teu’nun üstüne çıktı. Sadece Mart ayında 10 bin teu üstünde 7 geminin servise alındığı gözlemlendi. İnşası devam eden 18.000 teu’luk konteyner gemilerin de servise alınmasıyla ortalama daha da yükselecek. Çünkü İkinci çeyrekte, 8.500-16 bin teu arasında 20 geminin Kuzey Avrupa-Uzakdoğu hattına girmesi bekleniyor.

Arz fazlası fiyat savaşını tetikledi

Konteyner operatörleri arasındaki daha büyük gemilere sahip olma rekabeti, fiyat savaşını da beraberinde getiriyor. Asya-Avrupa ve Asya-Akdeniz rotasında Haziran 2012 ile Haziran 2013 arasında bir önceki yıla göre yüzde 64’lük düşüş oldu. Operatörler yıl içinde planladıkları yüzde 100 navlun zamlarını da hayata geçiremedi. Böylelikle Çin’den Avrupa’ya 6 feetlik bir konteyner 600-700 dolara taşınıyor.

Artık büyük gemi sipariş ediliyor

Konteyner gemi sipariş defterinin, aktif filoya oranı yüzde 20’nin altına düşse de sipariş defterinde 10 bin teu üstü 120 gemi siparişi bulunuyor. Mevcut filoda 10 bin teu üstü gemi sayısı ise 163. Bu gemilerin sadece 51 tanesi geçen yıl piyasaya girdi. Bu yıl da benzer sayıda geminin piyasaya girmesi bekleniyor. BIMCO’ya göre, dört yıl içinde konteyner filosuna 475’ten fazla gemi gelecek.

Piyasanın toparlanması zor

2012’de Asya-Avrupa rotasında konteyner trafiği bir önceki yıla göre 500 bin teu düşüş gösterdi. Bu yüzde 3 oranında bir düşüş demek. Bu yıl küresel konteyner hacminin büyüyeceğine dair de beklenti yüksek. Drewry’e göre, Konteyner Ticareti 2013’te %4.7, 2014’te %5.7 büyüyecek.
2012 yılı cirolarını açıklayan 21 konteyner operatöründen sadece yedisi kar etmeyi başardı. Alphaliner’a göre bu yıl da karanlık. Alphaliner üçüncü çeyrekte bir yükselme olacağını fakat bunun toparlama için yeterli olmayacağını belirtti.

Yeni zamlar geldi

Bir önceki yıla göre 2012’de iyi bir yıl geçiren konteyner operatörleri, yılsonunda hanelerine artı yazmak istiyor. Bu nedenle dünyanın en büyük operatörleri 1 Temmuz’da yeni zamlar uyguladı. Bazı hatlarda taşıma ücretleri iki katına çıktı. Dünyanın en büyük üç konteyner operatörü; Maersk, MSC ve CMA CGM’in 29 hatta aldığı işbirliği kararı, navlunları yukarı çeken diğer bir unsur oldu. Diğer operatörlerin de 1 Ağustos^ta yeni zamlara hazırlandığı belirtiliyor.

Yeni nesil konteyner gemisi: Triple-E

E-Triple tipi yeni nesil gemi, denizler üzerindeki en büyük konteyner gemisi olacak. Bugüne kadar çıkarılan altınların toplamından ağır olacak geminin 165 bin ton ve kapasitesi tam 18 bin TEU. Bu geminin taşıyacağı kargo New York'un ünlü 'Time Square' meydanına yerleştirilse, meydandaki billboardların, ışıkların hatta bazı binaların bile üzerine çıkacak yükseklikte olurdu. Daha başka örneklerle anlatmak gerekirse, Triple E'nin taşıyabileceği kargo, iki konteyner üst üste konması halinde her biri 1 mil uzunluğunda 30'dan fazla treni doldurabilir. Bu konteynerlere 36 bin adet otomobil ya da 863 milyon konserve kutusu taşınabilir.

Çevreci ve daha az yakıt tüketiyor

Bir diğer önemli özelliği enerji etkinliği ve çevresel standartlarının çok yüksek olması. Triple E türü gemilerin herhangi biri konteynerlerini taşırken Emma Maersk'ten yüzde 20, Asya-Avrupa hattında çalışan gemilerin genelinden ise yüzde 50 daha az karbondioksit gazı üretecek. Geçtiğimiz yıllarda Asya- Avrupa rotasında çalışan diğer taşıyıcılara teslim edilen 13 bin 100 TEU kapasiteli gemilere nazaran yüzde 35 daha az yakıt harcayacak. Triple E gemileri 1 ton kargo başına 1 kWh enerji kullanarak 184 knot yol alacak. Geminin hızı ise 23 knot ile, daha küçük bazı konteynerlere göre biraz daha az.

Dünyada 13 limana yanaşabilecek

Yaklaşık 200 milyon dolara sipariş edilen ve yapımı 286 gün süren geminin güç kaynağı, her ikisi de 2006'da faaliyete başladığında dünyanın en büyük konteyner gemisi olarak nitelenen Emma Maersk'in 109 bin beygir gücündeki dizel motorundan daha küçük.

Triple E'nin draftı 14.5 metre derinliğe işaret ediyor yani gemi neredeyse tüm Amerikan limanları için çok fazla derinliğe sahip ve Maersk'e göre gemi hepsi Asya ve Kuzey Avrupa'da bulunan 13 limana yanaşabiliyor. Bugün de Triple E'leri Asya'da sadece Şhangay, Ningbo, Xiamen, Yantian, Hong Kong ve Singapur limanı kabul edebilirken Avrupa'da da yalnızca Rotterdam, Bremerhaven ve Felixstowe limanları bu gemileri ağırlayabilecek yapıya sahip.    

virahaber.com